Onvindbaar door domeinkaping of typosquatting?

Hoe groot is de invloed is van domeinnaamkapers op de vindbaarheid van websites van bekende organisaties en bedrijven? Deze vraag kreeg ik naar aanleiding van het artikel over findability testing. Omdat ik het antwoord niet paraat had, vandaag een verkenningstocht in de wereld van domeinnamen.

Kapen en typosquatting
Domeinnaam kapen is absoluut niet nieuw. In 2000 bijvoorbeeld moest het bedrijf De Digitale Advocaat de domeinen ‘regering.nl’, ‘miljoenennota.nl’, ‘troonrede.nl’ en ‘prinsjesdag.nl’ afstaan aan de Staat. De rechter oordeelde hiertoe omdat:

• het gebruik van deze domeinnamen door een particulier verwarring schept, omdat bezoekers van de site verwachten informatie van de regering aan te treffen;
• de overheid wordt belemmerd om via internet de burgers te informeren;
• met de toewijzing door de SIDN rechtmatig gebruik nog niet vaststaat en hieraan geen rechten ontleend kunnen worden. (bron)

Een bijzondere manier van domeinnaam kapen is typosquatting. Typosquatters profiteren van het feit dat mensen soms foutjes maken bij het typen van een websiteadres. Dit kunnen typefouten zijn (bv. wwwnu.nl), taalfouten (www.dyslectie.nl i.p.v. www.dyslexie.nl), maar ook vergissingen met bv. koppeltekens (bv. www.cena.nl of www.c-en-a.nl). Ook tegen typosquatting kan gelukkig worden opgetreden:

“Kijkenvergelijk B.V. heeft de domeinnamen wwwad.nl en wwwnrc.nl geregistreerd en in gebruik met (ten tijde van het kort geding) een onschuldige doorverwijzing naar de juiste sites (ad.nl en nrc.nl) én een verwijzing naar haar eigen site. … De president oordeelde terecht dat Kijkenvergelijk hiermee inbreuk maakte op de merkrechten van AD en NRC. Typosquatting is zonder twijfel een vorm van gebruik zonder geldige reden in het economisch verkeer van een met een merk overeenstemmend teken waardoor ongerechtvaardigd voordeel kan worden getrokken uit of afbreuk kan worden gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk.” (maart 2000, bron)

Desondanks komt typosquatting nog steeds voor. Daarvan getuigen niet alleen websites als Zunweb.nl en Holandinternational.nl, maar ook afgeleiden van kinderwebsites zoals donaldduk.nl, jeugdjoernaal.nl en wwwteletubbies.nl, zo blijkt uit een recent onderzoek van stichting Mijn Kind Online. Volgens de stichting zijn “tikfout-domeinen vooral hinderlijk en bevatten niet altijd links naar content die schadelijk is voor kinderen, maar vaak genoeg ook wel: kinderen komen zo ook in aanraking met agressieve popups, misleidende ringtone-reclames en advertenties voor porno-websites”.

Typosquat-site sesamstaat.nl bevat ongepaste reclame voor kinderen.

Maar wanneer is er nu eigenlijk ècht sprake van kaping? Benadeelden beroepen zich op hun merkrecht of handelsnaamrecht, maar dat houdt niet altijd even goed stand in de rechtszaal. Vooral bedrijven met handelsnamen die gewoon in het woordenboek te vinden zijn (bv. Maandag en de dagbladen Spits en Metro) kunnen moeilijk een domein opeisen. Hier geldt gewoon “Wie het eerst komt, wie het eerst maalt.”

Dagblad Metro mag dan veel groter en bekender zijn dan verkeersschool Metro uit Den Haag, maar laatstgenoemde heeft net zoveel recht op het domein metro.nl èn was er eerder bij.

In 2oo6 oordeelde de Rechtbank Zwolle dat de eigenaar van ‘vastgoedzwolle.nl’ zijn domein niet hoefde af te staan aan het bedrijf Vastgoed Zwolle bv, omdat “de domeinnaam ‘vastgoedzwolle.nl’, mede gelet op het beschrijvende karakter van deze naam, slechts als ‘adres‘ van de onderneming kan worden aangemerkt en niet tevens als handelsnaam. In dit verband is van belang dat de betreffende website prominent de naam Van Born (de eigenaar) vermeldt.” (Lees meer over deze zaak en over beschrijvende domeinnamen)

Er is overigens een databank met domeinnaam-jurisprudentie (DomJur.nl).

Beïnvloedt kapen de vindbaarheid van ‘officiële sites’?
Hoe groot is de schade werkelijk? Laten we de zojuist besproken situaties eens verkennen.

Gekaapte domeinnaam
Van een gekaapte domeinnaam heb je gewoon last. In de eerste plaats omdat veel mensen websiteadressen gokken door “www.” + organisatienaam + “.nl” in te typen. Daarnaast kan het domein hoog scoren bij een zoekmachine omdat het trefwoord (de organisatienaam) in het domein voorkomt. Komen mensen op de site van een ander soort organisatie met toevallig dezelfde naam, dan snappen ze wat er aan de hand is en proberen ze via een zoekmachine het juiste adres te vinden. Zit er een concurrent achter de kaping, dan is het mogelijk dat mensen hierdoor misleid worden.

