Over bankgeheimen en bibliotheken

Twee voorspellingen. 1) Het Zwitserse bankgeheim gaat ten onder in het moeras van transparantie. 2) Bibliotheken houden op te bestaan. Het lijken waarheden als koeien, maar ze zijn goed verdedigbaar in gezelschappen. Haal er de moderne tijd bij, heb het over openheid en het verdwijnen van grenzen, zeg wat over minister de Jager die de jacht op zwarte spaarders opende, en je hebt het Zwitsers bankgeheim gereduceerd tot een folklore tussen horloges en alpenweides.

Heb het over ontlezen, over ebooks en de mogelijkheid om op Marktplaats een cd met 1000 gescande boeken voor een tientje te kopen en het zal duidelijk zijn dat de toekomst van bibliotheken zo schimmig is als die van het CDA.

Data het ‘nieuwe goud’

En toch, in een week kan veel veranderen. De Volkskrant kwam op woensdag met het bericht dat ‘data’ het nieuwe goud van de Zwitsers is. De ontwikkeling is een logische. Steeds meer vertrouwen we onze gegevens toe aan wat in de volksmond ‘de cloud’ heet: een plek, ergens op deze wereld. Eén ding is zeker: deze plek is niet in de wolken, niet in de ruimte, maar gewoon, op de begane grond. En zoals dat geldt voor iedere plek op de aarde, betekent het dat de opslagplaats voor data valt onder de nationale wetgeving. Het bedrijf GlobeXData is ‘incorporated and based in Geneva’, maar heeft ook vestigingen in Servië, de Arabische Emiraten, Saudi Arabië en Canada. Het houdt zich bezig met veilige data opslag, en garandeert 100% Zwitserse betrouwbaarheid en een volledige bescherming tegen de USA Patriot Act. Het Zwitserse bankgeheim ontpopt zich tot een databankgeheim. Geen Amerikaanse overheid die je Twitter-account kan opvragen; financiële transacties die in de Zwitserse cloud hangen zijn zo onaantastbaar als de paus in het Vaticaan.

Alles in één: Amazon

En dan de ambachtelijke bibliotheken. Weblog ReadWriteWeb meldde dat top-auteurs bij Amazon goed geld verdienen – enige duizenden dollars per maand extra – met alleen al het uitlenen van digitale boeken. Het Kindle Direct Publishing programma is in december vorig jaar gestart. In dit programma kunnen lezers tijdelijk een versie van een boek plaatsen op hun e-reader, de Kindle. Er worden nu 75.000 boeken aangeboden, en in december vorig jaar waren er 295.000 uitleningen. Het programma is nu nog in ontwikkeling: lezers mogen vooralsnog niet meer dan één titel per maand lenen en alleen boeken van auteurs die exclusief met Amazon werken, komen in aanmerking voor een uitlening. Amazon is uitgever, boekwinkel en bibliotheek tegelijk. Het is achterhaald om te denken dat iedere rol in een keten door een andere partij zou moeten worden gespeeld.

Behoefte blijft

Het oude verhaal wordt bevestigd. De mens had ooit behoefte aan kluizen en bibliotheken en het is een illusie om te denken dat de technologie deze basale behoefte kan uitblussen. Het kan er even op lijken dat het lukt, maar ondergronds woedt de veenbrand door en na verloop van tijd wakkert het vuurtje van het bankgeheim en de bibliotheek weer vrolijk op.

Alleen het CDA, dat lijkt een moeilijk verhaal te worden. Aan het radicale midden heeft nog nooit een mens behoefte gehad.

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.