Het gevecht rond interactieve TV

In het Utrechtse MediaPlaza werd eerder vandaag de kennisupdate Interactieve TV gehouden. Interactieve TV is hot, zo bleek uit onverwacht hoge opkomst. Zo’n 75 mensen uit de wereld van media, adverteerders en bureau’s hadden zich verzameld en werden onder de professionele leiding van dagvoorzitter Jille Sol door een groot aantal sprekers bijgepraat over de opmars van interactieve TV. In deel 1 van dit verslag aandacht voor het verhaal van Erik-Jan Gelink over het gevecht dat plaatsvindt rond interactieve TV.

Jille Sol gaf in zijn dagopening aan dat het eerder niet gelukt was om voldoende belangstelling te wekken voor een event over IPTV. Na de verandering van het thema in Interactieve TV keerde het tij met als gevolg een goed gevulde Media Plaza aula.

Erik-Jan Gelink, onder meer actief als interim manager, is sinds medio mei van dit jaar directeur Exploratie bij de Telegraaf Tijdschriften Groep (eveneens interim) en daar onder meer verantwoordelijk voor de cross mediale activiteiten van het bedrijf. Hij opent de dag met een uitstekende overview van de ontwikkelingen in het landschap van interactieve televisie.

Digitale TV is een belangrijke bron voor omzetgroei aan het worden nu de markt ‘op digitaal gaat’. De consument is een soort digitale drukpers aan het worden, consumenten verzamelen heel veel materiaal tegenwoordig digitaal. Dat betekent onder meer dat de markt voor homeservers, opslagcapaciteit thuis, is groter aan het worden en dat zich hier allerlei aanbieders opwerpen.

Er zijn efficiëntere manieren aan het ontstaan voor distributie. De meest belangrijke markt is de radio en tv markt, daar zitten de marges. Kabelbedrijven zijn erg gebrand op extra diensten omdat daar voor hun de groei zit. Bijvoorbeeld digitale tv, pluspakketten, premium pakketten, VOD en games. Digitalisering is dus niet alleen een efficiëntere manier van distribueren, maar je kunt er ook meer producten door verkopen en consumenten krijgen er veel meer mogelijkheden door.

Er ontstaat een heel andere TV-ervaring door al deze ontwikkelingen. Allerlei partijtjes zijn in niches bezig om hiervoor diensten aan te bieden, via het standaardnetwerk of via internet groeien ze naar die consument toe. TV 2.0: je kunt er niet meer omheen.

Vervolgens pakt Erik-Jan Gelink de TV-waardeketen er bij, in sterk vereenvoudigde vorm bestaat die uit de schakels creatie, aggregtie, distributie en consumptie. In die keten is veel aan het veranderen. Partijen als De Telegraaf (die een eigen productiehuis zijn gestart), maar eigenlijk iedereen met een camera in de hand worden nu producent. Als het gaat om de aggregatie dan zie je onder meer YouTube en Joost opkomen. Bij de distributie zie je naast kabelaars als UPC nu ook partijen als Lijbrandt (glasvezelnetwerk) en mobiele netwerken (Orange, Vodafone) verschijnen. Tot slot is een ontwikkeling dat bij consumptie naast TV ook pc en mobiele apparaten een grote rol gaan spelen.

Maar ook op een hoger niveau zijn er veranderingen merkbaar, er is een effect dat schakels onder druk komen te staan. De aggregatiefase komt soms onder druk, denk aan de omroepen die gepasseerd gaan worden doordat creatiepartijen rechtstreeks voor distributie kunnen kiezen. Een andere beweging is dat aggregators over de distributieschakel heen kunnen stappen en direct in de woonkamer van de consument terecht kunnen komen.

Als je breder kijkt naar televisiemarkten in Europa dan zie je dat er grote verschillen zijn in de infrastructuur van markten. Belgie, Nederland en Zwitserland zijn markten die erg gedomineerd worden door kabel. Frankrijk, Italie en Spanje zijn markten die sterk gedreven zijn door terrestrische distributie (zoals Digitenne) en schotelantenne’s. Het marktaandeel van digitale TV in Nederland is inmiddels 30,1% (Q1 2007). We liepen achter (Q1 2005 8,8%, Q1 2006 18,3%) maar het gaat nu hard. Momenteel gaat het dus om zo’n 2 miljoen huishoudens die bediend worden, groot genoeg voor partijen om te experimenteren. Hij maakt aan de hand van een tekening duidelijk dat er heel veel infrastructuren zijn waarmee digitale tv de huiskamer inkomt.

