Dyslexie betekent voor dyslectici dat zinnen weer betekenis krijgen

Zie een letter als een goedkoop plastic schaakstuk. Het stuk is labiel, valt makkelijk om als het waait of als je er tegen aanstoot. In een kwalitatief goed houten schaakstuk is het zwaartepunt verlaagd door de onderkant te vullen met een beetje lood. Dyslectici zien letters vaak omgedraaid of gespiegeld.

Een woord als ‘ouder’ wordt makkelijk als ‘onder’ gelezen, of andersom. Letters als de p en q kunnen worden verwisseld, net zoals de u en de n. Het heeft ook te maken met het lettertype dat we gebruiken. In een populair lettertype als Helvetica zijn deze letters inderdaad precies elkaars spiegelbeeld.

Een font voor dyslectici

Christian Boer is een van de ongeveer miljoen dyslectici in Nederland. Als student aan de Hogeschool van de Kunsten in Utrecht stelde hij zich de taak een lettertype te ontwerpen waarbij iedere letter gelood werd, een anker kreeg met het papier of het scherm, geen spiegelpartner meer had. Door bijvoorbeeld het zwaartepunt van (alle) letters te verlagen, de openingen van de letter te vergroten (c of s), de letters heel licht cursief te maken (d, j en l) of door de letters die sterk op elkaar lijken (b&d, p&q, u&n) niet meer elkaars spiegelbeeld te laten zijn. Door leestekens en hoofdletters vetter te maken werd duidelijker waar een zin of onderbreking eindigt of begint.

Kortom, een font voor dyslectici. Christian Boer vertelde het tijdens Pinc.13, deze dinsdag. Op dit jaarlijkse congres in Zeist wisselt een documentairemaker in Noord-Korea (Nicholas Bonner) moeiteloos het podium af met een schrijver die prachtig praat over de zwaan in de Amsterdamse grachten (Thomas Rosenboom) en zo gaat dat een hele dag in hoog tempo door. Christian vertelde over het door hem ontworpen lettertype, font Dyslexie. Wat ooit begon als een oefening in bekwaamheid aan de HKU bleek te leiden naar een leesbaar schrift dat door dyslectici aantoonbaar beter werd begrepen.

Interne communicatie verbeteren met een font

Steeds meer informatie komt in tekst op ons af. Computerschermen, tablets, smartphones… Een gemiddeld mens heeft meer schermen dan buren. Daarnaast wordt iedere dag scherper de diagnose gesteld als iemand dyslecticus is. In de laatste minuut van zijn verhaal vertelde Christian waarom hij die ochtend er niet bij was geweest. Hij zat bij Shell. Shell is van plan om in alle interne communicatie wereldwijd zijn font te gebruiken. Hiermee wordt een groter aantal medewerkers bereikt. Het lijkt een simpel besluit te zijn geweest.

Meer grote partijen zijn geïnteresseerd. Pixar Studios heeft dyslectische stemauteurs die moeite hadden het tempo van de autocue te volgen. Er heeft een test plaatsgevonden. Het bleek dat het werkte. Zouden Cito-toetsen ook niet gebruik moeten maken van dit lettertype? Cito is het aan het overwegen, maar Cito wacht nog even. Ze biedt immers al toetsen in grote letters aan, is het excuus. Grote letters lossen echter het probleem niet op.

Letters zijn de bouwstenen van woorden, en woorden zijn de vehikels van onze gedachten. Als tien procent van de aarde beter begrijpt wat er geschreven staat, werd er heel veel bereikt.

Het artikel is ook te downloaden als PDF.

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.