De kinderachtige patentenstrijd tussen Apple en Samsung

Patenten zijn bedoeld om innovatie te bevorderen. In de software- en electronicawereld lijkt het patentsysteem eerder een belemmering, dan een stimulering. Dat ligt aan de beroerde kwaliteit van veel aanvragen: patenten worden aangevraagd op trivialiteiten. Ook bij de strijd tussen Apple en Samsung is er geen sprake van echte vindingen. De patentkantoren moeten strengere criteria gebruiken om dit soort kinderachtige rechtzaken te voorkomen.

De uitslag van Apple vs. Samsung

Op 24 augustus 2012 bereikte de patentenstrijd tussen Apple en Samsung een voorlopig hoogtepunt in de vorm van een jury-uitspraak in Californië. In een uitgebreid rapport dat nog het meeste lijkt op een multiple-choice examen (zie hier de uitslag) is aangegeven dat volgens de jury Samsung inbreuk heeft gemaakt op zes patenten van Apple, en wordt aan Apple een schadevergoeding van iets meer dan 1 miljard dollar toegekend ($ 1.049.343.540 om precies te zijn). De jury heeft de claims van Samsung allemaal afgewezen en Apple hoeft dus niets te betalen.

In de zaak gaat het over een groot aantal telefoons (meer dan twintig toestellen van Samsung) maar over een overzichtelijk aantal van slechts zeven patenten. Het interessantste deel betreft drie ‘utility’-patenten (vindingen).

• ‘381: het terugveren bij het doorscrollen. Naast deze claim beschrijft het patent ook het roteren van afbeeldingen met twee vingers. Volledige tekst hier te vinden
• ‘915: Nog meer handelingen met meerdere vingers op een touch-scherm. Volledige tekst hier te vinden
• ‘163: het vergroten van documenten door te klikken. Volledige tekst hier te vinden

Naast deze vindingen waren er ook vier claims (drie toegewezen) op basis ‘ontwerp-patenten’, die gaan over de vorm van de iPhone en van iconen.

Direct na de uitspraak circuleerde een nieuwsbericht dat Samsung het bedrag wilde voldoen in muntgeld: Samsung zou 31 vrachtwagens met dubbeltjes willen sturen. Dit bericht was verzonnen maar werd toch door veel media voor waar aangenomen. Blijkbaar past dit goed in het beeld dat mensen van dit patentgevecht hebben.

Patenten op citroenthee

De patenten van Apple en Samsung zijn net als veel andere patenten op software en businessmethoden omstreden. Het probleem is dat veel ideeën niet patentwaardig zijn en er toch patent op verleend te worden. Laten we een analogie maken met de voedselbereiding. Veel patenten zijn van het niveau: “Citroenthee maken van thee en citroen”. Iedereen kan bedenken hoe dat zou moeten. Het wordt pas knap als je met behulp van appels en koffie citroenthee kan maken: dit is een interessante uitdaging, waarvan niet onmiddellijk duidelijk is of dit kan en hoe het moet.

Als een bedrijf als Apple hier een recept voor heeft gevonden, geloof ik meteen dat hier onderzoeksinspanning voor nodig is en gun ik ze een patent. Helaas geldt vaak dat het idee dat men wil beschermen niet dieper gaat dan “citroenthee maken”. Dit kan commercieel een goed idee zijn, maar is geen patent waard. Op de een of andere manier lukt het de bedrijven toch om door middel van veel moeilijke woorden en ingewikkelde diagrammen het idee erdoor te krijgen.

Echte innovaties in de software

Wat is dan wel een patentwaardig idee? Laten we nog steeds uitgaan van het idee “Citroenthee maken”.  Zoals bij de meeste problemen in software, is er een voor de hand liggende standaardmethode, die iedereen kan bedenken. Een patent zou verleend moeten worden op een oplossing die anders en beter is dan de standaardoplossing (citroenthee maken uit koffie, aardolie, koolzaad of aardbeien). Vervolgens kan iedereen de standaardoplossing blijven gebruiken, of een licentie nemen op de betere oplossing. Zo zou het moeten gaan, maar gaat het in de softwarewereld zelden.

Patentwaardige ideeën

Wat weinig mensen weten is dat er in de softwarewereld genoeg voorbeelden zijn van echte innovaties en slimme vindingen. Om een voorbeeld te geven; Volker Strassen vond in 1969 een algoritme uit om matrixvermenigvuldigingen (bekend van wiskunde A) sneller uit te voeren: simpel gezegd kan hij in 7 operaties 8 vermenigvuldigingen uitvoeren. Hij heeft hier geen patent op aangevraagd, maar dit is wel een voorbeeld van een patentwaardig idee. Er is een gewenst resultaat en een voor de hand liggende manier om dit te bereiken (standaard matrixvermenigvuldiging). De vinding is vervolgens een duidelijk andere oplossing die niet voor de hand ligt. Er zijn in de softwarewereld heel veel innovaties bedacht, die niet voor de hand liggen en dus patentwaardig zijn. Er is dus in principe niets mis met patenten op software, zolang de patenten maar aangevraagd worden voor echte vindingen.

Patenten: Citroentheetest moet onderdeel zijn van procedure

Wie de patenten van Apple daadwerkelijk doorleest, zal zien dat de drie utilitypatenten niet door de citroentheetest heenkomen. Er worden functionaliteiten voorgesteld, maar vervolgens komt er geen extra slimme manier om dit effect voor elkaar te krijgen. Om terug te gaan naar de analogie: het slimme idee hier is om citroenthee te gaan leveren omdat er blijkbaar vraag naar is. Apple heeft een patent aangevraagd om citroenthee te mogen maken van thee en citroen. Je zou het Apple kwalijk kunnen nemen dat ze dit soort patenten indienen, maar blijkbaar worden ze ook nog toegekend door de patentbureaus.  De citroentheetest zou onderdeel van de procedure moeten zijn en patenten zonder technisch interessante oplossingen zouden direct afgewezen moeten worden.

Eerdere kritiek

Er is in het verleden al veel kritiek geleverd op softwarepatenten. Het probleem gaat minstens terug tot de jaren ‘90, toen Unisys een patent had op alle methoden om een GIF-plaatjes te laten zien. Gelukkig is dit patent inmiddels verlopen. Ook rond JPEG-plaatjes zijn problemen geweest.

Tussen 2003 en 2006 hebben de Nederlandse informaticaprofessoren Paul Klint en Jan Bergstra al gepleit voor het beperken van patenten op software in Europa (zie hun webpagina over softwarepatenten), onder andere door een triviaal patent van Microsoft onder de aandacht te brengen.

Een recenter initiatief is het defend innovation project van de Electronic Frontier Foundation. In de petitie op deze site wordt gepleit voor een kortere duur van softwarepatenten, snellere openbaarmaking en beperkte schadevergoedingen. Ook Prof. Klint pleitte er vorig jaar nog voor het hele patentsysteem te herzien. Laten we hopen dat dit snel gebeurt en dat we in de toekomst minder en betere patenten te zien krijgen.