Vervolgens staat hij stil bij het verschil tussen IPTV en WebTV. IPTV is iets wat via de decoder binnenkomt, de aanbieder bepaalt welk programma er binnenkomt, zoals bijvoorbeeld Interactieve TV van KPN. WebTV komt gewoon via internet binnen en biedt op die manier een in principe onbeperkt aantal internet webkanalen aan. Soms zit er dan overigens weer een kastje tussen, bijvoorbeeld via Apple TV waardoor er weer een soort gecontroleerde omgeving ontstaat.

Kabel is in Nederland nog steeds het grootste distributieplatform. Satelliet was ooit de belangrijkste aanbieder van digitale TV, inmiddels heeft kabel TV die leidende positie overgenomen. Van alle beschikbare infastructuren zijn er drie die interactief zijn: kabel (nu nog alleen UPC), Fiber to the Home (FTTH) en IPTV. Interactieve TV, we hebben het over de fameuze rode knop, is een subsegment van digitale televisie. Bij satelliet en terrestrisch heb je die interactie niet.

Uiteindelijk telt de Average Revenue Per User (ARPU) en die kan vooral groeien in het segment thuis en interactief. Op dat deel van de markt wordt dus gejaagd.

Erik-Jan Gelink besluit met wat gedachten over de verschillende aanbieders van digitale tv. UPC heeft de kastjes weggegeven, Casema heeft ze te koop aangeboden. UPC is inmiddels bezig om allerlei subpakketten aan te bieden en gestopt met het ongevraagd uitdelen van boxen.

Satelliet heeft bij de start van Canal Digitaal een enorme vlucht genomen, maar de groei lijkt te stagneren. Wat erg beperkend werkt is dat satelliet maar voor één TV bestemd is. Bij kabel is dat ook, maar kun je via analoog nog andere TV’s in huis aansluiten. Digitenne heeft een gelimiteerd aantal zenders (25), maar biedt dat tegen een scherpe prijs aan. Hoewel de verwachting was dat Mine een grote vlucht zou nemen, blijkt dit vooral Digitenne (met 250.000 aansluitingen) te zijn.

Tele2 biedt telefoon aan via de telefoonlijn, KPN volgde met Mine. Mine heeft een moeilijke start gehad, ook hier een agressieve prijssetting (€ 9,95 per maand). Een slimme move hier is dat ze via Digitenne voor 6 euro (3 euro decoderhuur per TV) extra in het hele huis digitale TV aanbieden. Dan is er nog digitale TV via glasvezel waarbij je een enorme bandbreedte krijgt aangeboden. Bijvoorbeeld bij OnsNet.tv.

Tot slot dan nog WebTV, waar je alles kunt binnenhalen wat je wilt. Je kunt via je Mediacenter tv UItzending gemist op TV kijken. Maar de interfaces van pc en TV verschillen nog wel, Joost kun je niet zomaar op een TV bedienen. Maar een product als Apple TV overbrugt dat verschil weer heel goed. Een ander initiatief is Soapbox van Microsoft. Maar ook het Instituur voor Beeld en Geluid heeft nu haar eigen kanaal op YouTube. De kanalen van YouTube worden intensief bekeken, het aantal views loopt snel op.

Door dit alles kan er een hoop stress ontstaan bij consumenten, ‘Hoe moet ik kiezen?’ Uiteindelijk wil hij of zij een afstandsbediening, er zal een ‘battle of the interface’ ontstaat. Mediacenter, Apple TV, Zapper.tv, Media Start tv en ga zo maar door. Ze vechten allemaal om die ene positie. Hij eindigt met een vergelijking van de verschillende infrastructuren. Belangrijk beoordelingspunt is interactiviteit.

Aan het einde van de presentatie is er nog wat tijd voor vragen. “Waarom zou je bij de Telegraaf nog een broadcast kanaal ontwikkelen?, zo vraagt iemand zich af. Broadcast kan, aldus Erik-Jan Gelink, een aanjager zijn van andere ontwikkelingen. Hij eindigt zijn verhaal met een (subjectieve) vergelijking van plus- en minpunten van de verschillende infrastructuren. Een belangrijk beoordelingspunt is voor hem daarbij interactiviteit.

“Blijven kijkers nog lineair kijken of gaan ze het journaal on demand bekijken? , zo vraagt een van de andere aanwezigen zich af. Het zal volgens Erik-Jan Gelink een mengvorm blijven, waarbij jongere generaties bijvoorbeeld meer digitale videorecorders zullen gaan gebruiken. Mits deze er zijn natuurlijk. Hij verwijst in dit verband nog even naar het uitstekende IBM rapport The end of TV as we know it: A future industry perspective, nu twee jaar oud.

Een sprankelende opening van een boeiende dag. In een tweede artikel zal ik ingaan op enkele andere hoogtepunten van deze kennisupdate Interactieve TV.

Update 31 augustus 2007: De presentatie van Erik-Jan Gelink kun je hier downloaden (pdf).