Twitter: dé broedplaats voor taalliefhebbers

Tegenstanders noemen Twitter een ‘open verbaal riool’, een oppervlakkig medium waar gebruikers schaamteloos lelijke dingen roepen. Maar wie goed kijkt, ziet veel moois tussen het virtuele koren: het populaire platform blijkt een broedplaats voor taalpuristen, die stuk voor stuk duizenden volgers aan zich weten te binden. Als grap, of uit pure liefde voor onze mooie Nederlandse taal. Ik sprak met enkele taaltweeps over hun fascinatie voor taal en Twitter.

Foutloos taalgebruik

Het heeft iets tegenstrijdigs: taal liefhebben op een vluchtig medium met een zeer beperkte ruimte van 140 tekens. Social media maken aan de ene kant taalgebruik steeds grover en directer, en ‘bitches en wankers’ komen in uiteenlopende (lees: foutieve) spellingsvormen tot ons. Maar aan de andere kant is er tegelijk een groeiende groep gebruikers die foutloos taalgebruik koestert en propageert. Zij zien Twitter als virtuele ontmoetingsplaats voor taalliefhebbers. Met een mengeling van verwondering en bewondering sprak ik met enkele vooraanstaande taaltweeps over hun fascinatie voor taal en vroeg ik hen wat Twitter ze heeft gebracht.

@JudgeJoyce_ (4860 volgers, sinds 2012)

“Het is heel toegankelijk”, zegt Joyce Lie, bestuursrechter bij rechtbank Oost-Brabant in Den Bosch, maar onder twitteraars vooral bekend als @JudgeJoyce_. Lie deelt actuele rechterlijke uitspraken met haar volgers en is de vrouw achter #woordliefde. “Het is spontaan ontstaan, ik heb soms mooie woorden in mijn hoofd.“ De hashtag over bijzondere Nederlandse woorden is uitgegroeid tot een fenomeen waaraan veel taalminnende twitteraars hun hart ophalen. Zij kunnen op de tijdlijn van @JudgeJoyce_ genieten van spitsvondige, onbekende en nostalgische woorden die veelal in de vergetelheid zijn geraakt. Denk aan abject (Bram!) amechtig, buitenissig, douceurtje en recalcitrant.

Waar haalt de flamboyante rechter de fascinatie voor taal en Twitter vandaan? “Ik vind het echt leuk om met die beperking van 140 tekens te spelen. En mooie woorden maken me gewoon blij.” De rechter vertelt dat ze als kind al genoot als ze mooie woorden en zinnen tegenkwam. “Ik ben een taalliefhebber. Vroeger wilde ik journalist worden, of schrijver. Stiekem wil ik dat soms nog steeds”, verklapt ze op haar profiel.

Op eieren lopen

Moet een rechter niet op eieren lopen op het transparante Twitter? “Daar heb ik geen last van. Als rechter ben je je altijd bewust van de impact van je woorden. Dat is op Twitter niet anders.” Sterker nog, Joyce stapte zélf naar de communicatie-afdeling van de rechtbank om te melden dat ze ging twitteren. “Houden jullie me in de gaten?”, vroeg Joyce. “Ik wilde dat ze wisten dat ik actief ben op Twitter, zodat ze niet achteraf verrast konden worden”.

“Ik weet van nature vrij goed wat ik wel en niet kan zeggen, maar het was toen toch iets nieuws in onze beroepsgroep. Vandaar dat ik het zelf heb gemeld.” Joyce bedacht #woordliefde zo’n anderhalf jaar geleden, maar ontvangt nog bijna dagelijks bijzondere woorden op haar tijdlijn. “Dat andere mensen bijzondere woorden naar me sturen vind ik zo leuk.”

#woordliefde-fans

Hoogleraar sociale psychologie @RoosVonk is een van de #woordliefde-fans. Zij besloot vorige zomer de 200 mooiste woorden te verzamelen en deze lijst te delen op Twitter. Waarom? “Het verschijnsel dat je van bepaalde woorden kunt genieten, herken ik“, zegt Vonk desgevraagd. “Net als Joyce ben ik een taalliefhebber. Als ik een fout geschreven woord zie, voel ik altijd een ‘au!’ in mijn brein.“

Leverde veel bekendheid op

Dat het bedenken van een aansprekende hashtag veel kan opleveren, blijkt uit de ervaringen van @JudgeJoyce_, met ruim 4800 volgers één van de populairste twitterende rechters in Nederland. Naast mooie woorden, plezier en leuke reacties bracht #woordliefde de Brabantse rechter ook bekendheid, met een interview in NRC Handelsblad. En recent kreeg ze nog de uitnodiging van uitgever Thomas Rap om een taaldebat te leiden bij de lancering van de nieuwste ‘Kuitenbrouwer’ ‘Eik bes leuk’. 

@spatiegebruik (8020 volgers, sinds 2009)

Het Plaftorm Signalering Onjuist Spatiegebruik (SOS) is een ander opvallend initiatief op Twitter, dat ‘op een vrolijke manier strijdt tegen onjuist spatiegebruik in de Nederlandse taal’. “Ik ben inderdaad gefascineerd door taal en ik schrijf daar graag over”, reageert oprichter René Dings. “Ik ben een taalliefhebber en altijd al graag creatief bezig met taal.”

