Betalen in bitcoins: decentraal & onder de radar

Twee weken geleden schreef ik over Uber en Airbnb. Kenmerk van beide systemen is dat ze vanuit een vrij, decentraal en internationaal uitgangspunt concurreren met kleinere, lokale structuren zoals het plaatselijke taxibedrijf of hotelwezen. Regelgeving? Ze hebben hun eigen afspraken.

Succes in steeds meer wereldsteden

Uber is de internettaxidienst. Pak je smartphone, druk op de knop ‘ik wil hier en nu een taxi’ en dan is de kans groot dat er binnen een paar minuten een chauffeur komt aanrijden. De nieuwe dienst Uber beconcurreert het bestaande systeem (taxibedrijf) en doet dit met succes in steeds meer wereldsteden. Airbnb is de dienst waarmee je wereldwijd een appartement van een privépersoon kunt huren voor een paar dagen. Met succes, het is een serieuze concurrent aan het worden van de hotelbranche.

De plaatselijke bedrijven zijn met handen en voeten gebonden aan regelgeving die in de loop der tientallen jaren zo ontstaan is. De piraten van buiten hebben hun eigen afspraken. Je zou Uber als een veredelde liftcentrale kunnen beschouwen waarbij de lifter bereid is te betalen. Je zou Airbnb kunnen beschouwen als een uit de hand gelopen logeerpartij bij kennissen van kennissen, tegen vergoeding.

Vraag en aanbod

Kenmerk is dat er een centraal ontmoetingspunt (de site, ergens in de wereld) is, maar de vraag en het aanbod komen decentraal tot stand. Bij de taxi zal de vraag in de buurt van het aanbod liggen, bij Airbnb zal het contact dikwijls letterlijk grensoverstijgend zijn. Alle deelnemers opereren in betrekkelijke anonimiteit. Welke lokale overheid weet wie in Amsterdam zijn appartement ter beschikking stelt? Waar komt de betaling terecht? Wat is de echte identiteit?

Het wordt nog interessanter als de betaling niet plaats vindt in euro’s maar straks met bitcoins wordt afgewikkeld. Ook weer typisch zo’n piratensysteem met een centrale registratie en een decentraal georganiseerd vraag en aanbod.

Anoniem

Alles wat via computers loopt kan anoniem zijn. Ik kan voor chauffeur spelen, kamers verhuren en me in bitcoins laten betalen en blijf dan onder de radar van de wetgevers. Niemand verplichtte mij te vertellen wie ik ben. Het is oneerlijke concurrentie.
Als je een lijfrente uitbetaald wilt krijgen – in euro’s – moet je van de verzekeraar (Zwitserleven) bewijzen dat je leeft. “Lees de krant zaterdag maar”, zei ik nog, daarin schrijf ik “lees de krant zaterdag maar”.

Niet voldoende. Naar je eigen gemeentehuis, nummertje trekken, wachten, aan de beurt, paspoort laten zien en een minuut wachten op het document ‘attestatie de vita’. Ja, ik leef en mag meteen ruim twaalf euro betalen. Postzegel, envelop en versturen. De koppeling tussen je leven en je klantnummer bij de verzekeraar kost je een halve ochtend en wat ongemak. Met DigiD, een timestamp en wat bitcoins zou het binnen een paar seconden stempelloos zijn geregeld.

Dit is nog maar kinderspel

Wat Uber en Airbnb aan reacties uitlokken is nog maar kinderspel bij wat ons te wachten staat, zeker als er een betaalmiddel komt dat buiten de centrale banken om het vertrouwen weet te winnen van de consument. En het winnen van vertrouwen is niet de grootste uitdaging met de gezette norm in de financiële wereld.

Met dank aan Sander Duiverstein en Sander Voors voor hun reacties op mijn vorige verhaal over Uber. Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad. Foto intro met dank aan Fotolia.