Radio rocks: trends en ontwikkelingen rond social radio

Radio rocks. Dat is de conclusie die je kunt trekken als je de belangrijkste trends en ontwikkelingen rond dit medium op een rijtje zet. Na ‘Music at home’ is er nu ook ‘music to go’ door de explosie van portable devices. Spelers als Spotify, 3FM en Radio 538 laten zien hoe radio steeds meer visual radio en social radio wordt. En dat leidt soms tot indrukwekkende resultaten.

Op het Cross Media Café #iMMovator, gistermiddag in Hilversum, werd duidelijk dat radio alive and kicking is. Gistermiddag deden we hier op de site voor honderden kijkers live verslag via de webcast (powered by Nines & Tam Tam), vandaag blikken we in deze reportage terug op de hoogtepunten. In dit artikel een uitgebreid verslag met daarin opgenomen de SlideShare presentaties van Barbara Schouten (business consultant bij GfK Retail & Technology), Jon Mitchell (managing director Spotify), Jan Westerhof (directeur Radio Publieke Omroep) en Jan-Willem Brüggenwirth (algemeen directeur Radio 538).

Radio anno 2010: “Daar zit muziek in”

Barbara Schouten van GfK Retail & Technology had voor haar presentatie de laatste cijfers verzameld over de verkoopcijfers van radio en andere apparaten waarop je radio kunt luisteren. Radio is in 90 jaar uitgegroeid tot een medium waar je niet zonder kan. Inmiddels is het radio luisteren geëvolueerd naar een ervaring via een heleboel apparaten, zowel ‘music at home’ (tuner e.d.) als ‘music to go’ (mp3 speler, telefoon e.d.). Oorspronkelijk was er een analoog signaal als bron, dat ontwikkelde zich in de loop der jaren steeds meer tot een digitaal signaal. De radioluistertijd bleef ondertussen verder stijgen, evenals het aantal apparaten. Eind dit jaar zijn er in Nederland zo’n 7,5 miljoen apparaten waarmee je radio kunt luisteren.

Er is een sterke opkomst van portable devices, op dit moment is circa 50% van de devices waarop je radio kunt luisteren een mobiele telefoon. De productlevenscyclus voor nieuwe portable apparaten is inmiddels 2x zo snel en de volumes zijn 4x zo hoog.

In de laatste anderhalf jaar begint het meer en meer mogelijk te worden om content online aan te schaffen, niet langer dus alleen de hardware, nu ook de software (bijvoorbeeld muziek). Inmiddels wordt 33% daarvan online verkocht, voor de entertainmentmarkt is dat zelfs al 50%.

Op dit moment heeft 86% van de Nederlandse huishoudens breedband internet, eveneens een relevant cijfer als het gaat om de vraag hoe we radio (gaan) luisteren. Nederland loopt wereldwijd voorop bij het streamen en downloaden van (video/audio) content.

Radio wordt een multimediaal platform, dat zie je ook aan de apparaten. Per jaar worden er 1,5 miljoen mp3 spelers, 170.000 tablets (zoals iPad), 1,9 miljoen smartphones, eveneens 1,9 miljoen laptops, 820.000 settopboxes en 432.000 tv’s in Nederland verkocht.

De verschuiving van content ‘bezitten’ naar content ‘in the cloud’ wordt essentieel, de devices zijn er klaar voor. We gaan nu steeds meer naar streamen en ergens in the cloud muziek opslaan of ophalen, zo besluit Schouten haar presentatie.

Spot on Spotify

Een van de snelst groeiende diensten op het vlak van muziek is Spotifiy. Jon Mitchell, managing director van Spotify, deed een boekje open over dit succesverhaal.

De lancering van Spotify in Nederland in mei van dit jaar was wereldwijd heel duidelijk zichtbaar op Twitter, zo vertelde hij. Spotify groeit in Nederland erg hard, al liet Mitchell  jammer genoeg niet los over welke cijfers we dan spreken. De Nederlandse markt is erg interessant en groot, nieuwe zaken worden hier uitgetest. Word of mouth en social networks zijn belangrijke aanjagers van de groei van Spotify.

‘Is Spotify radio?’, zo kun je je afvragen. Mitchell weet het antwoord niet, het is een beetje wel en ook een beetje niet.

Waarom is het geen radio? Omdat het on demand muziek is, omdat er niet uitgezonden wordt (het is een persoonlijke keuze waarnaar je luistert), omdat er geen dj’s of phone-ins zijn, omdat je een pc nodig hebt om te luisteren en omdat er digitale advertenties zijn.