“Eind 2006 ben ik begonnen met de website Signalering Onjuist Spatiegebruik. Aanleiding was dat ik merkte dat ik niet de enige was die zich verbaasde over onjuist spatiegebruik. Ik besloot die verbazing met anderen te delen door er dagelijks over te schrijven. Toen Twitter populair begon te worden, besloot ik uit zelfbescherming daar eerst niets mee te doen. Maar ergens in 2009 ontdekte ik dat iemand anders onder de naam ‘spatiegebruik’ en met het SOS-logo mijn voorbeelden op Twitter aan het delen was. Ik heb toen dat account overgenomen en sindsdien ben ik actief.”

Twitter was eerst veredelde RSS-feed

Krijgt Dings veel reacties op Twitter en versterkt dat zijn initiatief? ”Twitter was voor mij eerst vooral een manier om mensen te wijzen op nieuwe voorbeelden die op mijn site verschenen, een soort veredelde RSS-feed. Maar al snel bleek dat ik via Twitter een heleboel nieuwe mensen kon bereiken. Daardoor kreeg ik veel meer bezoekers op mijn site en werden er veel meer voorbeelden ingestuurd en spatievragen gesteld.”

Spatietoets-succes

Twitter betekent voor Dings een flinke impuls voor zijn community van spatieliefhebbers. Dat Twitter ook een viraal effect kan hebben merkte Dings bij ‘Spatietoets’: een test waarmee je kunt ontdekken wat voor spatiefiguur je bent. “Toen ik die Spatietoets net online had gezet, heb ik één tweet geplaatst om mensen op te roepen de toets te maken. Aan het eind van de Spatietoets kun je je uitslag via Twitter delen. Dat werd volop gedaan: na een uur was de Spatietoets al meer dan tienduizend keer gemaakt. Dat was zonder Twitter nooit gelukt.”

Goed voorbeeld van impact SOS-Taalgebruik op media:

Dings: “Er werd die ochtend door veel mensen getwitterd over deze ‘stomme filmactrice’-kop op Nu.nl. Toen heeft de redactie dat snel gecorrigeerd. Ook dat is het effect van Twitter.”

@Taalvoutjes (11.800 volgers, sinds 2012)

Vellah Bogle richtte begin 2012 samen met Inger Hollebeek de Facebookpagina Taalvoutjes op, ‘als grapje’. “Inger en ik plaatsten op onze Facebookprofielen de taalfouten die we in kranten tegenkwamen, puur uit irritatie en verwondering. We besloten om onze handen ineen te slaan en een pagina te maken waar we dergelijke foutjes op konden zetten, eigenlijk voor familie en vrienden. Pas toen we van een vriendin ‘kroepoep’ toegestuurd kregen, kwamen er fans bij die wij niet kenden en zijn we omgegaan naar ‘grappige’ foutjes in plaats van bijvoorbeeld kofschip-fouten.”

Regelrechte hit

Langzaam? Taalvoutjes is een regelrechte hit op social media. De Facebookpagina van Taalvoutjes ging in een paar maanden van 100 naar 10.000 fans, en staat inmiddels op bijna 370.000 fans. Het Twitteraccount @Taalvoutjes voor ‘spelfouten, dubbelzinnige teksten en taalmissers’ kent bijna 12.000 volgers. Dagelijks komen er tips en foto’s van mensen binnen met de leukste missers en spelfouten. Vellah: “Op Twitter zijn mensen heel actief; naast retweets en reacties op foto’s, krijgen we ook veel beelden toegezonden. Ter inschatting: we hebben een gemiddelde Kloutscore van 75.” De grappigste taalvouten zijn vorig najaar gebundeld in een boek dat gretig aftrek vindt.

Goed voorbeeld van succesvol reageren op een ‘taalvoutje’ op Twitter

Taalvoutjes twitterde deze foto met daarop een lesauto, waar achterop deze wervend bedoelde tekst stond: ‘16,5 jaar rijles?’. Hierbij ontbreekt dus het woord ‘vanaf’. Desbetreffende rijschool ‘De Kreeft’ in Drenthe haakte hier gelijk op in met een wedstrijd: wie het langste in de auto kon blijven zitten, won een pakket rijlessen. Regionale media besteedden aandacht aan de stunt die ontstaan was door een ‘taalvoutje’. Zie hier, een geslaagde Twittercase: gratis publiciteit voor de rijschool en veel buzz op sociale én in lokale media. 

Twitter als onderwijsinstelling?

Na alle mooie woorden en gedeelde passie blijft er nog een vraag staan: helpen dit soort taal-
initiatieven op Twitter ook? Heeft Twitter onbedoeld een opvoedkundige functie? Maken we minder spel- en taalfouten door het delen van vermakelijke fouten op sociale media, of is het louter ter lering ende vermaak?
“Deze vraag is lastig te beantwoorden, want daar zijn geen officiële onderzoeken naar gedaan”, antwoordt Vellah van @Taalvoutjes.

Wat kan de oorzaak zijn?

“Natuurlijk is het zo dat je veel slordige en tenenkrommende taalfouten ziet op social media. De vraag is of dat komt door de snelheid van het medium en de populaire sms-taal. Dat zou zeker kunnen, maar het zou evengoed kunnen dat de massa vroeger ook al zo schreef, maar dat die fouten alleen maar gelezen werden door de ontvanger. Tegenwoordig is alles openbaar en daarom is het gebrek aan kennis van de regels ook duidelijker zichtbaar.”

Genieten jullie ook van taalvondsten op Twitter? Zo ja, deel dan mooie voorbeelden in de reacties.

Foto intro met dank aan Fotolia.