eHealth: wie zijn de nieuwe Meesters in de Zorg?

Vorige week woonde ik de door KPN georganiseerde bijeenkomst Meesters in de Zorg bij, in het nog niet voor het publiek opengestelde Rijksmuseum. Vanaf april 2013 zijn daar de oude meesters weer te bewonderen. Nu stelde ik er opnieuw vast dat de zorg tegenwoordig veel nieuwe meesters kent. Ooit was de arts/specialist de expert, die wist wat goed voor je was en voor jou besliste wat er ging gebeuren. Dat is met de komst van internet en social media flink aan het veranderen.

Wie zijn de nieuwe meesters in de zorg?

Naast de zorgverleners zijn dat: ict-leveranciers, zorgverzekeraars, zorgondernemers, zorgbestuurders en niet in de laatste plaats; patiënten. Ze spelen allemaal een rol in het vormgeven en inrichten van het zorgproces en kwamen allemaal aan het woord tijdens ‘Meesters in de Zorg’.

Inge Diepman leidde ons door de middag heen en John van Vianen (directeur KPNzakelijke markt), Roger van Boxtel (Menzis), Bart Berden (bestuurder Elisabethziekenhuis Tilburg) en Jaap Maljers (zorgondernemer Bergman Clinics), ePatientDave (Dave de Bronkart) deden hun zegje nadat Wim Pijbes (directeur Rijksmuseum) ons kort welkom had geheten. Hoewel er 3 stellingen lagen, waarover de sprekers in tweetallen zouden praten, werd de discussie breder gevoerd. Daarbij ging het nadrukkelijk niet alleen maar over zorg, maar ook over gezondheid en preventie.

1. Stelling 1: Voorkomen is beter dan genezen?
2. Stelling 2: Meer eHealth = minder zorgvraag
3. Stelling 3: Gezondheid als plicht?

Gezondheidswinst als kans voor de toekomst

Aan het begin van de bijeenkomst werd terecht opgemerkt dat we het in Nederland meestal hebben over het tweede deel van het woord gezondheidszorg. Een gemiste kans, volgens alle aanwezigen. Er valt namelijk nog veel gezondheidswinst te halen. De vraag is wel wie daarvoor verantwoordelijk is. Is dat de overheid of ben je dat zelf? Of moet de zorgverzekeraar, of eventueel je werkgever, je daarbij helpen? KPN en Menzis zijn bijvoorbeeld allebei bezig met gezondheidsprogamma’s, KPN voor zijn medewerkers en Menzis voor klanten. Of is daarin toch weer die oude meester in de zorg, de arts aan zet? De nieuwe meesters in de zorg kwamen er nog niet uit.

Innovatie in de zorg stuit op gevestigde belangen en perverse prikkels

Aan verbeterplannen en ideeën voor de zorg – en ietwat aarzelend toch ook voor gezondheid en preventie – is geen gebrek. Ze zijn er in overvloed: alle nieuwe Meesters hebben wel een pilot lopen of zetten, zoals het Elisabethziekenhuis, al vol in op het beter, prettiger en tegelijkertijd ook efficiënter maken van de zorg. Maar innovatie in de zorg gaat traag, er zijn teveel gevestigde en deels tegenstrijdige belangen.

Daarnaast is er de perverse prikkel: zolang de zorg betaald wordt voor kwantiteit (aantallen verrichtingen) i.p.v. kwaliteit (kwaliteit van leven cq gezondheidswinst) kan innovatie niet echt van de grond komen. Bart Berden is ervan overtuigd dat ook patiënten begrijpen dat een ingreep lang niet altijd de beste keuze is. Maar dan moet je als zorgverlener de patiënt als volwaardig gesprekspartner zien en hem de informatie geven op basis waarvan hij zelf mee kan beslissen over zijn zorgproces. In Nederland lopen we nog achter in deze manier van werken, die ‘shared decision making’ wordt genoemd.

Laat patiënten helpen!

Dat was precies wat de laatste spreker op ‘Meesters in de Zorg’ Dave deBronkart, beter bekend als ePatientDave, de aanwezigen voorhield in zijn glansrijke, persoonlijke en met veel zelfspot doorspekte verhaal.

Zijn verhaal vertelde hij al eerder op TEDxMaastricht en komt neer op ‘Laat patiënten helpen’. Zij zijn de echte ervaringsdeskundigen, zij zijn meer dan wie ook de nieuwe Meesters in de Zorg. Maar ze zijn het zeker niet alleen, zo benadrukte Dave deBronkart herhaaldelijk. Ze willen niet op de stoel van de arts gaan zitten, maar samen met hem en waar nodig en relevant met behulp van ict en internet hun eigen zorg- en gezondheidsproces vormgeven. Laat ze dat dan ook doen!

Werk aan de winkel voor alle nieuwe Meesters in de Zorg

Eén ding werd direct duidelijk op deze bijeenkomst: er zijn vele meesters in de zorg, met elk hun eigen invalshoek, maar ze zijn het er allemaal over eens: de zorg kan, mede dankzij de inzet van ict beter, prettiger, efficiënter. Er is dus werk aan de winkel voor alle nieuwe Meesters in de Zorg.

Van ‘Meesters in de Zorg’ is dit Storifyverslag beschikbaar.