Digitalisering van onderwijs: wat staat educatieve uitgevers te wachten?

Digitalisering zet de rol van educatieve uitgevers flink onder druk. Gratis open lesmateriaal en leerlingen die 24/7 online zijn, zorgen voor andere eisen aan de producten van onder meer ThiemeMeulenhoff, Edu’Actief en Malmberg. Zij focussen zich daarom op het digitaliseren van hun lesmethoden. Maar zij moeten nog een stap extra zetten. Zal het digitale adaptieve leerplatform een oplossing zijn?

Waarom innoveren?

De noodzaak voor innovatie bij educatieve uitgevers is hoog. Hiervoor zijn drie belangrijke redenen:

1. Gedrag van leerlingen verandert

De leerlingen van nu zijn altijd online via hun smartphone of laptop. Zij zijn opgegroeid met digitale devices en kunnen zich geen wereld (en school!) meer voorstellen zonder. De video ’17 minutes on a teens screen‘ laat goed zien hoe jongeren online snel schakelen. De digitalisering zorgt er ook voor dat leerlingen andere vaardigheden moeten leren dan tien jaar geleden, om succesvol te zijn in onze creatieve kenni economie. Zij moeten zich flexibel nieuwe kennis en vaardigheden kunnen aanleren in hun eigen tempo, bij hun vader in het weekend of bij hun moeder door de week. Dit betekent dat leren niet meer alleen gebonden is aan een fysiek boek en aan het fysieke klaslokaal, maar 24/7 door kan gaan.

2. Kwaliteit en eisen aan docenten veranderen

De kwaliteit van de docenten in Nederland neemt af. Terwijl de docent juist een belangrijke sleutel tot verhoging van de kwaliteit van het onderwijs is. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat gemiddeld één op de vijf lessen in het voortgezet onderwijs gegeven wordt door een onbevoegde docent (Regioplan, 2013 in Vier in balans monitor 2013, Kennisnet (pdf)). Ook de vaardigheden van docenten zijn in het geding. Bij één op de zes leraren in het basisonderwijs beoordeelt de inspectie ten minste één van de basisvaardigheden als onvoldoende.

Het is voor docenten ook steeds complexer om kwalitatief goed onderwijs te bieden. Er wordt flink bezuinigd met onder andere als gevolg dat de klassen steeds groter worden. Dit betekent dat het lastig is om elke leerling het juiste onderwijs te geven dat hij of zij nodig heeft. Docenten vinden het dan ook met name een uitdaging om het lesmateriaal persoonlijk af te stemmen op hun leerlingen.

3. Nieuwe toetreders

De noodzaak voor innovatie is erg hoog bij educatieve uitgevers, omdat (open) lesmateriaal en digitale platformen die 24/7 beschikbaar zijn, online op de educatiemarkt massaal worden aangeboden. Dit open lesmateriaal en bijbehorende leerplatformen, bieden bestaande scholen of universiteiten aan start-ups, nieuwe uitgevers, ICT-leveranciers en Google. Denk aan coursera.com, khanacademy.com, mindsy.com, eprof.com, belugalearning, smartsparrow.com en oppia.org. Dit (open) lesmateriaal is van wisselende kwaliteit en dikwijls ontbreekt de didactische component.

Welke innovaties zien we bij bestaande educatieve uitgevers?

Als reactie op deze veranderende wereld, innoveren bestaande uitgevers op grofweg twee gebieden: het digitaliseren van hun lesmethoden en het maken van digitale adaptieve leerplatformen.

Digitaliseren lesmethoden

Van oudsher is de kracht van een educatieve uitgever het maken van kwalitatief didactisch lesmateriaal, dat de docent kan bieden aan zijn leerlingen. De lesmethoden zijn dus het huidige core-product van educatieve uitgevers. We zien dan ook dat bestaande educatieve uitgevers zich richten op het digitaliseren van deze lesmethoden.

Bijvoorbeeld door het aanbieden van volledige videolessen die verrijkt zijn met testen, handouts of mogelijkheden tot notities maken. Of door het maken van infographics en didactische games, met de mogelijkheid tot veel interactie en betrokkenheid. Dit stelt nieuwe eisen aan de vaardigheden van de medewerkers van de uitgeverij. Zij moeten veel meer online kennis hebben van de toepassingen ervan voor lesmethoden.

