Steek je kop eens buiten de klonterclub

Het is een bekende cartoon uit de beginjaren van het internet, van Peter Steiner, New Yorker 1993. Een hond zit achter een computer. Hij zegt tegen een andere hond naast hem in de kamer: “on the internet nobody knows you’re a dog”.

De cartoon raakt de essentie van het internet. De hond praat misschien met een koekoeksklok, stuurt een tweet die wordt gelezen door president Obama of leest een inspirerend gedicht van een wentelteef.

Eendimensionale klonterdenkers

Ooit speelde ik een hockeywedstrijd bij het Rotterdamse Leonidas. Onder de douche kwam ik er na een paar minuten achter dat ik naast minister Lubbers stond. Vanaf het moment van herkenning was de gelijkheid verdampt, dat lag aan mij. We hadden ruggelings naar elkaar een gesprek kunnen voeren, zonder enig vooroordeel. Lubbers zou gedacht kunnen hebben dat hij de hond was. Onder de douche weet niemand dat ik minister ben.

Het internet heeft eindeloos veel douchevertrekken waar zonder vooringenomenheid gesprekken worden gevoerd en meningen worden gevormd. Het staat in schril contrast met de analoge wereld, waar de beweeglijkheid van groepen veel kleiner is. Behoor je eenmaal tot een roedel, dan is het moeilijk om er aan te ontsnappen. Een cluster van gelijkgestemden baart eendimensionale klonterdenkers.

Een “grote” stap terug

In de NRC van 28 mei wordt gesproken over de stroeve start van Karl Guha, de nieuwe topman van Van Lanschot. De aandeelhouders waren van mening dat zijn beloning in deze tijd erg fors was. Een welkomstpremie van € 750.000 ging vergezeld van een net zo groot jaarsalaris en dat was misschien moeilijk uit te leggen aan de mensen bij Van Lanschot die net ontslagen waren. President-commissaris De Swaan verdedigde het voorstel door te zeggen dat de van het Italiaanse Unicredit afkomstige heer Guha een grote stap had teruggezet in zijn beloning. De alcoholverslaafde die van drie flessen wodka naar één flesje wijn per dag overgaat zal ook zeggen dat hij weinig drinkt.

In het FD van 13 september heeft oud-Rabobank bestuurder Hans ten Cate het over de bonussen in de bankwereld. Overal waren ze te vinden, als zevenblad hadden ze de management-lagen overwoekerd. Ten Cate: “ik heb hem ook nooit geweigerd. Dat deed niemand”. Niemand in mijn buurt, bedoelt hij.

Onkunde?

Klonterdenkers De Swaan en Ten Cate hebben een referentiewereld zo groot als een paskamer in Tokyo. Het zijn twee voorbeelden uit de bankwereld, maar in ieder klonternet zijn ze te vinden. In de bouwwereld is, bij woningcorporaties, corpora of een tarot-club.

Het internet biedt alle mogelijkheden om gesprekken aan te gaan met groepen, om gedragsregels te toetsen, om je kop eens buiten je klonterclub te hangen rond en te horen wat anderen er van vinden. Het is een heel kleine moeite om te toetsen of de voorgestelde beloning te verdedigen is. Ten Cate had even een forumpje op het internet moeten starten om er achter te komen dat een leven zonder bonus wel degelijk mogelijk is. Dat het niet gebeurde is geen onkunde, het is onwil.

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.