Dan maar geheelonthouder

Volgens de nota ICT-Agenda 2008-2011 (EZ) heeft Nederland zo’n 1.6 miljoen digibeten. In dezelfde alinea van datzelfde rapport wordt overigens beweerd dat schattingen van het aantal digibeten ergens liggen tussen de 10 en 20% van de bevolking. Het kunnen dus ook zomaar 3.2 miljoen mensen zijn.

Een digibeet is ‘iemand zonder digitale vaardigheden’. Bedoeld wordt ‘iemand die niet kan omgaan met internet of toetsenborden’. Het gevaar nu – zo stelt de digibewuste staatssecretaris Heemskerk – zou er uit bestaan dat al deze mensen buiten de boot vallen. Ze raken in een isolement, kunnen straks hun paspoort niet meer verlengen, geen bankoverboeking meer doen, geen boek meer kopen of geen reis meer boeken.

Zo maar wat berichten van dit eerste half jaar. Half mei wordt het ruggemerg van het KPN-netwerk geraakt door een serieuze, dagenlange storing, waardoor zo’n 50.000 klanten van XS4All worden getroffen. Zelfs het betrouwbare XS4All, KPN-dochter, blijkt gevoelig. In februari dit jaar krijgen 730.000 betaalwilligen te horen dat hun digitale belastingaangifte is verdwenen in een groot zwart gat. Ze krijgen tot 1 april de tijd om de aangifte nogmaals te doen.

Op 22 april verschijnt er een bericht in de Volkskrant. Het internet dreigt vast te lopen door de grote toename van het aantal filmpjes dat via het net wordt verspreid. Volgens AT&T zit het netwerk in 2010 muurvast als er niks gebeurt. Er wordt gespeeld met de mogelijkheid dat in de toekomst een variant van het rekeningrijden op het gebruik van internet wordt losgelaten. Je betaalt niet meer per maand, maar per gebruik.

In een dergelijk rijtje mag brekebeen Ziggo niet ontbreken. Afgelopen weekend zijn er forse storingen, van het hardnekkige soort, 600.000 abonnees hebben problemen. De helpdesk is onbereikbaar en Ziggo is met stip lijstaanvoerder in de klachtenhoek van de Consumentenbond. Ziggo luistert zo goed. Maar als je ze belt moet je twee keer in hetzelfde gesprek je postcode doorgeven aan de automeut. Diep diep diep treurig is het. Na dertig minuten opgehangen.

Hoe gelukkig is de digibeet. Hij is volstrekt immuun voor dit soort storingen en opstoppingen. Hij merkt ze niet eens. Hoogstens ziet hij al die anderen vloeken en tieren. De digibeet vult zijn overboekingsformulieren met kroontjespen, likt de bankenvelop dicht en wandelt naar de brievenbus. Hij meldt zich bij het loket van de burgerlijke stand, trekt een wachtnummertje, raakt in gesprek met de vroedvrouw en als hij aan de beurt is, is hij blij dat hij aan de beurt is. Hij heeft een goede dag, alles lukte zonder haperen.

Geen enkel bedrijf mag zijn klanten discrimineren. Geen enkele technologie zal een bestaande gewoonte geforceerd de nek omdraaien zolang er nog te veel storingen zijn. Een bepaalde toegangsweg opdringen, kun je alleen op basis van overtuiging en overreding.

Tolweg of klinkerpad? Ik kies. Priority check-in of veebehandeling? Ik kies. Bol.com of de boekwinkel op het kerkplein? Ik kies. Tussenpersoon met sigaar en lamellen of verzekermaarwat.nl? Ik kies.

En intussen wordt in het rapport van EZ (ICT-Agenda 2008-2011, pdf) met verfrissend taalgebruik gesproken over eVaardigheden, digibewust en digibekwaam, eHealth, eGovernment, eInclusion en de consument die prosument aan het worden is. Hier zitten auteurs achter uit de generatie van de vorige eeuw, het kan niet anders.

Het is waar: de informatiemaatschappij moet inderdaad voor iedereen toegankelijk zijn, maar tegelijkertijd heeft iedereen recht op een eigen keuze voor toegang. Ofwel je kúnt niet digitaal, ofwel je wílt het niet omdat je niet afhankelijk wilt zijn van de grillige nukken van blunderende belastingdiensten, klungelende KPN’s of onderbezette Ziggo’s.

Het is nog te vroeg om je volledig over te leveren aan de vaak nog krakkemikkige infrastructuur of werkwijze. Wat dat betreft kan het wel degelijk verstandig zijn om af en toe te kiezen voor een bestaan als digibeet, zodat je niet afleert om te ervaren hoe het was in het tijdperk van carbonpapier, telegram en draaischijf.

Liever geheelonthouder dan verslaafd aan een onbetrouwbare dealer.

Deze column is eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.