Verse rozen uit Afrika: hoe doen ze dat?

Met Moederdag stonden de bloemenwinkels vol met prachtige rode rozen. Die rozen komen vooral uit Afrikaanse landen. Dat is ver weg. Voor alle partijen in de keten, van teler tot bloemenstal, is de kwaliteit van de roos essentieel. Hoe lang kan die roos nog in de vaas staan? Iedere schakel in de keten profiteert van betere bloemen met een lang vaasleven. Ze leveren meer op.

Van luchtvracht naar zeevracht

Wie denkt dat al die rozen uit Afrika met Valentijnsdag en Moederdag met vliegtuigen worden ingevlogen heeft het mis. Door het dure luchttransport zou 80 procent van de kostprijs van de Afrikaanse bloem aan de kosten van luchtvracht opgaan. Met zeevervoer kunnen de transportkosten voor de bloemensector met de helft worden teruggebracht. Onlangs een langere reistijd komen die rozen toch verser, of liever gezegd meer uitgerust, aan. Hoe doen ze dat?

Conditionering

Essentieel voor transport per schip in geconditioneerde containers is dat de complete logistieke keten, van teler tot bloemenstal, volledig onder controle blijft. De Vereniging van Groothandelaren in Bloemkwekerijproducten, Flora Holland en de Universiteit van Wageningen zetten hiervoor innovatieve RFID- en sensortechnologie in. Hun CoCos project bestond uit simulaties, laboratoriumonderzoek en testvaarten in combinatie met commercieel door importeurs en exporteurs verscheepte zendingen.

Ervaringen

Oudendijk Import, gespecialiseerd in bloemen, zette ruim honderd containers met bloemen op de boot vanuit Zuid-Afrika naar Nederland. Over de grote afstanden kiest men voor lagere temperatuur en langere transporttijd.

In deze voor sierteelt revolutionaire transportketen zijn wel grote aanpassingen nodig. Voor de eerste overslag van teler naar veiling en vervolgens naar de transporteur moeten grotere depots op lagere temperaturen gaan functioneren. Meteen koelen, dat is het geheim. Dat vraagt veel van de nieuwe teeltlanden in Afrika. Vervolgens moeten er geschikte schepen en koelcontainers zijn. Je voert grotere voorraden en sorteringen bloemen in één keer gekoeld aan, en dus dient de overslag in de haven van aankomst weer op gegarandeerd lage temperatuur plaats te vinden. Dat volgt Oudendijk met de Cool Chain Score Card.

Het verlies van kwaliteit treedt niet op tijdens de relatief lange zeereis, maar juist bij de processen ervoor en erna. Temperatuur is de oorzaak van kwaliteitsverlies. Langdurig transport onder te warme omstandigheden resulteert in opengaan, gebogen stelen, meer schimmels en zelfs oververhitting van de dozen.

Het ontbrak eerst nog aan de juiste voorschriften om de kwaliteit van de bloemen te waarborgen aan het begin van de rit, ze moeten voorgekoeld worden, en aan het eind: het onderkoeld houden bij de aankomst. Voorbehandeling, het tijdig sluiten van zeecontainers voor lokaal transport en bij overladen, het instellen van de temperatuur op het containerschip, het handhaven van de juiste temperatuur bij uitladen en overladen, is essentieel in de bloemenketen om. Elke keer dat je de temperatuur verhoogt, verliest de bloem aan kwaliteit. Dus moet je dat processen in de keten goed monitoren.

Flowerwatch

Flowerwatch richt zich op het ontwikkelen van een protocol om elke schakel te dwingen de ideale omstandigheden in de hele keten hoog te houden. Flowerwatch investeert in geautomatiseerde kwaliteitssystemen op basis van temperatuur sensoren, om zo met de meetresultaten in de hand te kunnen adviseren over het verbeteren van de kwaliteit.

Loggers meten de temperatuur gedurende het transport. De koelketen wordt grafisch in beeld gebracht, en aan de hand van die gegevens wordt voor het management een lijst met actiepunten opgesteld.

Sense and respond

De rozenketen is een mooi voorbeeld van ketenbesturing op basis van ‘sense and respond’. De communicatie bij ‘sense and respond’ begint bij de onderdelen van het logistieke netwerk en niet bij een centrale computer. Of het nou een pakketje, pallet of de rolcontainer met rozen is: ze geven zelf aan wat ze zijn, hoe zwaar ze zijn, waar ze naartoe moeten, wat hun conditie is en hoe laat ze daar moeten zijn. Dit biedt innovatieve kansen voor agrologistieke versketens.