6 redenen om datavisualisering 2.0 toe te passen (en 6 gratis tools)

Datavisualisering 2.0 maakt ruimte voor een nieuwe vorm van communicatie: op basis van feiten, maar toch visueel. En hyperactueel. Zes redenen waarom datavisualisering de communicatie (veel) beter maakt, gevolgd door 6 handige gratis tools.

De laatste tijd zien we, mondiaal, veel aandacht voor data: concrete, feitelijke informatie, die dingen meetbaar en vergelijkbaar maakt. Daar is veel behoefte aan, zo lijkt het. Misschien wel als reactie op de oeverloze hoeveelheid meninkjes, quotes en de getuigenissen die nu ‘het verhaal’ moeten vertellen.

Al die data zijn leuk. En belangrijk. Maar hoe haal je het ‘verhaal’ in die berg cijfers naar voren? Hoe bereik je daarmee de gewone consument? Nieuwe technologie maakt ruimte voor iets wat je best ‘Datavisualisering 2.0’ mag noemen. Dankzij software die nu voor iedereen toegankelijk is in de ‘cloud’, soms zelfs gratis. Mogelijkheden die tot voor kort nog ondenkbaar waren.

Het visualiseren van data is nog niet zo simpel. Het vergt een combinatie van vaardigheden die vanouds niet dik gezaaid zijn bij degenen die zich met communicatie bezighouden. Er zit een fantastisch instrumentarium bij, waar iedereen mee kan werken. Maar een setje Japanse messen in de keuken maakt nog geen topkok. Ook bij datavisualisering gaat het uiteindelijk om het talent en vakmanschap waarmee je, uit de enorme berg data, precies datgene weet te vissen wat ertoe doet. ‘Content curation’ is bij cijfertjes misschien nog wel belangrijker dan bij tekst. Dat vergt een ander soort kennis dan tot op heden gevraagd van communicatie-specialisten. (Daarover een andere keer).

Er zijn genoeg redenen te bedenken waarom het verstandig is om meer met data te doen. Daar gaat het mij nu niet om. Ik noem hier zes inhoudelijke kenmerken waarmee ‘datavisualisering 2.0’ echt iets toevoegt. Je kunt er meer bedenken (-dat kan onder dit stuk). Aan het einde noem ik ook zes programmaatjes waar je al flink mee kunt spelen.

Zes redenen om datavisualisering 2.0 te gebruiken

1. Meer betrouwbaarheid

Infographics zijn gebaseerd op cijfers en feiten. Ze hebben dus een hogere betrouwbaarheidsgraad dan het woord van de voorzitter of de buurvrouw. Ik weet het, met cijfers kun je uitstekend de boel vertekenen. Maar om de een of andere reden geloven we concrete feiten eerder dan een mening, of een beschrijving. Ook als die cijfers uit subjectieve bron komen — wat in reclame en custermedia eigenlijk per definitie het geval is.

2. Nieuw publiek

Datavisualisering maakt cijfers – de meest ontoegankelijke vorm van informatie – toegankelijk voor een publiek dat normaal al duizelig wordt van de kassabon bij de super. Dat zijn de meeste mensen, vergis je niet. Onze hersenen zijn visuele machines: we ‘begrijpen’ beeld beter dan andere informatie. Het andere beeld (foto, filmpje) zit vaak boordevol emotionele informatie. Wie data visualiseert, voegt daar feitelijke informatie aan toe. Gevisualiseerde feiten beklijven ook beter.

3. Nieuwe verhalen

Je kunt andere verhalen vertellen. Niet alleen leuker of beter, maar echt andere. In een bedrijf, een overheid, in een onderzoeksrapport of een enquête, zitten erg veel verhalen verscholen. Feitelijke informatie die veel zegt over het reilen en zeilen. Maar die slechts mondjesmaat te verteren is zonder visualisering. Veel blijft daarom verborgen: een rare tegenstelling, opvallende trend, die verrassende overeenkomst tussen A en B. In beeld is het leuk, in woorden slaat het dood, in cijfers ziet iedereen het over het hoofd.

4. Ieder zijn eigen verhaal

De kijker/lezer kan zelf bepalen in welke volgorde –en hoe diep!- de informatie wordt benaderd. Er is geen dwingende verhaallijn: je ogen dwalen over de afbeelding, blijven ergens haken, of je klikt eens door naar achterliggende details. Dan ga je weer terug naar het vorige level. Je kunt – ook bij een niet-actieve visualisering – non-lineair kijken en je eigen verhaal samenstellen. Zonder het gevoel te hebben dat je halverwege bent gestopt.

5. De kracht van de puzzel

Mensen houden van puzzelen. Waarom denken we toch dat lezer het liefst zo snel mogelijk van A naar B wil worden geleid? Wie mee moet in het keurslijf van een lineair verhaal, haakt sneller af. Het alternatief: laat mensen zelf de antwoorden bij elkaar scharrelen in hun tochtje door een grafiek. Soms geeft dat wat gepuzzel. Geen probleem, iedereen houdt van puzzelen — als het maar een léuke puzzel is.

6. De nieuwe ‘ultra-actualiteit’

Datavisualisering 2.0 combineert actualiteit en techniek. Een interactieve graphic kan, als ie eenmaal online staat, voortdurend gevoed worden met de meest actuele data, vanuit een Excel-bestand, bijvoorbeeld. Daarmee kan datavisualisering worden toegepast als een nieuw soort informatie-architectuur. Een graphic die zichzelf steeds ververst. Je maakt een keer iets verschrikkelijk moois, en daar heb je dan nog jaren plezier van. Het wordt een vaste vorm waarin je de mensen up-to-date houdt. Leuk voor je klanten of je publiek, maar ook voor de directeur zelf.

Zes gratis programmaatjes voor data visualisatie

Zes programmaatjes waarmee je met data allerlei soorten grafieken, tabellen, taarten en kaarten kunnen maken (ja, gratis):

1. Google Fusion Tables

Google Fusion Tables: Zelf simpel (?) tabellen maken met eigen data of bestanden in de cloud.

2. Impure

Impure: Heel breed programma, niet echt eenvoudig. Open source.

3. Tableau

Tableau Public: Mooie visuals, veel mogelijkheden, gelikt. Gratis voor basic gebruik. Alleen Windows, helaas.

4. Many Eyes

Many eyes: Project van IBM. Professioneel. Gratis.

5. Zoho Reports

Zoho Reports: Commercieel, gratis bij single gebruik. Vooral voor interne bedrijfscommunicatie.

6. Excel

Excel: Sorry, deze moet er ook bij. Niet gratis, maar je had hem toch al. Onmisbaar voor het ordenen, bewerken en invoeren van data.

Aanvullingen zijn welkom!