Van Spotify naar stromende boeken

Spotify is groot aan het worden (eerder over geschreven: fd 22 mei 2010). De dienst is makkelijk uit te leggen. Spotify is een immens grote bibliotheek van muziek –meer dan tien miljoen nummers staan er in opgeslagen- en je kunt ernaar luisteren van overal, als je maar verbinding hebt met het internet.

Deze zin schrijf ik op het vliegveld van München, en daar is weliswaar een WiFi-netwerk maar T-Mobile vraagt hier acht euro per uur voor. Zottigheid, al was het alleen maar om het principe. Dan maar even geen muziek terwijl ik schrijf.

Spotify kost vijf euro per maand. Het kan ook gratis beluisterd worden, maar dan kun je af en toe een reclameboodschap verwachten. Dat zijn dus de twee inkomstenbronnen: abonnementen en advertenties. Spotify maakt (NRC, vorige week vrijdag, paginagroot verhaal) nog steeds verlies, maar het is een kwestie van tijd voordat het model winstgevend wordt, al was het alleen maar omdat artiesten er belang bij hebben dat een ‘zender’ als Spotify een succes wordt. Het succes van Spotify is ook afhankelijk van de beschikbaarheid van het internet in de wereld. Stel, de ultieme situatie, dat internet daadwerkelijk overal en laagdrempelig uit de lucht kan worden geplukt. Een beetje het GPS-gevoel; die satellietdata zijn intussen ook altijd beschikbaar, en we beseffen het niet meer. We betalen een vaste fee per maand aan Spotify en er worden een paar honderdste centen per beluisterd nummer afgerekend met de artiest.

Het bezit van een nummer (cd, mp3) is niet relevant meer. Je hoeft je ook geen zorgen meer te maken over onleesbare floppies of gesneuvelde schijven. Een half jaar Spotify-ervaring leerde me twee dingen: ik ben meer naar mij onbekende muziek gaan luisteren (serendipiteits-luisteren) en ik heb mezelf toch af en toe in de verleiding gebracht om een album te kopen. Als ik weer vliegen moet, bijvoorbeeld. Of als cadeau.

Maar nu gaan we een stap verder.

Waarom zouden we op deze manier niet ook boeken kunnen lezen? Stel, alle boeken worden gedigitaliseerd en staan online beschikbaar, ergens in de wolken. Net zoals de luisteraar maat voor maat beluistert, zo ook leest de lezer pagina voor pagina. Deze pagina’s worden dus ‘streaming’ aangeboden, zoals nu ook met de muziek gebeurt.

De lezer heeft altijd de beschikking over drie pagina’s, desnoods 10; de pagina die hij aan het lezen is, de pagina’s die er aan vooraf gingen en de pagina’s die er op volgt. Er kan dus ‘gebladerd’ worden.

Technisch mag dit geen enkel probleem zijn. Een bladzijde tekst is veel makkelijker beschikbaar te stellen dan een aantal seconden muziek. De fossilaire constructen van uitgevers (auteursrechten, distributiemarges) worden elegant omzeild en de gelden in de markt gaan anders stromen. Op een meer rechtvaardige manier namelijk, de gebruiker betaalt. De lezer betaalt een vast abonnementstarief en de auteur krijgt per gelezen pagina een vergoeding. Het is heel erg wennen, aan het idee. Je hebt een boek niet meer in je bezit, niet als papier, niet als bestand. Je hebt alleen toegang tot de bladzijden uit een boek. En het zal ook niet voor alle boeken geschikt zijn. Maar voor heel veel wel. Het gevolg? Meer serendipiteits-lezen, meer impuls aankopen (e-book, papier) en meer lezen in het algemeen.

Echt waar.

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.

Nawoord: Van een fd-lezer ontving ik deze reactie: “Questia is een service waarmee je gratis een aantal boeken via een e-reader kan lezen (niet opslaan of bewaren). Hier vind je een voorbeeld. Is dit wellicht was u bedoelde met de spotity onder de uitgeverijen/ ereaders?”