Digitale leerplatformen

Ook zien we dat educatieve uitgeverijen investeren in het aanbieden van service om hun core-product heen: digitale adaptieve leerplatformen. Dit zijn digitale systemen die zelfsturend en samenwerkend leren ondersteunen. Leerlingen krijgen de mogelijkheid om hun leeromgeving in te richten naar eigen inzicht en behoefte.

In deze persoonlijke leeromgeving is bijvoorbeeld gepersonaliseerde informatie beschikbaar, zoals de voortgang van de leerling op bepaalde modules of vakken. Het is als het ware een virtueel klaslokaal, waarvoor een leerling in principe niet naar school hoeft te komen. Of als hij op school is, hij in zijn eigen tempo kan leren. In deze leeromgeving heeft hij bijvoorbeeld allerlei vormen van leerstof binnen handbereik, afgestemd op zijn persoonlijke behoeften. En ook contacten met docenten en medeleerlingen en uiteraard het digitaal leermateriaal, zoals boeken en oefeningen, links naar instructiefilms, simulaties, online games en open leermateriaal.

Er zijn een aantal digitale leerplatformen van bestaande educatieve uitgevers in Amerika en in Nederland. Zij ontwikkelen deze service door (ICT)-partijen over te nemen of hiermee te gaan samenwerken, omdat zij zelf deze kennis vaak beperkt of niet in huis hebben. Een greep daaruit:

MacmillanEducation

In mei 2013 is MacmillanEducation een partnership aangegaan met Knewton. Knewton is een partij die gespecialiseerd is in adaptieve leertechnologie voor het onderwijs. Macmillan wil de technologie van Knewton onder andere gebruiken om real-time persoonlijke aanbevelingen en analytics aan te bieden aan studenten en docenten in 2015. De uitgever heeft ook een innovatie unit, Macmillan New Ventures. Deze unit heeft adaptief leerplatform Prepu in haar portfolio.

John Wiley&Sons

Ook in mei 2013 is uitgever John Wiley&Sons een partnership aangegaan met adaptief en persoonlijk leeromgeving aanbieder Snapwiz. Deze samenwerking heeft geleid tot een nieuw product: WileyPLUSwith ORION. Het platform is gratis te gebruiken voor studenten die al WileyPLUS boeken gebruiken voor bepaalde vakken.

McGraw-Hill Education

In juni 2013 heeft educatieve uitgever McGraw-Hill Education ALEKS corporation (een web intelligent assessment en leersysteem) overgenomen. Kort hierna lanceerde de uitgever het wiskunde adaptieve online platform ALEKS Placement. Daarnaast biedt de uitgever het web-based leerplatform Mc Graw-Hill Connect aan. Op dit platform zijn de e-textbooks van de uitgever beschikbaar, samen met adaptief leren.

Pearson

In augustus 2013 is ook uitgever Pearson een samenwerking aangegaan met Knewton. Dit heeft als gevolg dat het bestaande platform MyLab & Mastering met adaptieve leertools van Pearson nu meerdere tools voor andere vakken kan aanbieden dan voorheen.

ThiemeMeulenhoff

Ook in Nederland zijn er soortgelijke samenwerkingen tussen uitgevers en ICT partijen voor het realiseren van digitale adaptieve leerplatformen. Medio 2013 heeft educatieve uitgeverij ThiemeMeulenhoff aangekondigd om samen met ICT-dienstverlener Lopexs samen te werken. Door hun krachten te bundelen kunnen zij digitaal en gepersonaliseerd leren aanbieden. Uit deze samenwerking is het digitale adaptieve platform PulseOn voor het voorgezet onderwijs ontstaan.

Edu’Actief

Studenten opleiden tot vakmensen. Op een simpele manier en op een manier die past bij degene die leert. Of dit nu op een smartphone is, via een tablet, computer of boek. Daarom biedt Edu’Actief haar leermiddelen vanaf aankomend schooljaar ook aan via 24BOOST. Een onafhankelijk en adaptief leerplatform specifiek voor het beroepsonderwijs waarop content wordt aangeboden van verschillende educatieve uitgeverijen. De eerste roc’s kunnen vanaf september 2014 gaan werken met 24BOOST. Met hun ervaringen en de nieuwste technologieën wordt het platform doorontwikkeld tot een omgeving die past bij iedere stijl van leren.

