Ik ben dood, stuur me een sms

In het Haarlems Dagblad (en andere HDCMedia dagbladen) van zaterdag j.l. stond een opvallend bericht. De titel was “Man wil sms’jes bij zijn begrafenis”. De op 27 augustus overleden Erik Visser uit Schagen neemt op zijn laatste reis zijn iPhone mee en vraagt iedereen die niet op de begrafenis is een laatste sms te sturen op 06-2********.  De tekst eindigt met “Dan heeft Erik nog iets te lezen onderweg, zoals hij zelf zegt”. Deskundigen herkennen hierin een tijdsbeeld, volgens de krant. “De moderne mens is erg bezig met de dood en wat er op volgt. Onnodig te stellen dat de combinatie van computers en sms-en voor de hand ligt”. Onzin? Of zit er een kern van waarheid in? Zijn computers en smsjes bij overlijden en rouwen eigenlijk dood-gewoon?

De dood en de angst en fascinatie voor de dood is van alle tijden

Volgens de deskundige is de moderne mens erg bezig is met de dood en wat er op volgt.  Onzin, het is niet alleen de moderne mens, mensen zijn altijd al bezig geweest met de dood. Kijk maar naar de Egyptenaren en de graf van Toetanchamon. Vol met spullen die hij nodig had in het hiernamaals. Ook Vikingen gaven de doden spullen mee in het graf. Wat opvalt is dat de meeste hits bij beide onderwerpen de resultaten heel veel spreekbeurten en werkstukken bevatten van scholieren.

Het zou best eens kunnen dat de iPhone helemaal niet mee het graf in mag, batterijen zijn klein chemisch afval en moeten gescheiden worden ingezameld. Daar hadden ze bij de Egyptenaren toentertijd waarschijnlijk weinig last van.

Deskundig … moah

Ik heb een hekel aan de zogenaamde “deskundigen”. Een deskundige zegt dat …., volgens deskundigen dit ….! Wie is deze deskundige? Zonder naam zegt het me niets, en eigenlijk met naam ook niet zo. Neem eens aan dat de deskundige Professor dr R.C. van der Zwan van International University zou zijn, wie is hij dan? Het plakken van een titel voor een naam, bij voorkeur een exotische naam en een universiteit geeft de deskundige een status en zijn mensen geneigd om dit toch als semi waarheid aan te nemen.

Terwijl R. van der Zwan misschien wel het lachertje in de academische wereld is die door niemand serieus wordt genomen, behalve door zijn moeder.

Noot: zowel R. van der Zwan als International University bestaan maar hebben natuurlijk niets met elkaar te maken.

Het bericht heeft de potentie de wereld rond te gaan

Je ziet veel referenties naar deskundigen die worden genoemd in dit soort stukjes, een bericht dat – als het in bijvoorbeeld de Telegraaf was gepubliceerd – ongetwijfeld het rondje nieuws had gehaald bij de populaire radiostations.

De dj’s en hun sidekicks slaan dit sms artikeltje nog platter, nog een paar grappen erbij (“zou hij zijn voice mail aan hebben staan?” “Ik kan nu de telefoon niet opnemen, ik ben op reis maar het wordt hier wel vroeg donker”).

Het is een typisch bericht wat de potentie heeft om de wereld rond te gaan vanwege hun stickiness, zie ook het geweldige boek Made to Stick (why some ideas die and others survive). Dit artikel heeft de potentie om in kranten overal ter wereld te recht te komen, net zoals ‘vrouw stopt hond in magnetron’ of ‘Indiër met twee hoofden geboren’ (ondertussen heeft het artikel ook FOK gehaald en wordt je doodgegooid met flauwe maar ook leuke grappen).

Grappen en trollen

Oorspronkelijk had ik bij het artikel het telefoonnummer gezet zoals dat ook op de voorpagina van de krant stond. Ik heb het toch niet gepubliceerd vanwege een paar redenen.  De eerste is dat de familie ongetwijfeld toestemming heeft gegeven voor publicatie in de krant (het stond tenslotte op de voorpagina en daarvoor in de overlijdensadvertenties in dezelfde krant) maar dat publicatie op Frankwatching niet is afgesproken (bij Fok had iemand het wel in de comments gepost).

Een ander iets is wat ik grappen en trollen noem.  Een artikel in de NY Times, the trolls among us beschrijft een subcultuur op een internet message board genaamd /b/ die in anonimiteit de meest verschrikkelijke postings doet op fora.  Zoals de NY Times het beschrijft:

“Measured in terms of depravity, insularity and traffic-driven turnover, the culture of /b/ has little precedent. /b/ reads like the inside of a high-school bathroom stall, or an obscene telephone party line, or a blog with no posts and all comments filled with slang that you are too old to understand.