Waarom is het wel radio? Omdat er audio-advertenties zijn, omdat er radioshows en podcasts zijn, vanwege de grote hoeveelheden luisteraars (deels op basis van samen luisteren) en omdat er een instant call to action is (dus zoals een dj dat ook voor elkaar kan krijgen).

Spotify zorgt er voor dat twee werelden aan elkaar gelinkt worden, het is het beste van twee werelden zou je kunnen zeggen. Dj’s verliezen luistertijd aan Spotify, maar er wordt ook steeds meer met radiostations samengewerkt. Het is niet ondenkbaar dat een radioshow in delen bij Spotify komt te staan.

De case study van Citroen DS3, met meer dan 12.000 stemmen en een show die 30.000 keer is afgespeeld, laat overduidelijk het voordeel van audio ads als deze zien: je kunt op Spotify aan digital tracking en targeting doen.

Mitchell besluit zijn verhaal met een opsomming van zaken waar Spotify momenteel mee bezig is:

Wanneer gaat Spotify naar de VS, zo vraagt moderator Peter Olsthoorn aan Mitchell. Hopelijk dit jaar, zo geeft deze aan, maar de vraag is of dit lukt. Is Spotify een iTunes killer of niet, dat is een andere burning question. Apple is sowieso met iets vergelijkbaars bezig, maar of ze ook on demand streaming gaan doen is voor Mitchell nog maar de vraag. Het opbouwen van een grote userbase en focus op audio en video advertenties, dat zijn momenteel de prioriteiten.

Het maken van radioprogramma’s gebeurt nu niet, maar in technische zin zou het heel gemakkelijk kunnen. Iemand van de publieke omroep vraagt of er ook kanalen komen, bijvoorbeeld een klassiek kanaal. Er zijn volgens Mitchell nu al initiatieven (verticals) waarin dit gebeurt.

Live streams is een andere gebied waar groei plaats kan vinden, in Frankrijk is dat al een keer gebeurd. Technologisch is het geen probleem, maar het businessmodel erbij is op dit moment nog lastig.

Innovatie radio bij de publieke omroep

Jan Westerhof is directeur Radio Publieke Omroep. Hij vertelt aan het begin van zijn verhaal dat er drie radiozenders van de publieke omroep in de top vijf van landelijke radiostations staan. Het weekbereik van Radio 1 t/m 6 is in de laatste vijf jaar bovendien gegroeid van 6,15 naar 6,47 miljoen Nederlanders van 10 jaar en ouder.

De stereo-installatie wordt nog steeds veel gebruikt, bij het jongere publiek echter is de pc, laptop, wekkerradio en mobiel steeds belangrijker. Digitaal luisteren laat een langzaam stijgende lijn zien, waarbij jongeren dus voorop lopen.

Alle zenders zijn mobiel beschikbaar, via de mobile apps zie je streaming audio voorzien van tekst en steeds meer ook bewegend beeld (via de webcams). Soms, zoals bij Radio 1, kun je ook op itemniveau zaken afluisteren. Bij 3FM had je al nachttelevisie, bijvoorbeeld Giel Beelen, dat wordt nu dus ook via de app van 3FM getoond. Bij die app zijn er ook 5 themakanalen die achter de zender liggen, een nadere verdieping van de content van de zender. Zo is er het themakanaal Serious Talent.

De nieuwste ontwikkeling is social radio, een radioplayer met webcamverrijking via de radio (visual radio) met social input. Samen maakt dat Social radio, hier zie je integratie met Twitter, Shoutbox, Facebook, SMS en foto’s. Interactiviteit was bij radio al een groot ding en dat wordt alleen nog maar groter. “Het is tijd voor interactiviteit,” wat betreft Jan Westerhof.

De spirit van de innovatie zit enerzijds bij de afdeling Internet en nieuwe media en anderzijds bij de programma’s zelf. “Internet en radio is een huwelijk, gesmeed in de hemel”. Allebei kennen ze een grote zelfstandigheid en ondernemerschap, de kunst is om met weinig middelen veel voor elkaar te krijgen, zo besluit Westerhof zijn verhaal.

Radio 538: Entertaining = gaining

Jan-Willem Brüggenwirth besluit het rijtje van sprekers. Hij is algemeen directeur van een van de meest winstgevende radiostations van Nederland: Radio 538. De business van het station heeft alles te maken met muziek en entertainment. Daarbinnen wil men excelleren en vooral ook geld verdienen. Radio is altijd en overal, zo heeft Radio 538 maar liefst 3,5 miljoen luisteraars per week, meer dus dan bijvoorbeeld het aantal kijkers van The Voice of Holland. Het aantal streamstarts is 2,5 miljoen per maand. Verder zijn er 400.000 luisteraars per week op de themakanalen, ook een erg interessante groep. Mobiel zijn er 200.000 luisteraars per maand, men heeft ook al geëxperimenteerd met mobiele advertenties. Er zijn 180.000 gratis apps weggezet, de betaalde app is daarentegen slechts 8.000 keer verkocht. Dat laatste is te weinig, ergens moet het geld vandaan komen, van adverteerders of luisteraars, aldus Brüggenwirth.