Overigens zijn niet alleen bestaande educatieve uitgevers aan het investeren in deze digitale adaptieve leerplatformen, maar ook start-ups zoals slimleren.nl. Dit is een adaptieve oefen- en leeromgeving voor scholieren en learninganalytics-systeem voor docenten. De eerste proefperiodes voor wiskundedocenten en onderbouwleerlingen starten in augustus 2014.

Wat zijn de behoeften van leerlingen en docenten?

Mijn collega’s en ik hebben focusgroepen en usability-testen gedaan in opdracht van diverse educatieve uitgevers, onder leerlingen en docenten uit het voortgezet- en beroepsonderwijs.

Docenten

We zien dat docenten inspelen op de digitale trends en ontwikkelingen door meer gebruik te maken van (gratis) digitale content en lesmateriaal in de klas via computers en tablets als een integraal onderdeel van de les.

Er zijn wel grote verschillen tussen docenten in het gebruik van digitaal lesmateriaal. Traditionele docenten zien digitale content als een aanvulling op de boeken. Meer vooruitstrevende docenten zetten digitaal lesmateriaal al meer in als een integraal onderdeel van de les. Deze laatste groep loopt tegen het feit aan dat er weinig beschikbaar lesmateriaal is en niet altijd van de juiste kwaliteit. Digitaal leermateriaal en een bijbehorend digitaal adaptief leerplatform kunnen voor meer efficiëntie in hun werk zorgen. Daarnaast zien zij ook de meerwaarde van een digitaal adaptief leerplatform in het meer op maat lesgeven aan leerlingen en studenten.

Leerlingen

Uit ons onderzoek onder leerlingen blijkt dat zij ten aanzien van een digitaal leerplatform al hun lesmateriaal en benodigdheden voor hun opleiding op één plek willen hebben. Dit betekent dat zij één keer willen inloggen om toegang te hebben tot hun lesmateriaal van uitgever x en overige lesmateriaal van uitgever y en z.

Leerlingen geven ook aan dat een belangrijke voorwaarde voor het gebruik van een digitaal leerplatform is, dat scholen hierop zijn ingericht. Scholen moeten een goed wifi netwerk hebben, kwalitatief goede en beschikbare computers en/of tablets hebben of het mogelijk maken dat je op je eigen device kan werken. De leerlingen maken zich wel een beetje zorgen of de docenten wel overweg kunnen met digitaal leermateriaal en een (bijbehorend) digitaal adaptief platform.

Van educatieve uitgever naar educatieve service verlener

Als educatieve uitgever moet je nu innoveren. Dit betekent enerzijds het opnieuw uitvinden van het core-product: de lesmethode. Dat vereist het bijscholen van medewerkers om digitaal lesmateriaal te kunnen ontwikkelen.

Anderzijds betekent dit een samenwerking aangaan of het ontwikkelen van technische kennis voor de ontwikkeling van digitale adaptieve leerplatformen, zodat je als uitgever meer service kunt aanbieden. Door het investeren in deze digitale adaptieve leerplatformen beschik je als educatieve uitgever over veel data en extra inzichten over je gebruikers. Je kunt deze slim inzetten om relevante producten en diensten aan te blijven bieden en zo een lange termijnrelatie aangaan met de gebruikers en klanten. Op deze manier worden educatieve uitgevers meer educatieve serviceverleners.

Al het lesmateriaal op één plek

Vergeet bij de ontwikkeling van een digitaal leerplatform niet dat het met name voor de leerlingen ontzettend belangrijk is dat zij al hun lesmateriaal van hun opleiding op één plek hebben. Dit betekent voor uitgevers dat als zij een platform ontwikkelen, ze moeten faciliteren dat andere uitgevers ook hun content op hun platform kwijt kunnen. Dit heeft direct effect op het design van het platform, het verdienmodel en de manier waarop content van derden aangeleverd moet worden. Maar ook dat deze uitgevers hun content distribueren op platformen van andere aanbieders.

Hierbij rijst natuurlijk de vraag: hoeveel digitale leerplatformen (per onderwijsmarkt) blijven over, nu diverse partijen hierin investeren? Overweeg om slim samen te werken met een andere educatieve uitgever(s) of met bestaande scholengemeenschappen.