The Day After: De Slag om Haren

Op 1 augustus 2003 was ik de aanstichter van de allereerste flashmob in Nederland. Een simpel berichtje op mijn weblog Jaggle.nl: “laten we vrijdag a.s. (1 augustus 2003) om 14.00 uur op de Dam in Amsterdam verzamelen, 1 minuut lang kikkeren en vervolgens weg lopen” zorgde hiervoor. Mijn blogpost werd in komkommertijd opgepikt door de traditionele media en zorgde ervoor dat op het moment supreme inderdaad een halve man en een paardenkop aan het kikkeren waren op de Dam.Diverse kranten, radio- en televisiestations waren ter plekke om verslag te doen van de happening. Zelf zat ik op het bewuste tijdstip op mijn werkplek vanachter mijn laptop via de stream van een webcam te kijken naar het onschuldige tafereel dat zich voor mijn ogen ontvouwde. Ik weet nog goed dat ik het hilarisch vond. Dat een stupide bericht van mijn hand wildvreemde mensen in beweging kon zetten. Het deed mij destijds ook de ogen openen voor de kracht van dit soort relatief nieuwe media. De hele web 2.0 beweging bestond toen nog niet. Facebook moest nog opgericht worden.

Flash Mob loopt fout af

In 2010 sprak Tom Scott voor het Ignite congres. In de vijf minuten tijd die hij had vertelde hij over een flashmob die slecht afliep. Een meisje dat op Chatroulette het nummer ‘Never Gonna Give You’ zong, was zonder haar medeweten opgenomen. De video van deze sessie werd vervolgens op YouTube gezet en op het messageboard 4Chan geplaatst. Daar wordt de dame een instant viraal succes. Haar privé-adres lekt uit via de comments en duizenden mensen beginnen zich te verzamelen voor haar huis. De politie zit met de handen in het haar. Waar komen al deze mensen allemaal ineens vandaan? Natuurlijk slaat de vlam in de pan. Er onstaat opeens een rel, niemand weet waarom, maar mensen beginnen met elkaar te vechten. Het droeve eindresultaat is dat er 23 mensen de dood vinden in die nacht.

Het verhaal wat Scott vertelt heeft hij destijds zelf verzonnen. Hij heeft een aantal echte gebeurtenissen met elkaar verbonden. Hij schetst een scenaro dat volgens hem in de nabije toekomst zou kunnen gebeuren. Hij waarschuwt de mensen in de zaal nog: “the whole world turns upside down in ten years, but you turn upside down with it.”

Project X Haren

Het doemscenario van Scott is gisterenavond in het plaatsje Haren werkelijkheid geworden. Op 8 september 2012 werd ik door het weblog VolkomenKut geattendeerd op het feestje dat het zestienjarige meisje Merthe van plan was te geven voor haar vrienden. De uitnodiging voor haar partijtje was per ongeluk op publiekelijk gezet. Heel de wereld was uitgenodigd. Ik moest lachen om dit internetnieuwtje en verwachtte dat het een snelle dood zou sterven.

Afgelopen dinsdagochtend werd ik gebeld door een verslaggeefster van Editie NL. Op mijn voicemail liet ze een bericht achter met de vraag of ik haar terug wilde bellen. Ze wilden namelijk mijn reactie hebben op het Project X feest dat in Haren zou plaatsvinden. Ik was verbaasd. Dit was toch al oud nieuws? Niet dus. De traditionele media waren boven op deze internetmeme gedoken en hadden het nieuw leven ingeblazen. Diverse kranten, televisieprogramma’s en radiouitzendingen besteedden er aandacht aan. Op kantoor maakten we er gisteren zelfs grappen over. Konden we de vergadering niet snel afronden? We moesten namelijk naar een feest in Haren toe.

De sociale media waren verantwoordelijk voor de virale verspreiding van het nieuws, de traditionele media legden op hun beurt een vergrootglas op het nieuws. Zodoende werd het onvermijdelijk dat gisteren een grote groep mensen naar Haren afreisden om daar een feest te vieren. Ook was het onvermijdelijk dat er rellen uitbraken. Twitteraar @Wweijts verwoordde het gisterenavond als volgt: “van socialemedia naar massamedia naar massahysterie naar totale idioterie.”

Sociale media voeden onze sensatiezucht en zetten aan tot terreur

In het gratis trendrapport ‘De zwarte kant van sociale media 2012: Alarmbellen, analyse en de way-out‘ stonden Jaap Bloem en ik stil bij de diverse negatieve effecten van sociale media. De zeebeving voor de kust van Chili, de kernramp in Japan zijn cases waarin mensen veranderen in een digitale ramptoerist. Sociale media zetten ze in om hun zucht naar sensatie te bevredigen. De rellen in Londen zijn een voorbeeld van hoe sociale media werden aangewend om terreur te vooroorzaken in de straten van deze wereldstad. Minster-president David Cameron sprak op 11 augustus 2011 het House of Commons toe. Hij stond stil bij de rol die sociale media hadden gespeeld: “free flow of information can be used for good. But it can also be used for ill. And when people are using social media for violence we need to stop them.”

De veldslag die gisterenavond in Haren heeft plaatsgevonden, heeft een ware ravage achtergelaten. Er zijn slechts dertig gewonden. Het had heel anders af kunnen lopen. Hadden we zoals Cameron zegt de verspreiding van de informatie over Merthe’s feestje moeten verbieden? Ik weet het niet. Ik denk ook niet dat het mogelijk is.

Er zijn inmiddels twee nieuwe Project X feesten in Nederland aangekondigd. Een in Amersfoort en een in Gouda. Ook hier hebben zich al weer duizenden mensen voor aangemeld. Hopelijk gaan deze feesten niet door. Ik ben namelijk bang dat er de volgende keer doden vallen.

Project Clean X

Overigens is er uit de rellen van Haren ook weer iets positiefs ontstaan. Vlak na de rellen in London zorgde het Twitter account RiotCleanUp ervoor dat duizenden mensen zich mobiliseerden om de straten van Londen op te ruimen. Een zelfde fenomeen is nu in Haren waar te nemen. Op Facebook is de tegenbeweging Project Clean X in het leven geroepen om de te helpen met schoonmaken. De gemeente Haren heeft echter vriendelijk bedankt voor dit aanbod.