Social media & co-culture: dé kans voor de cultuursector

De grap van Youp van ’t Hek tijdens zijn oudejaarsconference over de wachtende Twitteraar in de schouwburg van Groningen, werd door de jeugd thuis op de bank niet begrepen. De tweet: ‘Zit in de Groningse Schouwburg te wachten op Youp, benieuwd’, klonk hun volstrekt normaal in de oren.

Hier zien we op piepkleine schaal waarom social media een dankbaar onderwerp zijn op verjaardagsfeestjes: de één twittert letterlijk alles wat in hem opkomt, de ander snapt hier helemaal niks van. Onbegrip tussen generaties is iets van alle tijden, maar het gebruik van social media is zo alom, dat er van een generatiekloof nauwelijks sprake kan zijn.

https://www.youtube.com/watch?v=5nyeDVbfeSo

Social media kunnen juist een waardevolle rol spelen in de door de bezuinigingen geteisterde cultuursector, de bezuinigingen waar Youp samen met de prachtig spelende Emmy Verhey zo tegen ageerde. Social media kunnen publiek en cultuur met elkaar verbinden, kunnen nieuw, jong en meer publiek bereiken en daarmee het bestaansrecht van cultuur bewijzen. Een pleidooi waarom social media een actieve rol moeten spelen in het publiciteitsbeleid van culturele organisaties.

Bereik met social media

Youp benoemde hoe hij herinnerd gaat worden “ohja, ook dat biertje nog”. Henk_s, ‘de twitterende oetlul’, zal het gouwe-ouwe-podium niet halen. Dat weet de cabaretier ook. De ontmaskering van de grap was op Twitter snel een feit, het levert daags na de conference wel extra publiciteit op. Publiciteit waar ook een @youpvanthek niet zonder kan en wil, zeker als hij de oudejaarsconference mag doen.

Youp laat online het volgende zien: op zijn Facebookpagina zijn aankondigingen te lezen, verslagen en foto’s, af en toe een persoonlijke zin en steeds verwijzingen naar zijn zaterdagse column op nrc.nl. 17 Procent van zijn Facebookvolgers laat reacties achter en het Twitteraccount is gekoppeld aan Facebook, dat ook weer verwijst naar zijn website. Youp volgt heel cultureel Nederland via Twitter en van enige commerciële promotie is hij niet vies.

We lazen, zagen, hoorden Youp op alle nieuwe, oude, gedrukte en visuele media in de maand december. Dankzij wat cross channelmanagement wordt genoemd, weten wij dat hij, Youp van ‘t Hek, de oudejaarsconference gaat doen. Oké, de RTL-kijker zal geweten hebben dat Beau ook iets van plan was. Het resultaat: bijna 2,4 miljoen kijkers op oudejaarsavond aan de buis gekluisterd en daarmee het best bekeken programma. Zelf zag ik de show en ongetwijfeld heel veel anderen, op uitzendinggemist.nl, dus tel die kijkers er nog maar bij op. Youp heeft het o zo belangrijke bereik van zijn naamsbekendheid vergroot, met de inzet van meerdere mediakanalen, ook social media.

Een groots verhaal

Wie in 2012 bereik wil, moet dus veel mediakanalen in zetten, vervolgens zorgen voor de juiste inhoud op ieder medium. Mc Combs en Shaw beschreven lang geleden in hun Agenda setting theorie (1968) dat de media invloed hebben door het publiek onderwerpen op een onvermijdelijke manier aan te bieden. De onderwerpen worden in het hoofd van de ontvangers op de agenda gezet. De invloed blijft beperkt, want de media kunnen niet aangeven wat de ontvanger van die onderwerpen moet vinden. In tijden waarin de angst voor de macht van het massamedium televisie groot was, was dit een nieuw geluid.

Youp vloekt en tiert op de televisie over de idiote politieke besluitvorming in 2011: bezuinigen op kunst en het uitzetten van de ‘Mauro’s’ lijken de hoofdthema’s. Heeft een Youp het podium televisie niet tot zijn beschikking, dan kan hij met zijn volgers en fans met social media een agendapunt maken. T-Mobile weet er alles van.

Van snippers naar verhalen

Facebook met 800 miljoen ‘eyeballs’, Google en YouTube met miljarden gebruikers, Twitter met 1,3 miljoen Nederlandse tekstschrijvers, het zijn geen massamedia, maar netwerken met massale contactpunten. Het gebruik van en de aandacht op social media is heel versnipperd. De uitdaging zit hem erin nu om die snippers aan elkaar te plakken tot meer dan onderwerp ‘dropping’. Om het verhaal te maken en te laten groeien op deze netwerken, met hun oneindig aantal contacten en het verhaal daarmee groot en grootser te maken. Vertellen, delen, luisteren, volgen en niet alleen door de afdeling marketingcommunicatie. Maar door alle betrokkenen, lezers, schrijvers, sprekers en zwijgers. Als er iemand mooie inhoud heeft die (wel) de moeite waard is om te volgen, dan is het de culturele sector wel. Beelden van repetities, van de decorbouw, kostuumontwerp, het nieuwe affiche, het zijn verhalen die mogen verteld en een plek verdienen in de hoofden van het publiek.

Co-culture: het publiek betrekken & binden

Gezelschappen als Toneelgroep Amsterdam en Het Nationale Toneel hebben ieder bijna 3000 volgers op hun Facebookaccount. Het zijn gedroomde schouwburgzalen vol. Wat nog mist, is de interactie. Want nog geen 1% van de fans reageert op de berichten van de toneelgroepen. Dat geldt ook voor de Twitteraccounts van veel gezelschappen. Vaak is er een zender, die enthousiast retweet wat er wordt getwitterd over de voorstelling. Ondertussen maken de ‘Henk_essen’ van deze wereld zichzelf groter door hun dagelijkse beslommeringen te tweeten en te facebooken.

Dus juist het publiek kan helpen met het verkondigen van de (mooie) boodschap. En denk een stap verder, samen met het publiek programma’s ontwikkelen: cocreatie en, nog mooier, co-culture (binnen de biologie een celcultuur, waarin twee verschillende celtypes groeien). Er kan dus nog heel veel.

Mensen willen artiesten volgen op social media, de getallen van hun aantal volgers zijn het bewijs. Social media bieden de mogelijkheid tot contact, tot toegang naar een andere wereld. Een programma als ‘The Voice’ met zogenaamd bekende artiesten zou niet zo groots beleefd worden als Twitter er niet in was verweven. Jongeren beleven The Voice tegelijkertijd op smartphone, iPad en televisie. Ze reageren op het programma, op de tweets, op elkaar en de tweets komen op televisie weer in beeld. Je kunt je stem een gezicht geven.

Verhalen vertellen

Aankondigingen, beelden, verhalen, foto’s, berichten, meningen, verslagen, ideeën posten; aandacht vragen en geven, het kan met social media. Juist die zo geplaagde culturele sector kan met de inzet van social media het bereik vergroten en het contact intensiveren met haar publiek. De sensatie van dat wat op het podium gebeurt blijft uniek, maar hoeft niet meer exclusief te blijven. De verhalen erover, van tevoren, tijdens en na afloop zijn dankzij social media nu voor velen te volgen. Het is niet meer alleen de beste vriend of klasgenoot die het verhaal over de voorstelling hoort, maar alle online vrienden. En als het een mooi verhaal is, bereikt het heel snel een grote groep geïnteresseerden.