ICT: hefboom voor verandering in de zorg

Dat ICT-toepassingen en – oplossingen in de zorg(keten) vaak mislukken of niet van de grond komen, komt omdat zorgprofessionals niet betrokken worden in het proces. Ze zijn eerder eindgebruiker, dan co-creator. Als we niet inzien dat de zorgprofessional een belangrijke schakel in een ICT-toepassing is, dan blijft het mislukken. En kan het niet de hefboom voor verandering worden. Althans, volgens Dr. Margo Brouns. Een verslag van het seminar ‘Zorgverleners worden zorgondernemers’ in Media Plaza.

Dr. Brouns (foto hieronder), lector zorginnovatie aan de Noordelijke Hogeschool en betrokken bij het Zorginnovatieplatform, begint haar presentatie met een ‘peprally’ voor de zorgprofessionals. ‘We kunnen wel altijd afgeven op deze groep, maar we zijn er wel van afhankelijk. De ICT-toepassingen mislukken, omdat we over zorg doen alsof dit hetzelfde is als auto’s verkopen. Maar het is natuurlijk een stuk complexer.’

Zorg is de laatste jaren veranderd. Was het antwoord op de vraag ‘Wat is goede zorg?’ voorheen altijd: het overnemen van de verantwoordelijk bij de patiënt, tegenwoordig is gaat het om het handhaven van de autonomie van de cliënt. Dat is heel iets anders en heeft dus gevolgen voor de zorgprofessionals (verpleegkundigen, therapeuten etc.). Want nu zijn de centrale vragen: wat is er nodig, wanneer interveniëren en wanneer niet?

Maar vaak wordt vergeten dat de professional – met al die vragen en beslissingen – degene is die met het systeem moet werken. En dat zijn er veel, want zo zegt Brouns: ‘We maken ons wel druk om de huisartsen en specialisten, maar er zijn 400.000 verpleegkundigen. Dat moeten we niet vergeten.’ Toch is de zorgprofessional meer eindgebruiker dan co-creator. En dat moet veranderen.

Centrale items voor zorg en welzijn in een digitale wereld, zijn volgens Brouns:

• Elektronische transmissie en analyse van data: creëren van dataketens
• Ondersteuning professionals: centrale punt in zorgketen.
• Zelfmanagement, zelfzorg: ketenomkering

Goede voorbeelden van ICT-oplossingen voor patiënten-zelfzorg vindt Brouns vooral terug bij Diabetes. Diabetes heeft veel goede projecten, met name het Zelfmanagementproject voor kinderen met diabetes. Spelenderwijs leren zij over leefstijl en voeding. Daarnaast houden ze een dagboek bij. Als blijkt dat hun bloedsuikerspiegel te laag is, worden verpleegkundige en ouders gewaarschuwd. Dit is een voorbeeld waar iedereen van kan leren, aldus Brouns. Er is gekeken en geluisterd naar behoeften van patiënt en zorgprofessional.

Screenshot uit de serious health game (GRIP®)

De drijvers binnen de digitalisering van de zorg zijn:

• Politiek/overheid
• Verzekeraars
• Management
• IT-bedrijven

Belanghebbenden:

• Patiëntenorganisaties
• Zorgprofessionals

Maar die laatste groep voelt zich dus geen eigenaar, maar eindgebruiker. Brouns wil dat ze in het midden gezet worden. Laat ze meedoen in het ontwerpproces. Niet betrekken, want dat vindt ze te beperkt, maar echt co-creëren. Zoals bij het voorbeeld ‘COP’zorg. Deelnemers uit acht geledingen vormen samen een testgroep voor het ontwikkelen van een digitaal sociaal netwerk. Een Community of Practice voor de zorg. Een COP voor zorg moet zijn:

• Passend in de cultuur
• Herkenbaar voor zorg
• Toe-eigening van nieuwe mogelijkheden door professionals
• De professional moet deel uitmaken van ontwerp van nieuw technologisch-sociaal domein
• Zorg en IT veranderen door wederzijdse aanpassing

Presentatie van Dr. Margo Brouns

Brouns stelt dat er geen innovatiegebrek is in de zorg, maar je moet beter zoeken. Dus niet in Den Haag blijven wachten op prachtige plannen. Outreaching en wijzen op mogelijkheden, zijn kerncomponenten.

De Zorg is aan het veranderen. De wens van de klant en het optimaliseren van het zorgproces komen steeds meer centraal te staan en moeten dan ook als uitgangspunt worden genomen. Dat was het centrale thema van het seminar ‘Zorgverleners worden zorgondernemers’ op 3 december 2008 in Media Plaza.