Tablets in de klas

Het schoolbord met krijt en wisser is zo goed als verleden tijd. Het multimediale digibord is tegenwoordig een veelgebruikt klassikaal lesmedium. Stapsgewijs wordt nu ook de individueel gehanteerde tablet geïntroduceerd in de klas. De benadering van onderwijs verandert en klassikaal onderwijs gaat over in maatwerk per leerling. Welke rol kunnen mobiele media en verrijkte content in het onderwijs van de 21e eeuw spelen?

Focus op het proces van leren

In het magazine van Kennisnet voor Najaar 2011 wordt in het artikel ‘21st Century Skills’ door Elleke Verwaijen gerept over innovatie in het primair onderwijs en de vereiste vaardigheden om te leren, werken en leven in de maatschappij van de 21e eeuw. “Diverse onderzoeken noemen deze zeven vaardigheden als de belangrijkste voor succes in de 21e eeuw: samenwerken, probleemoplossend vermogen, ict-geletterdheid, creativiteit, kritisch denken, communiceren, sociale en culturele vaardigheden.” Deze vaardigheden vormen het startpunt voor de ontwikkeling van leermethoden voor primair onderwijs en voortgezet onderwijs.

Door gebruik te maken van functionele nieuwe technologie kunnen kinderen gestimuleerd worden om effectiever en geconcentreerder te leren. “Bij onderwijs vanuit de 21st century skills ligt de focus op het proces van leren, niet op het geven van het juiste antwoord”, aldus Verwaijen. “Onderwijs vanuit de gedachte van 21st century skills vergt een heel andere rol van de leerkracht. De kunst is om onderwijs zó vorm te geven dat kinderen vanuit eigen fascinatie en nieuwsgierigheid samenwerken, samen ontdekken en samen presenteren.”

Verbeterde vaardigheden door technologie

In het onderwijs staat het kind centraal. De leerkracht heeft hierbij een sturende, leidende en ondersteunende functie. Om het leerproces zo effectief en aantrekkelijk mogelijk te maken voor de kinderen, kan technologie een belangrijke rol spelen. Hoewel op Kennisnet ook robotica en augmented reality genoemd worden voor toekomstige toepassingen in het onderwijs, lijkt dat nog toekomstmuziek.

Het gebruik van tablets in het onderwijs, initieel als boekvervanger en wellicht later als interactief leerplatform wordt meer en meer geaccepteerd. Het grote voordeel van een tablet is het formaat en de bruikbaarheid op de eigen werkplek. Ieder kind kan op zijn eigen tempo met de lesstof aan de slag.

Problemen oplossen

Tegenwoordig wordt meer nadruk gelegd op het oplossen van problemen. Het antwoord staat niet meer centraal, maar het proces dat voorafgaat aan het antwoord. Verwaijen: “Het onderwijs is nu vaak zó gericht op het geven van de enige juiste antwoorden, dat het soms eerder een quiz lijkt. In plaats van een vraag te stellen en daar een eenduidig antwoord op te verwachten, zal een leerkracht met kinderen mee moeten denken over de kwaliteit van de onderzoeksvragen en hen aanmoedigen om zelf verder na te denken over het gevonden antwoord.” Je hoeft zelf niet alles te weten, zolang je maar weet waar je het antwoord kunt vinden.

Waarom zou je werken met, bij verschijning gedateerde, statische lesboeken als de lescontent actueler kan zijn en gerichter kan zijn op het individuele niveau van het kind. Benut de computerhoek op een andere wijze en integreer online en digitaal in de lesmethode in de vorm van webapplicaties of native apps. Sluit de lesmethode en leerwijze aan op de (toekomstige) belevingswereld van het kind. Om aan de vereiste vaardigheden van de 21e eeuw te voldoen zal klassikaal onderwijs veranderen in onderwijs op maat, waarbij de vraag van de leerling centraal staat en de rol van technologie een geweldige hulp kan betekenen. Een van die technologische vernieuwingen in het onderwijs is de introductie van de tablet als lesmedium.

Pilots in voortgezet onderwijs

Momenteel zijn er in het voortgezet onderwijs (Erasmiaans Gymnasium, Hondsrug College) een aantal pilotprojecten gestart waarbij tablets gebruikt worden als dagelijks onderdeel van de lesroutine. De lesstof wordt hierbij aangereikt in de vorm van PDF of ePub. Bij het Erasmiaans Gymnasium gebruiken ze Tablisto als een digitale boekenkast. Een educatieve uitgever zorgt voor de digitale lescontent. De voordelen ten opzichte van de papieren lesboeken:

• mogelijkheid tot het maken van notities;
• snel schakelen tussen boeken;
• filmpjes en afbeeldingen ter verduidelijking van de lesstof;
• alle lesstof (boeken) op één apparaat.

Voordelen

Het is opvallend dat de tablet in de pilots wordt gebruikt als een digitale combinatie van boek en schrift. Door uit te gaan van de mogelijkheden van een digitaal boek en schrift ga je niet uit van de bredere mogelijkheden die een tablet biedt. Met name voor de hogere klassen in het primair onderwijs heeft de tablet een aantal belangrijke voordelen:

• eenvoudiger samenwerken;
• eenvoudiger delen van verwante informatie;
• online verbinding zorgt voor actueler en dus aantrekkelijker aanbod van lesstof;
• interactiviteit van content zet aan tot zelf onderzoeken.

Een gemiste kans

In het primair onderwijs zijn er tot nu toe geen projecten met tablets als drager van de lesstof. De tablet wordt op een aantal basisscholen wel ingezet om delen van lessen in te richten. Digitale prentenboeken vervangen de papieren variant; leerzame spelletjes worden gespeeld; individueel of in tweetallen worden filmpjes bekeken voor de start van een opdracht.

Op tablets en smartphones aangepaste lesmethodieken zijn echter nog niet beschikbaar. Na contact met toonaangevende Nederlandse educatieve uitgevers werd me duidelijk dat deze op tablets gerichte lesmethodiek er op korte termijn ook niet gaan komen. Na de muzieklabels en boekenuitgevers lijken ook de educatieve uitgevers de andere kant op te kijken bij de introductie van toegepaste technologie als lesondersteuning in het klaslokaal. Een gemiste kans?