Auteursrecht: ook belangrijk bij online media

Auteursrecht is op het moment onderwerp van veel verhitte discussies en rechtszaken in de entertainmentindustrie, waardoor het onderwerp haast volledig door die branche wordt geclaimd. Onterecht, want ook in de webontwikkeling (of liever; online media) speelt het auteursrecht een grote rol. Ook in onze branche is veel dat wij als web- of online mediabureau ontwikkelen, direct bij creatie beschermd door het auteursrecht. Maar heb jij de feiten wel op een rijtje? En heb je het auteursrecht juridisch wel goed geregeld?

Wat is het auteursrecht?

Het auteursrecht is een recht van intellectueel eigendom. Naast het auteursrecht behoren daartoe ook het merkenrecht, het octrooirecht, het modellenrecht en het handelsnaamrecht. Het auteursrecht beschermt werken van letterkunde, wetenschap of kunst tegen misbruik door derden. Ieder facet van een project kan onder het auteursrecht vallen. De voorwaarde is wel dat hetgeen dat je maakt een eigen oorspronkelijk karakter heeft én het persoonlijk stempel van de maker draagt.

Bescherm jouw werk

Het auteursrecht is het meest kostbare bezit dat we als web- of online mediabureau hebben. We hebben geen productlijn die van de lopende band rolt, we hebben geen fysieke grondstoffen die wij kunnen verkopen. We ontwikkelen software, we verkopen een dienst. Juridisch gezien ontstaat op dat wat jij maakt, creëert, het auteursrecht. Meteen, hiervoor hoef je geen extra formaliteiten te verrichten. Raak je dat kwijt, dan heb je niets meer te zeggen over hetgeen waar je al die tijd en moeite in hebt gestoken of zoveel manuren voor hebt ingekocht. Sterker nog, je mag zelfs niets meer hergebruiken uit dat wat je zelf hebt gecreëerd, zonder daarvoor de expliciete toestemming te hebben van de nieuwe houder van het auteursrecht!

Algemene voorwaarden

‘Onverminderd het overigens in deze algemene voorwaarden bepaalde behoudt KiwiMedia zich de rechten en bevoegdheden voor die KiwiMedia toekomen op grond van de Auteurswet. KiwiMedia behoudt het recht de door de uitvoering van de werkzaamheden toegenomen kennis voor andere doeleinden te gebruiken, voor zover hierbij geen vertrouwelijke informatie ter kennis van derden wordt gebracht.’

Bovenstaande is een voorbeeld van een bepaling betreffende het intellectueel eigendom uit onze eigen algemene voorwaarden. Hierin wordt bepaald dat het auteursrecht niet wordt overgedragen aan degene met wie wij zaken doen en het daardoor bij onszelf blijft, uiteraard tenzij anders overeengekomen.

Zorg dat je algemene voorwaarden hebt en zorg ervoor dat een bepaling zoals deze erin staat! Op die manier sluit je iedere mogelijkheid tot miscommunicatie of valse verwachtingen uit. Behoud hiermee je auteursrecht, alleen dat zorgt ervoor dat jijzelf nog steeds mag beschikken over dat wat je gemaakt hebt en dat jij bepaalt wat ermee gebeurt!

Wat valt onder het auteursrecht?

Zoals gezegd moet het gaan om een werk dat eigen oorspronkelijk karakter heeft én het persoonlijk stempel van de maker draagt, oftewel een origineel (uniek) werk. Er is al sprake van originaliteit als het bijna niet mogelijk is dat verschillende mensen onafhankelijk van elkaar tot dezelfde creatie zouden kunnen komen.

Een voorbeeld: bij het maken van een rekenmachientje is de code die je daarvoor creëert wel jouw eigendom, maar is het niet uniek. De technische complexiteit is dusdanig klein, dat iedere andere ontwikkelaar die zelfstandig een rekenmachientje ontwikkelt hoogst waarschijnlijk met logisch redeneren tot exact dezelfde uitwerking kan komen. Dit werk heeft dus geen eigen, oorspronkelijk karakter en is dus niet door het auteursrecht te beschermen.

Binnen onze branche zijn individuele, kleine onderdelen (bijvoorbeeld content kunnen doorsturen via Twitter; de visualisatie van de foutafhandeling van formulieren of de werking van het registratiemodule) van zichzelf vaak niet uniek en creëer je die zelf zeer waarschijnlijk ook op basis van ervaringen met andere producten in het verleden.

Wat een concept, vormgeving of systeem uniek maakt, is het geheel en de samenhang van de onderdelen die erin verwerkt zijn. Door de vele onderdelen die op zichzelf niet uniek zijn op een nieuwe manier te gebruiken en te combineren, ontstaat er een totaal dat wel uniek is. Dit is ook jouw toegevoegde waarde: op basis van kennis, ervaring en expertise ben jij in staat geweest onderdelen op een dusdanig andere wijze te gebruiken of in te zetten dat er een nieuw iets ontstaat. En daarover heb jij het auteursrecht.