Bouwmarkt Gamma moet werken vanaf gamma.com, omdat gamma.nl is vergeven aan Gamma Dienstverlening. Door de minimale vormgeving zou je bijna denken dat het om een gekaapte site gaat (zie afbeelding), maar Gamma Dienstverlening is gewoon rechthebbende op het domein gamma.nl.

Gamma.nl zal veel doe-het-zelvers op bezoek krijgen…

Hoe zit het eigenlijk met niet-‘.nl’ domeinen? De Belastingdienst heeft gewoon belastingdienst.nl in gebruik, maar niet belastingdienst.com en debelastingdienst.nl (zijn van een restaurant) en belastingdienst.org (is een soort fiscale webportal). Voor de directe invoer zullen de meeste mensen eerst gokken op ‘belastingdienst.nl’, niet op ‘.com’ of ‘.org’. Maar “debelastingdienst.nl” zou nog wel eens wat onbedoelde bezoekers kunnen krijgen. Op Google is de kans op vergissing nog kleiner. Pas op pagina 2 van het zoekresultaat “belastingdienst” staat de eerste domeinconcurrent (“debelastingdienst.nl”) vermeld.

Restaurant ‘De Belastingdienst Eten & Drinken’ (debelastingdienst.nl)

Autoriteiten als de Belastingdienst hebben meestal hun pagerank mee. Naar hun websites wordt veel gelinkt, ook door websites die zelf een goede reputatie hebben, veel meer dan naar de gekaapte domeinen.

Is er sprake van een echte kaping (als iemand zonder geldige reden een met een merk overeenstemmend teken gebruikt waardoor ongerechtvaardigd voordeel kan worden getrokken uit of afbreuk kan worden gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk), dan kan de benadeelde organisatie een procedure starten om de domeinnaam te vorderen. Maar was een bedrijf met dezelfde handelsnaam er gewoon eerder bij? Dan wordt het misschien eens tijd voor flinke zoekmachineoptimalisatie en -marketing.

Typosquatting
Typosquatters zetten in de eerste plaats in op typo’s (typefouten) bij het rechtstreeks aanroepen van een website. Op vindbaarheid via zoekmachines verwacht ik dat typosquatting in de regel weinig negatieve invloed zal hebben. Ten eerste blijven typo’s uitzonderingen (een laag percentage dus). Daarnaast worden de meeste typo’s herkend en gecorrigeerd (“Bedoelde u…?”). En ten slotte is het zeer beperkte zoekresultaat een opvallend signaal. Komt een gekaapt domein toch naar boven bij een specifieke typo, dan is het een interessante vraag of de meeste mensen de “Bedoelde u”-regel oppikken of dat het foute domein aanklikken.

Belastingsdienst.nl komt niet eens in het zoekresultaat voor.

Maar stel dat sommige gebruikers toch op de nepsite terechtkomen. Is de officiële site ze dan kwijt? De meeste typosquat-sites die ik ben tegengekomen, zien er duidelijk niet uit als officiële sites (zie afbeelding). Hierdoor moet men de vergissing snel kunnen inzien, om in tweede instantie toch bij de officiële site uit te komen.

Homepage van typosquat-site holandinternational.nl

Beschrijvende domeinnamen
Als laatste de beschrijvende domeinnamen. Eerder in dit artikel gaf ik al aan dat sommige bedrijven een zogenaamd beschrijvende bedrijfsnaam of productnaam hebben. Die hebben natuurlijk last van de website die op ‘hun’ domein werkt. Voor autoriteiten en bekende merken valt het misschien nog wel mee. Zoals al eerder gezegd: zij hebben als het goed is een hogere pagerank dan hun concurrentie en zijn dus goed vindbaar via zoekmachines.

Rondom bepaalde autoriteiten ontstaan soms websites van derden die diensten aanbieden over een onderwerp van die autoriteit. Deze websites kunnen vanaf een beschrijvend domein werken, zoals woz.nl (naar de Wet waardering onroerende zaken) of belasting.nl / belastingen.nl. Dergelijke namen sluiten aan op trefwoorden die mensen invoeren op zoekmachines. De Belastingdienst kan deze concurrentie op zoekmachines wel aan, maar de instanties rondom de WOZ (VNG met wozinformatie.nl en de Waarderingskamer) hebben meer concurrentie te duchten.

De Belastingdienst kan de concurrentie wel aan.

Er zijn veel WOZ-sites, maar welke zijn officiële?

Opvallend is dat sommige ministeries de beschrijvende domeinnamen rondom hun naam niet in bezit hebben, bv. algemenezaken.nl, economischezaken.nl en volksgezondheid.nl. Ik kan me best voorstellen dat mensen een domein als minvws.nl niet kennen en dus zo’n beschrijvende domeinnaam intypen. Hoewel ook hier geldt dat de officiële site via zoekmachines prima te vinden is.

Ter afsluiting
Ik denk dat de invloed van ‘kapers’ op de vindbaarheid van officiële instanties in de praktijk wel meevalt. De meeste officiële websites hebben voldoende autoriteit om de concurrentie op zoekmachines achter zich te laten en overduidelijke domeinnaamkapingen en typosquatting-praktijken zijn juridisch aan te pakken. Desondanks kan je als bekende organisatie achter het net vissen als een klein bedrijf met dezelfde naam eerder het ‘.nl’-domein claimt. Maar daar is niet illegaals aan.

Ferry den Dopper is informatiearchitect en online communicatie adviseur bij fullservice internet bureau Tam Tam.