Twee miljard voor Oculus: ergens klopt er iets niet

Het is pikdonker als hij zich aan ons voorstelt. “Ik ben Toine en ik zal jullie meenemen naar een paar ruimtes. We gaan naar een huiskamer, een plein, we gaan een weg oversteken, naar een supermarkt en tenslotte naar een kroeg.” En zo doen we. Op de tast, letterlijk geen hand voor ogen. Met Toine als gids. Hij is op zijn vijftiende volledig blind geworden, aan beide ogen, door een ontsteking van het netvlies.

muZIEum

Hij kan dromen in beelden, in zijn straatbeeld rijden nog steeds Ford Taunussen en zijn er rode brievenbussen en telefooncellen. We zijn in het Muzieum, een museum in Nijmegen, waar je kunt ervaren wat er gebeurt met je zintuigen als het zicht je wordt ontnomen. Je tast, je gehoor, je reuk, hoe reageren ze? De gidsen zijn blind, of slechtziend. Hoe oud is Toine?

Rustige stem, vertrouwenwekkend, moet ook wel, want we kunnen geen kant op zonder hem. Met een geleidestok, Toine’s uitleg, de eigen oren en handen proberen we ons een idee te vormen van de ruimte. Een stoel, een bank, schilderij, winkelwagen, stoeprand, ui, netje met sinaasappels, een toetsenbord, een pinautomaat. Na een wandeling van een uur besef je dat je meer dan ooit je beschikbare zintuigen hebt laten werken met elkaar. Nu begrijp ik waarom een team met tien voetballers beter presteert dan elf tegenstanders.

Alles horen, voor het eerst

Het is in dezelfde week dat er een filmpje op YouTube opduikt waarin je kunt zien hoe de 40-jarige Joanne Milne, doof geboren, reageert als haar gehoor-implantaten voor het eerst worden getest. De dagen van de week worden genoemd, de maanden van het jaar, haar eigen stem, ze hoort alles, voor het eerst, haar moeder filmt een snikkende dochter. She hears birds twittering, een mooi beeld in deze tijd.

De virtuele toekomst

Het is in diezelfde week dat Facebook vertelt Oculus te hebben gekocht. Oculus ontwikkelde een hele grote skibril met koptelefoon. Aan de binnenkant kunnen beelden worden geprojecteerd. Achtbanen, watervallen, slagvelden, en als je je hoofd beweegt verandert ook het zicht. Facebook had er twee miljard voor over, zo hard gelooft het in de virtuele toekomst. Op YouTube zijn indrukwekkende voorbeelden van vallende, schrikkende, gillende en hysterische mensen te zien zodra ze met bril op een eng filmpje te zien krijgen. Het is de paradox van de virtuele werkelijkheid: het is alles behalve de werkelijkheid.

Alles wordt gevuld

In het Muzieum kun je ervaren wat er gebeurt als de werking van een zintuig je wordt ontnomen. Je gaat een intenser beroep doen op al je andere zintuigen. Je maakt beelden. De bank is bruin. Waarom? De fantasie maakt overuren. De Oculus-bril doet juist het tegenovergestelde; de fantasie krijgt geen kans, alles wordt ingevuld, iedere pixel, iedere frequentie.

Alles in Muzieum is de werkelijkheid, en de bezoeker maakt zijn eigen beelden. Precies het tegenovergestelde doet Oculus. Niets is werkelijk, alles wordt aangereikt. Twee miljard voor Oculus. Muzieum ontvangt geen subsidie en is afhankelijk van sponsors. Ergens klopt er iets niet.

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.