Nieuw ‘wisdom of the crowds’: doe-het-zelf technologie & sociale media

Binnen twintig jaar zouden burgers op belangrijke terreinen de macht wel eens kunnen overnemen van bestaande organisaties en instituties. Dit is een direct gevolg van nieuwe technologische ontwikkelingen, die de invloed van het internet en sociale media een nieuwe impuls zullen geven en de huidige ontwikkelingen zullen doen verbleken. 

Samenwerken & organiseren via sociale media

De afgelopen jaren hebben we de eerste golf aan veranderingen gezien ten gevolge van de opkomst van het internet en sociale media: de lage opkomst bij de inenting tegen baarmoederhalskanker (Stop de prik!-hyves), de rellen in Londen, Wikileaks, de Arabische lente en crisis mapping tijdens de aardbeving en tsunami in Japan (Ushahidi). Dit zijn allemaal recente voorbeelden die één ding gemeen hebben: ze laten zien hoe burgers met behulp van sociale media en internet steeds meer in staat zijn om hun mening te geven, kennis uit te wisselen, samen te werken en zichzelf te organiseren. En dat alles op een schaal en met een dynamiek die groter is dan ooit tevoren.

Spionage: social media aftappen

Overheden en bedrijven zetten er man en macht op in om grip te krijgen op sociale netwerken en structuren. Dat doen ze vooral door ‘spionage’ met geavanceerde analysetechnieken. Zowel de Amerikaanse als Britse overheid zijn druk bezig om sociale media af te tappen en nieuwe technieken te ontwikkelen om burgers te volgen en opkomende oproer in een vroegtijdig stadium te detecteren via zogenaamde ‘sentiment mining’. Over activiteiten van de Nederlandse overheid zijn inmiddels kamervragen gesteld.

In deze poging om burgers meer te beheersen en controleren, vergroten de overheden echter de kloof met hun burgers. Overheden en bedrijven zouden er juist op in moeten zetten om burgers aan zich te binden en op een nieuwe manier samen te werken met burgers. Niet vanuit een defensieve houding maar vanuit een kans. Kansen om samen vraagstukken rond zorg, veiligheid, duurzaamheid en onderwijs aan te pakken.

Vasthouden aan verouderde structuren

Bedrijven, overheden, kennisinstellingen, vakbonden, verenigingen en ngo’s houden zich krampachtig vast aan hun eigen eerder verworven positie. De gevestigde orde maakt weinig vaart met het betrekken van burgers en het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen en samenwerkingsstructuren. Als ze op het huidige tempo doorgaan, zullen ze te laat zijn en binnen twintig jaar door burgers worden voorbij gerend. Vooral de Nederlandse bedrijven zijn afwachtend: men heeft zich muurvast ingegraven in de polderklei. Met een beetje twitteren en prijsvragen uitzetten via sociale media om een nieuwe smaak thee of chips te ontwikkelen, zijn ze er nog lang niet. Dat is ’Spielerei’ ten opzichte van wat er gaat komen.

Een golf aan nieuwe doe-het-zelf-technologieën

Nieuwe technologieën waarmee burgers zelf producten kunnen ontwerpen, produceren en distribueren zijn in opkomst en worden steeds krachtiger en toegankelijker voor een breder publiek. Binnen twintig jaar zullen burgers dankzij vooruitgang op het gebied van nanotechnologie en biotechnologie, op grote schaal de mogelijkheid hebben om zelf producten te ontwerpen en printen en nieuwe medicijnen te ontwikkelen op de keukentafel.

Zo is er nu al een groeiende beweging van zogenaamde DIY Biology, enthousiaste burgers die op de keukentafel experimenteren met het genetisch modificeren van (onschuldige) bacteriën. Tegelijkertijd staat de 3D-printer op doorbreken. Waar deze printers nu vaak nog werken met hars die uithardt, zullen in de toekomst steeds meer materialen geprint kunnen worden tot en met huizen, voedingsmiddelen en organen aan toe. Het modificeren van moleculen wordt daarmee net zo eenvoudig als het knippen en plakken met software. Al deze technologieën zijn volop in ontwikkeling en worden gedemonstreerd in het lab. Ze zullen naar verwachting de komende twintig jaar doorbreken naar een groot publiek.

Vernieuw of verdwijn!

De combinatie van internet en online sociale netwerken maakt dat burgers razendsnel nieuwe producten, diensten, kennis en ideeën kunnen ontwikkelen en verspreiden en dat burgers zich razendsnel kunnen organiseren, zonder tussenkomst van bedrijven. Daarmee zullen ze op bepaalde terreinen bestaande organisaties voorbijstreven of ondermijnen. Bijvoorbeeld als het gaat om het ontwikkelen van nieuwe medicijnen en andere producten. De ontwikkelingen kunnen alle sectoren raken van de maakindustrie, de chemie en farma tot en met dienstverlening en de overheid en politiek. Als overheden, kennisinstellingen en bedrijven dit nalaten, lopen ze een grote kans om mee te maken wat de muziekindustrie rond 2000 overkwam, met de massale opkomst van ‘filesharing’. Het is dus hoog tijd dat organisaties op grotere schaal gaan experimenteren met het betrekken van burgers en in plaats van burgers te volgen en spioneren, ze gaan bekrachtigen om te innoveren.