Licenties

Uiteraard wil degene aan wie je jouw dienst levert ook garanties. Als hetgeen dat je creëert altijd jouw eigendom blijft, wat koopt de organisatie waarvoor je aan het werk bent dan eigenlijk? Het heeft de opdracht bij jou neergelegd vanuit een bepaalde behoefte, waar hetgeen dat jij creëert (mede) aan voldoet. Uiteraard moet de opdrachtgever daar uiteindelijk de beschikking over krijgen, zonder het risico te lopen dat jij dat vanuit je auteursrecht opeens blokkeert.

Daarvoor zijn licenties in het leven geroepen. Uiteindelijk koopt de vragende partij een licentie op het product dat je ontwikkelt. Daarin bepaal jij wat de afnemende partij met het product mag en krijgen zij garanties over wat zij van jouw kant kunnen verwachten. Binnen een licentie heb je tal van mogelijkheden om afspraken met elkaar te maken betreffende beperkingen en garanties, bijvoorbeeld:

• Aantal gebruikers
• Distributiegebied
• Doorverkoop
• Duur van de licentie
• Prijs
• Enzovoort

Eigenlijk kun je in een licentie alles vastleggen wat je maar kunt verzinnen over wat de afnemende partij met jouw product mag. Hiervoor kun je standaard licenties opstellen, maar een licentie kan ook altijd maatwerk zijn.

Wil de klant een exclusieve licentie? Dat kan, dan bepaal je dat je verder geen licenties aan andere partijen mag afsluiten. Wil de afnemende partij het doorverkopen aan haar klanten? Dan bepaal je expliciet dat het mag, al dan niet beperkt met een maximum of provisieregeling voor jezelf. Alles is hierin mogelijk.

Open source

Houd ook rekening met de licenties en rechten van eventuele open source of andersoortige producten van derden, waar je zelf de rechten niet van bezit. Welke commerciële afspraken of licenties mag je afsluiten omtrent producten waar hun product in zit verwerkt? Houd er daarnaast rekening mee dat je over delen van jouw product dat open source onderdelen bezit, geen eigendomsrechten kunt uitoefenen. Die onderdelen zijn namelijk niet van jou.

Het beste is om jouw afnemer duidelijk te maken dat je open source onderdelen gebruikt en voor de volledigheid ook die licenties en gebruiksrechten bijvoegt in jouw eigen overeenkomst.

Continuïteit

Als laatste moet je ook nog rekening houden met de mogelijkheid dat je zelf wegvalt. Dat kan zijn door overlijden, maar ook vanwege lichtere gebeurtenissen zoals bijvoorbeeld verhuizing, werk vinden in een andere branche, pensioen enzovoort. De afnemer wil dan uiteraard garanties dat, zolang de licentie nog niet aan zijn eind is gekomen (mocht die kunnen verlopen), deze zaken geen risico vormen. Je kunt ervoor kiezen om te bepalen dat in zulke gevallen het auteursrecht vervalt en het product dat je hebt gecreëerd wordt vrijgegeven.

Indien je hierbij nog bronbestanden (conceptdocumenten, Photoshopbestanden, programmatuur of een afgeschermde server) hebt achtergehouden, kun je nadenken over het afsluiten van een escrow. Hierbij worden alle bronbestanden in beheer bij een onafhankelijke derde partij gegeven, die er voor zorgt dat de bronbestanden netjes worden overgedragen aan de afnemende partij op het moment dat er een situatie ontstaat waarvan de overeenkomst bepaalt dat het vrijgegeven mag of moet worden.

Daarnaast kun je er ook over nadenken om regelingen te treffen voor als je jouw eigendommen verkoopt, bijvoorbeeld aan een ander web- of online mediabureau als je zelf stopt. Wat gebeurt er dan? Moet jij er dan zorg voor dragen dat de partij die jouw eigendommen overneemt de licenties nakomt? Overhevel je in zo’n geval automatisch de rechten over aan de klant? Ook dit valt te bepalen binnen een escrow.

Afsluitend

Voor meer informatie over dit onderwerp:

• auteursrecht.nl
• ictoffice.nl
• iept.nl
• escroweuropa.nl

Als laatste wil ik Camiel Beijer en Marlous van Gool, advocaten Intellectueel Eigendomsrecht, ICT & Media bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten te Utrecht bedanken voor hun medewerking aan dit artikel! Mocht je meer informatie over dit onderwerp willen, dan kun je ook met hen contact opnemen.