E-reading Event 2011: trends én terughoudendheid in digitaal uitgeven

“De kritieke massa voor digitale tijdschriften is nog niet bereikt? Volgens mij gaan we die ook niet bereiken. Ik ga m’n vingers er niet aan branden”, hoor ik iemand zeggen, terwijl ik aanschuif bij een tafeltje redacteuren en tijdschriftuitgevers. Iedereen knikt instemmend. De interesse voor digitaal uitgeven was groot op het E-reading Event 2011, zo ook de weerzin om eraan mee te doen..

Het was vooral een congres met cijfers, statistieken en nog eens cijfers. De bekwame moderator Ruud Hendriks zette de toon met neergaande cijfers van omzet in de advertentiemarkt en het percentage digitale boeken dat in Nederland lager is dan in andere landen, namelijk 0,3%. Als afsluiter gaf hij aan waar uitgevers weer mee in de fout gaan: DRM en verschillende dataformaten.

Kick-off E-reading Event 2011

De kick-off van dit zeer goed georganiseerde congres was van Wiebe de Jager van eReaders.nl. Hij wees op de versnipperde aanpak van verschillende partijen en dat er een grote kans is op disruptie van de markt, waardoor grote spelers het hele verhaal wel eens zouden kunnen gaan overnemen. Te denken valt aan een Nederlandse Amazon Kindle Store of Google eBookstore.

Toekomstbeeld

André Knol van Gea ondersteunde die visie met een lading statistieken en de hypes cycle van Gartner. In 2012 krijgen we tablets onder de 100 euro en Apple, Google en Amazon zullen deals maken met de grote uitgevers. Het middensegment zou daarbij kunnen verdwijnen en de onafhankelijke, zelfpublicerende auteur wordt een grote 2e partij.

Praktijk: zoeken naar succesvol verkoopmodel

Opmerkelijk is dat de logistieke partner in het papieren boekenvak, Centraal Boekhuis, een digitale variant vanzichzelf heeft geschapen: eBoekhuis. Zij leveren in totaal 7000 titels aan 177 webwinkels van 117 verschillende uitgevers. Bol.com is één van hun grote klanten. Patrick Steenvoorden van eBoekhuis liet in zijn betoog weten dat óók zij nog zoeken naar een succesvol verkoopmodel. Het huidige model is niet veel meer dan een digitale variant van de boekenwinkel. Er worden dan wel gratis eerste hoofdstukken aangeboden en vervangt zij nu langzaam de harde DRM (met antikopieerbeveiliging) voor zachte DRM (sociale DRM, watermerken).

iTunes of Spotify voor je boek?

Aangezien de muziekindustrie deze hele ommekeer al heeft meegemaakt, valt er veel af te kijken. Een verdienmodel als bij iTunes is niet ondenkbaar. Je koopt een heel boek of voor een klein bedrag alleen een hoofdstuk of gedeelte. Een huurmodel of ‘all you can eat’-model als Spotify is ook niet ondenkbaar. Uitgevers staan niet onwelwillend tegenover deze laatste optie. Het boek kopen na een verhuurperiode is ook een populaire optie. Ik zie alleen niet het verschil met het kopen van een papieren boek. Meestal lees je het boek na aankoop uit en zet je hem daarna voor een paar jaar ongelezen in de kast. Bij een verhurmodel zet je het boek daarna niet in de kast, maar is het bestand gewoon onbruikbaar. De klant gaat dan toch alleen nog maar huren en daarna niet meer kopen?

eLinea: consument bereid te betalen

Natasja Oosterloo van eLinea gaf een heldere uitleg hoe zij op hun verkoopmodel zijn uitgekomen. De consument is namelijk gewend aan gratis content. Bekostigen via advertenties werkt ook niet meer. In de reactie van lezers van NRCNext op een stelling van Rob Wijnberg met de vraag of men bereid is meer voor een krant te betalen zonder adverteerders, is dat een overtuigend ‘ja’.

De betaalmuur is iets wat de kranten wéér lijken te proberen. Het Nederlands Dagblad gaat na het kijken van 20 artikelen een tarief per artikel rekenen. En als je op Google even zoekt op “results paywall NY Times”, zul je erachter komen dat het wéér niet zo’n succes is. Crowdfunding is een aanvullend verdienmodel dat nu zelfs in de journalistiek voorkomt. Als laatste zijn er natuurlijk de Apps waarvoor betaald moet worden.