Er is ook een grote emotionele component bij radio, 29% ziet radio als een maatje, 58% is erg gehecht aan radio en maar liefst 87% wordt vrolijk van radio. Het gevolg is: veel interactie en betrokkenheid. Er is een groot aantal bellers en sms-berichten per week, voorheen een lucratieve business maar inmiddels door wetgeving erg ingeperkt. Desondanks blijft het erg belangrijk, net als social media. Men heeft 350.000 vrienden via social media en 230.000 abonnees op de nieuwsbrief 538news. Dat laatste is inmiddels steeds meer achterhaald, alles gebeurt gewoon live. Dan is er het VIP panel, anderhalf jaar geleden gestart. Inmiddels heeft men 230.000 leden waar men erg veel van weet, bijvoorbeeld de voorkeur voor muziek. Hierop kan segmentatie worden toegepast, zowel content als commerciële boodschappen. Dan zijn er nog de dj/artiesten bots (zoals de Marco Borsato bot) die inmiddels door 500.000 mensen worden gebruikt.

The show never ends, zo vervolgt Brüggenwirth, maandelijks worden er 2 miljoen podcasts gedownload. En ieder een eigen station is een ander belangrijk uitgangspunt, zo is er bijvoorbeeld voor de Efteling een succesvol kinderstation (Eftelingradio, met grote vraag bij de kabelaars). Hij wil voor distributie via de kabel graag een vergoeding ontvangen en dus niet langer betalen. Segmentatie naar doelgroepen, muziekgenres en lifestyle staat centraal. Alle stations worden 538 gebrand, het merk 538 moet dus steeds naar voren komen, anders ontstaat er versnippering en wordt geld verdienen lastig.

Eerder die dag, om 12 uur, is  VI radio gelanceerd, samen met Voetbal International 24 uur per dag voetbal via de radio. Ieders expertise wordt hierbij ingebracht, zowel van 538 als VI. Nu nog alleen via internet, maar er wordt actief gezocht naar andere distributiemogelijkheden. 1,8 miljoen bezoekers op de 538 site en 400.000 bezoekers op de VI site, dat is een mooi platform om op door te bouwen en moet een gezond businessmodel kunnen opleveren.

Niet onbelangrijk zijn verder nog de 200 drive in shows in het land en vele, vele evenementen zoals Dommelsch Live38 XXL (3x een volle Jaarbeurs), Schoolawards (voor middelbare school scholieren), Evers staat op in Vancouver (sporters elke dag in de studio op Olympische Spelen), 538 Koninginnedag en ORANJE 538.

Het beste komt volgens Brüggenwirth nog: My 538. Bijvoorbeeld maak je eigen 538 radiostation op basis van je persoonlijke profielgegevens en met veel interactie. Van massa naar tailor made, zo geeft hij aan.

De FM-frequenties is een verhaal op zich, zo geeft Brüggenwirth als reactie op een vraag van dagvoorzitter Olsthoorn aan. Men praat al jarenlang om een oplossing te krijgen voor na 2011, overal in Europa kan uitzenden inmiddels voor weinig of geen geld. Het zijn rare discussies om in deze tijd nog te praten met ambtenaren van EZ over 80 miljoen voor een kavel. Ooit was dat misschien wel de waarde, nu is de wereld echt veranderd. Marktconforme prijzen zijn prima, maar daar is nu geen sprake meer van.

De crowd verhuist naar de cloud

Met het verhaal over Radio 538 kwam een einde aan een wat mij betreft uiterst boeiend dagje radiomaken. Opgeluisterd door de dj’s van talentenstation V-Radio, die ter plekke demonstreerden hoe lekker radio kan klinken, konden we aan het einde van een lange middag terugkijken op een inspirerend Cross Media Café.

Radio anno 2010 is cross media in optima forma, waarbij webcams, social media, webvertising, personaliseren en brandmanagement belangrijke thema’s zijn. De radio-industrie goed lijkt in te spelen op de mogelijkheden die de nieuwe technologie biedt, maar tegelijk dienen zich ook hier nieuwe spelers van buiten de branche aan. De crowd verhuist naar de cloud en de uitdaging wordt om daar rond de eigen community nieuwe businessmodellen te creëren.