Anonimiteit (of beperkte anonimiteit, wat het eigenlijk is) maakt dat mensen niet meer nadenken over de reacties die ze geven of de dingen die ze doen. Wat vindt de familie ervan als een of zelfs meerdere smsjes de overledene niet respect geven maar juist het omgekeerde en blij zijn dat hij er niet meer is? Je stuurt een bericht naar de overledene maar ik neem even aan dat het idee ook is dat de familie leest hoe geliefd de overledene is. De analogie met de rouwdienst, naderhand schud je de hand van de familie en zegt ‘het was een goed mens, die oom Piet’. Als je 50 berichtjes hebt waarin de wormen worden gefeliciteerd met de lekkere maaltijd moet je denk ik een heel sterk gevoel van humor hebben.

Digitaal rouwen

Trouwens, de computer speelt al heel lange tijd een rol bij rouwen, verdriet verwerken en zo voort.  Bij het overlijden van Pim Fortuyn hebben veel mensen online een condoleance register getekend. Bij artikelen in de Telegraaf waarbij iemand overlijdt (met name bij het overlijden van jonge kinderen, jongvolwassen of andere situaties die mensen als ‘onrecht’ ervaren) worden vaak in de comments berichten achtergelaten waarin sterkte en kracht wordt gewenst.

Nu ik dit schrijf (zondag 31 Augustus is het 11 jaar geleden dat Diana stierf.

De plek in Parijs heeft tot op de dag van vandaag nog steeds boodschappen liggen aan de overleden prinses. Ongewtijfeld worden vandaag talloze berichtjes op fora achter gelaten voor haar.

NY Times Obituaries

De New York Times heeft een uitgebreide pagina met overlijdensberichten (obituaries). Op de pagina vindt je beschrijvingen van beroemde of bekende mensen die al voor hun dood worden geïnterviewd zodat snel een artikel kan worden geplaatst als de persoon dood is (vergelijkbaar met de programma’s over bijvoorbeeld leden van het koninklijk huis die de NOS klaar heeft mocht er een overlijden). Als je wil weten wie wel en wie niet in de NY Times Obituaries komt, lees dan dit artikel. Voor een overzicht van de Notable Deaths of 2008, klik hier. NY Times heeft ook historische obituaries zoals deze van de ontwerper Mies van der Rohe, je weet wel van de Barcelona Chair.

Gewone mensen komen ook in de Print editie van de NY Times, eventueel met online een verwijzing op Legacy.com. Legacy.com is een website die het mogelijk maakt om online een berichtje te sturen naar de nabestaanden. Als je een overledene kiest dan kan je met een paar keer klikken een berichtje sturen. Het begint met een window waar je je de tekst kunt invullen, bijvoorbeeld “Rust zacht tante Angelica”.

Als je het even niet weet dan is er gelukkig nog de Suggested Entries. Hierbij kan je kiezen uit een aantal categorieën waarin je een voorgekauwd bericht kunt sturen. Ik koos uit Condolences en dan krijg je onderstaand scherm. Dit kan toch alleen maar in de VS. In Nederland doet Condoleance.nl iets soortgelijks als legacy.com.

Zit er een businessmodel in?

Voor Legacy.com zeker. Voor $2.95 kan je een foto bijvoegen, voor $79,95 blijft het condoleance register altijd online en je kunt het hele boek ook nog printen. En ik neem ook even aan dat Legacy.com voor de familie die de advertentie plaatst ook niet gratis is.

Wat betreft die sms’jes? Ik zie wel een business model zoals legacy.com met mogelijkheid om sms’jes te sturen. Optioneel kan dat een premium sms zijn zodat een gedeelte nog naar een goed doel gaat. Eigenlijk is dat ook niets nieuws, vaak wordt gevraagd om geen bloemen mee te nemen maar het geld te geven aan een goed doel.

Digitaal rouwen en verwerken van verdriet

Kan je dat eigenlijk wel digitaal doen? Kunnen sms’jes helpen bij het verwerken van het verlies? Ik denk het wel. Een hoop sms’jes met berichten is eigenlijk hetzelfde als een volle aula tijdens de dienst. Het doorlezen van de berichten (vooropgesteld dat de berichten niet alleen voor de overledene zijn) kan een stap zijn. Een website kan eenzelfde functie hebben als een graf, een plaats waar je de overledene kunt herdenken. Kerkhoven hebben echter iets van rust en stilte, lange aangeharkte lanen met grint waarop voetstappen hoorbaar zijn in een verder oorverdovende stilte. Heb web is … het web, van de website van de overledene naar een willekeurige website is een kwestie van secondes. Geen stilte, geen grint … gelijk weet door naar de echte wereld.

Mijn laatste woorden

En ik? Wil ik sms’jes als ik dood ga? Ik denk het niet, maar wie weet wat er over een hele tijd allemaal mogelijk is. Maar voor nu, doe mij maar een steen op een mooi kerkhof. Dat is goed genoeg.

Klik hier voor je eigen tombstone.