Het metaversum voorbij: Lang zal ik leven

Is er leven na de dood? Het is een vraag die de holbewoners al moet hebben getart, maar waar nog steeds geen antwoord op is. Natuurlijk kent iedereen de verhalen van bijna-doodervaringen. Dan zweef je boven je lichaam en word je een tunnel ingezogen met aan het einde een fel wit licht. Sommigen hebben zelfs stemmen gehoord of zagen hun overleden dierbaren. Allemaal zaken die tot op heden niet wetenschappelijk onderbouwd kunnen worden.

Millennia lang al probeert de mens te ontsnappen aan zijn sterfelijke lot. De geschiedenis is doorspekt met absurde verhalen over die queeste. Denk maar eens aan de middeleeuwse alchemisten. Behalve het omtoveren van lood in goud probeerden ze een elixer te maken dat de dood de das om deed. Of neem Diego Columbus, de zoon van de bekende ontdekkingsreiziger. Geïnspireerd door de Inca’s zette die in het pas ontdekte Amerika een speurtocht op touw naar de Fontein van de Eeuwige Jeugd. Het zal niemand verbazen dat beide zoektochten niets hebben opgeleverd.

De dood spreekt maar weinig mensen tot de verbeelding. Het idee dat het leven eindig is en dat er daarna niets meer is, zien de meesten als een niet te bevatten rampscenario. Velen hebben hun hoop dan ook gevestigd op de alternatieve scenario’s die de diverse religies ons voorschotelen. Het Walhalla, het Nirvana, de Eeuwige Jachtvelden, de Hemel, de Hel, de Styx – elk geloof kent wel zijn eigen invulling van het Hiernamaals. In het Oosten staat de reïncarnatie centraal, in het Westen hechten we meer waarde aan de reis die de Ziel richting Hemel onderneemt.

Ondertussen proberen we ons ondermaanse bestaan zo lang mogelijk te rekken. Er uit halen wat er in zit, is het adagium van de huidige generaties. Roedels konijnen hebben hun pluizige leven al opgeofferd om kraaienpootjes in onze gezichten te camoufleren. Cosmetisch chirurg Robert Schumacher (de neef-van!) heeft van deze nood zijn beroep gemaakt. Hij is de nieuwe God van de levensverlengers, met als voornaamste apostel Marijke Helwegen, die te pas en te onpas Roberts religie via de televisie verkondigt. Complete gezinnen ondergaan voor het alziend oog van de natie een complete metamorfose om het resterende leven als een moderne Frankenstein het hoofd te bieden.

Gelukkig is niet iedereen zo gek om zijn of haar heil te zoeken in een potje of in de scalpel. Steeds vaker maken we gebruik van moderne technologieën om een digitale kloon van onszelf op het web te zetten. Hyves, Facebook, MySpace, Twitter – het is allemaal egotripperij om bij leven de vergetelheid het hoofd te bieden. Kijk in dit kader ook eens naar het My Life Bits project van Microsoft onderzoeker Gordon Bell, die een groot deel van zijn leven heeft gedigitaliseerd en doorzoekbaar heeft gemaakt. Of teken eens een GPS-beest en deel deze met vrienden.

De diverse scenario’s (Augmented Reality, Lifelogging, Virtual Worlds, Mirror Worlds) die het metaversum ons voorhoudt, worden nu al ingevuld en geven ons een uitstekende blik in de toekomst. “Ik” wordt steeds belangrijker. “Mijn digitale profiel” en de wereld waarmee “ik” communiceer. Voeg daar wat intelligentie aan toe, en mijn ”digitale ik” gaat voor mij aan de slag. Op basis van voorkeuren worden afspraken gemaakt met andere media, andere profielen, merken of voorwerpen. Ik ontstijg aan mijzelf, ik kom tot opperste zelfvervulling – met een knipoog naar Abraham Maslow, want die wist heel goed waar je de mosterd moet halen.

Hebben we hiermee het einde bereikt: met de scenario’s van het metaversum? Welnee, Zie het eerder als een nieuw begin. Want NBIC is de volgende stap: de combi van nano-, bio-, informatietechnologie en cognitieve intelligentie. Wanneer deze vakgebieden samensmelten met mijn digitale profiel als kern – wat hebben we dan gemaakt? Juist, een digitale kloon van onszelf. En wat, wanneer al die digitale klonen met elkaar gaan communiceren? Juist: een collectief bewustzijn, of misschien hebben we dan een eerste glimp van God opnieuw uitgevonden?

Maar hoe ver van ons bed speelt deze show zich eigenlijk af? Zijn het slechts hersenspinselen van visionairs als Ray Kurzweil, die met zijn Singulariteit het begin van een nieuw mens-machine-ras aankondigt, of moeten we hierbij denken aan projecten als de Soul Catcher van British Telecom. Is het science fiction of heeft de realiteit ons al ingehaald? Ik raad u aan om het recente artikel Out of the Blue eens te lezen. Een project waarmee een blauwdruk van onze hersenen wordt gemaakt en het elektronische verkeer tussen onze synapsen wordt gesimuleerd. Sta dan vooral even stil bij de woorden van Henry Markram, een van de grondleggers van dit project:

“Blue Brain scientists are confident that, at some point in the next few years, they will be able to start simulating an entire brain. “If we build this brain right, it will do everything,” Markram says. I ask him if that includes selfconsciousness: Is it really possible to put a ghost into a machine? “When I say everything, I mean everything,” he says, and a mischievous smile spreads across his face.”

Sander Duivestein is senior-consultant bij ViNT (Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie), het onderzoeksinstituut van Sogeti Group en co-auteur van het binnenkort te verschijnen boek ‘Me the Media‘, een boek over de revolutie in media.