De tijd wandelt door het landschap

De gedachte begon met het artikel in de Volkskrant van 15 februari, of eigenlijk met de kop van het artikel: Westerlingen hebben horloges, Afghanen hebben de tijd. De Taliban hebben een eigen definitie van tijd, en ze strijden tegen eenheden met een tijdelijke missie, het woord zegt genoeg. De ene zwaar bepakte soldaat lost de andere af, en de Taliban zien ze komen en de Taliban zien ze gaan.

Het zijn net seizoenen. Soms wat hardnekkig, en soms zijn ze zacht. De Taliban laten zich er niet door vangen, niet door de zwaarbewapende vijand, ook niet door het onbewapende raster van de tijd.

Westerlingen hebben horloges, Afghanen de tijd (Volkskrant, 15 februari 2009)

Een andere gebeurtenis waarin het absolute van de tijd ter discussie wordt gesteld is het scheppingsverhaal. Op 21 januari zet Andries Knevel zijn handtekening onder een document waarin hij afscheid neemt van het creationistische uitgangspunt van de EO. De schepping heeft helemaal niet in zes dagen plaatsgevonden, om maar te zwijgen van die zevende rustdag. Waarin hij dan wél gelooft blijft eigenlijk onduidelijk; in zijn verklaring zegt hij juist níet: ‘Nu geloof ik in evolutie’.

De Verklaring van Andries Knevel (Trouw, 5 februari 2009)

En deze week, in de NRC van 9 maart, wordt geschreven over het ontbreken van een tegenstelling tussen God en Darwin. Correspondent Bas Mesters schrijft over de bijeenkomst tussen biologen, theologen en filosofen uit de hele wereld in de pauselijke universiteit La Gregoriana te Rome. Katholieke, protestante, joodse en atheïstische onderzoekers hebben vijf dagen lang met elkaar gediscussieerd. Over de evolutietheorie. En natuurlijk – zo luidt de conclusie – is de wereld niet in zes dagen geschapen. De taal die de bijbel hanteert is een symbolische taal, we moeten de zes dagen beschouwen als een grote metafoor die telkens weer opnieuw moet worden geherinterpreteerd. Weliswaar is God uiteindelijk de schepper van alle dingen, maar hij heeft er alleen veel en veel langer over gedaan dan in de heilige schrift wordt beweerd.

‘Er is geen tegenstelling tussen God en Darwin (NRC, 9 maart 2009; via Retecool)

‘When God made time he made plenty of it’, zo luidt een Iers spreekwoord. Het zal ook het motto zijn geweest van de Amsterdamse wethouders die verantwoordelijk zijn voor de Noord-Zuidlijn. Ze kijken niet op een dagje. Ooit verantwoordelijke wethouder Geert Dales benadrukt in Buitenhof dat het om een fantastisch project gaat waar bijna alles lukt en maar een heel klein beetje mislukt; ook hij gebruikt het perspectief van de tijd door te zeggen dat als we over tientallen jaren terugkijken we met z’n allen heel trots mogen zijn. Een jaartje meer of minder, wat doet het er toe.

Net zoals die congresgangers in Rome trots terugkijken op de schepping die zijn weg vond in de vorm van een miljoenen jaren durende evolutie.

Net zoals de Taliban zullen terugkijken op een akkefietje dat plaatsvond in Afghanistan en waar westerse eendagsvliegen probeerden orde te scheppen in een chaos die alleen bestond als je ernaar kijkt vanuit een westers perspectief.

Tijd. De tijd wandelt door het landschap met een bepaalde pas, maar ziet per strekkende meter steeds meer gebeurtenissen. Vliegtuig – rivier – foto – wereld – piloot – held – Oprah Winfrey – wereld. Het is binnen een week gepiept, waar we er in vorige eeuw een half jaar voor nodig hadden. Homerus heeft er jaren over gedaan om de heldenverhalen van Odysseus door te geven.

De tijd gaat helemaal niet sneller, er worden meer gebeurtenissen in een tijdseenheid gepropt. En het is niet eens zo dat er meer gebeurt, nee, het bereikt ons eerder, en van meerdere kanten tegelijk.

Dat is het bijverschijnsel van de technologie waarmee we worden omringd, het internet voorop. Het maakt de afstand tussen twee gebeurtenissen korter waardoor het lijkt alsof de tijd sneller gaat. Moet je eens kijken wat er gebeurt als je de technologie uitzet.

Dan krijg je tijd.

Jullie horloges, wij tijd. Als ik mocht kiezen wist ik het wel.

Boekenweek. Boekenmaand. Boekenjaar.

Deze column is eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.