Roept u maar

We krijgen meer dan ooit de kans om onze stem te laten horen. Je mening is als een fooi; ze is altijd welkom, ongeacht de inhoud. Overal worden er polls neergezet, je kunt ongestoord een artikel van Wikipedia veranderen, je kunt bloggen en reageren op blogs van anderen. Kortom, als Henriëtte Boas nog had geleefd, zou ze haar geluk niet hebben op gekund. Henriëtte Boas was de koningin van de ingezonden brieven, over de joodse cultuur of de staat Israël.

De mogelijkheid om te participeren is groot, met dank aan het internet. En dan doet zich het verschijnsel voor dat als de mogelijkheid er is, ze ook onmiddellijk wordt benut. Of iemand er iets aan heeft, doet niet ter zake; of het gekozen model werkt evenmin. Belangrijker dan de wenselijkheid is de mogelijkheid zelve. Het kan, dus het bestaat. En pas later wordt gekeken of het werkt.

Bij Wikipedia kun je zeggen dat het heeft gewerkt. Wikipedia is gebaseerd op de vrijheid van meningsuiting, en dat leidt ertoe dat er foutjes insluipen, bewust of onbewust. De claim van Wikipedia is dat het zelfreinigend vermogen zo groot is dat de fout vanzelf ook weer verdwijnt. Maar toch, de ergernis is gewekt bij Google. Wikipedia-lemma scoren steevast hoog bij Google-zoekopdrachten en aangezien Wikipedia advertentieloos is, beschouwt Google de witte pagina’s als kapitaalvernietiging, een zwart gat. Dus komt Googlenooitgenoeg nu met zijn eigen encyclopedie. Het verschil is dat de schrijvers betaald worden en niet rechtstreeks gecorrigeerd kunnen worden. Zo ongeveer werd de Encyclopedia Britannica ook gemaakt, denk ik dan. Auteurs op basis van stukloon. Het oude model wordt van stal gehaald. En, natuurlijk, op deze pagina’s wordt advertentieruimte verkocht.

Myfootballclub.co.uk heeft een nieuw model. U en ik kunnen lid worden voor 35 pond. Daarvan wordt 7,5 pond opzijgezet voor de administratie en de rest gaat in de grote voetbalpot. Inmiddels zou het kapitaal een kleine 800.000 pond bedragen. De leden kunnen stemmen welke club gekocht gaat worden. Het werd Ebbsfleet United, een middenmoter uit de vijfde divisie van Engeland. De leden hebben het recht om de manager te ontslaan (‘hire and fire’). Ook de basisopstelling en de bankzitters worden gekozen, net zoals er gestemd wordt over het aan- en verkoopbeleid. Of dit werkt? We zullen zien.

Het gevaar van de gekozen middelmatigheid ligt op de loer. Een goede coach is allesbehalve een democraat. Ebbsfleet zal misschien niet degraderen, maar wordt vooral geen kampioen. Het blijft een vale middenmoter, een schap uit de Blokkerwinkel, een Ikea-tweezitsbank, de omgevallen kruik uit de winteraanbieding van de Intratuin. De meute wil het, maar je wint er geen prijzen mee.

Denk niet dat foute voorbeelden van burgerparticipatie het voorrecht van het internet zijn. Dat wordt bewezen in Eindhoven, waar de stad toe is aan een nieuwe burgemeester. We mogen een referendum inzetten dus we zullen het doen ook. De burgers mogen straks gaan kiezen tussen twee kandidaten van de Partij van de Arbeid. De een heet van Gijzel, de ander Verbeek. Goede burgemeesters, daar gaat het niet om. Het bezwaar is dat het instrument van het referendum om te kiezen uit twee personen volkomen misplaatst is.

Een referendum gebruik je om te kiezen tussen ja en nee, tussen voor en tegen, tussen zwart en wit. Een referendum gebruik je om uiteindelijk de uitkomsten van de representatieve democratie te toetsen op twee uitersten: zijn we nu voor of tegen die gewijzigde Europese grondwet. Juist daarvoor werd het referendum deze zomer niet gebruikt, met dank aan de slappe knieën van diezelfde PvdA.

Het toepassen van het goede kiessysteem is een ambacht. Zuinig zijn met dat ambacht, ook al is het erg aanlokkelijk om in te gaan op de verleidelijke mogelijkheden van het net of de verworvenheden van de wet.

Deze column is eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.