Elinea gooit het over een andere boeg en meent dat waar 1 tijdschrift voor alle lezers slechts 10% aan interessante artikelen bevat, eLinea kwaliteitsartikelen bij elkaar verzamelt en die gebundeld aanbiedt, waardoor je voor 1 lezer 80% interessante artikelen kunt aanbieden. Zij meent dat een consument wel bereid is om hiervoor te betalen als het unieke content is met groot gebruik- en betaalgemak. Ik heb dit platform nu zelf een tijdje uitgeprobeerd en zal mijn ervaringen in een volgend artikel nog delen, maar de uitvoering is uitermate kundig gedaan en de eerste cijfers zijn zeer hoopvol voor eLinea.

Kostbare cijfers

De presentatie van Maikel Verhaaren van GFK is binnenkort ook een los artikel waard. Aangezien GFK alle retailcijfers bezit van wat maar een barcode heeft, hebben zij informatie waar sommige mensen goed geld voor overhebben. En dat vraagt GFK dan ook . De presentatie werd daarom niet als slideshow vrijgegeven, maar wat ik daar gehoord heb, mag ik natuurlijk wel doorgeven. Conclusie was dat er toename zal zijn van consumptie van digitale content (films, muziek en digitale boeken) en dat er een afname zal zijn van de omzet van het papieren boek.

Uitgevers met hun rug tegen de muur

Al met al allemaal signalen die uitgevers onderkennen en cijfers die men niet kan ontkennen. Conclusie bleek tijdens een discussieforum dan ook dat digitaal uitgeven nog steeds geld kost, maar dat de klant minder ervoor over heeft. 40% minder dan voor het tastbare equivalent en de kosten zijn niet 40% minder. Sterker nog, de klant verwacht meer dan bijv. een PDF van het tijdschrift uit de winkel. Het moet als app worden aangeboden met extra’s als filmpjes, animaties, muziek etc. Frank Kloppert, uitgever van o.a. Tijdschrift Carros en Residence, heeft voor de App Carros een aparte art director en ziet zelfs hogere kosten en minder omzet en vraagt zich dan ook af of die verhouding zich wel gaat verbeteren.

Het is logisch dat uitgevers geen zin hebben om digitaal te gaan met hun content. De meesten kijken dan ook de kat uit de boom. Ze zien natuurlijk ook dat zich herhaalt wat ook bij de muziekindustrie is gebeurd. De keuze lijkt hoe dan ook: of meegaan en omzet verliezen of de hele bedrijfsstructuur en zelfs bedrijfsvisie omgooien. In beide heeft men geen zin en doet dus niets.

Irritant

Wat mij soms irriteerde waren de herhaaldelijke vragen en opmerkingen naar sprekers waarom men niet met wat innovatievers kwam. Innovatieve businessmodellen, innovatieve eReaders, innovatieve vermenging van verschillende media, alsof het op een goede manier aanbieden van digitale leeswaar al niet genoeg is. Of men vraagt om de toegevoegde waarde…. Waarom moet digitaal uitgeven toegevoegde waarde krijgen? Waarom is het digitaal verkrijgen van dezelfde content niet genoeg, dat is bij muziek toch ook voldoende?

Ook kwam herhaaldelijk de opmerking dat de uitgevers of initiatiefnemers niet eens weten wat de lezer eigenlijk wil. Of dat men zo arrogant is te denken dat men weet wat de lezer wil. Wat is daar mis mee? Ik denk echter dat de lezer zelf nog niet weet wat ie wil. Ik durf te wedden dat 2 jaar geleden niemand dacht: “Ik wil geen eReader, maar een soort plankje waar ik met m’n vingers alles op kan bedienen, filmpjes op kan kijken, kan internetten, kan mailen en apps op kan installeren.” Steve Jobs wist echter wel wat de klant wilde en overtuigde door te doen. Er zijn genoeg analyses te vinden waarom het hele iPad-verhaal met de App-store zo geslaagd is. Misschien geen gek idee om hiervan te leren?