Het ezelsbruggetje

Het ezelsbruggetje, zo mailde Maurits mij, is 1 mei 1963. Je moet het lezen als 1 – 5 – 19 – 63. En de kenner weet nu dat we het hebben over de organisatie van de rechterlijke macht in Nederland. Nederland heeft 1 Hoge Raad, er zijn 5 gerechtshoven (ressorten), deze zijn onderverdeeld in 19 rechtbanken (arrondissementen) en tenslotte zijn er ook nog 63 kantongerechten.De logica hierachter? Vroeger was het zo dat iedere Nederlandse burger in 1 dagtocht te voet zijn kantongerecht moest kunnen bereiken. En in 1 dagtocht te paard zijn rechtbank. Zo was het zo’n honderdvijftig jaar geleden, en zo is het nu nog steeds. Er waren ooit redelijke motieven om een dergelijke structuur in te richten, maar het feit dat de aanleiding totaal is verdwenen betekent niet dat de indeling wordt herzien. Een bestuurlijke structuur is als een ritueel. Of de handelingen zinvol zijn vraagt niemand zich meer af; zo doen we het altijd.

En zo heb je ook gemeentelijke wet-en regelgeving. Er zijn bestemmingsplannen die voorschrijven wat er wel mag en wat niet. Deze voorschriften stammen uit een ver verleden en lijken niet altijd gehinderd te worden door een open oog voor nieuwe omstandigheden.

Neem nu het internet. Je zou het een nieuwe omstandigheid kunnen noemen, zeker als je met je gemeente bent blijven hangen in de nostalgische opvatting dat een detailhandel gevoerd wordt vanuit een winkel, en dat deze winkel een voorgevel heeft met etalage, neon-belettering, openings- en sluitingstijden en een deur met een deurbel.

Het traditionele principe van een winkel is er op gebaseerd dat de klant naar de winkel komt en daar het oeroude proces van kijken, vergelijken en eventueel kopen doorloopt.

Maar het primaat van de winkelstraat is al lang niet meer voorbehouden aan een verzameling van asfalt en baksteen. Het internet is een grote koopgoot, en als je je winkel ergens bereikbaar maakt in deze koopgoot heb je grote kans dat je bezoekers vindt die je winkel inlopen en er misschien zelfs een transactie sluiten.

Dat was het idee ook van Fietsenshop.nu, een webwinkelier die fietsen verkoopt via het internet. Een handjevol per week, niet te veel. Maar de wakkere gemeente Abcoude kwam er achter dat het adres achter de webwinkel niet viel in een wijk waar je een detailhandel mag vestigen. Grote vraag is natuurlijk: wat is de vestigingsplaats van een webwinkel? Wie weet waar BOL.com gevestigd is? Weten heel veel Nederlanders dat Zwolle Wehkamp herbergt? Waar zit de webwinkel van de Bijenkorf ergens?

De gemeente Abcoude voert een rechtzaak tegen de kleine fietsenwinkel, waarvan de eigenaar ergens aan een dijk aan het Gein een stal heeft met fietsen. Vlak bij een composteerderij van slootvuil waarbij grote trailers aan- en afrijden. En de gemeente heeft het over de verkeersaanzuigende werking van de kleine fietsenverkoper. Verkeersbewegingen. Vestigingsvergunning. Nog nooit heeft iemand de situatie ter plekke bekeken. De kolenboer en de antieke bouwmaterialenhandel in de buurt worden gedoogd, de fietsenhandel wordt gedaagd. Voor de rechtbank, in Utrecht. Bereikbaar in 1 dag fietsen.

Deze column is eveneens verschenen in Het Financieele Dagblad.