Filter
ChatGPT It’s still storytelling
Verhalen vertellen is zo oud als de mensheid. De kracht van een goed verhaal zit ‘m in het feit dat het mensen in staat stelt het lineaire denkpad te verlaten, het goed te onthouden en door te vertellen is, het een bewijs kan leveren, staat voor authenticiteit, de verteller laat groeien en meer. Jarenlang hadden documentairemakers film en video als enige media om hun verhaal te vertellen. Nu het hele internet steeds meer een plek is waar verhalen verteld worden, is het ook aan de documentairemaker om zich te vernieuwen en meerdere platforms in te zetten. Crossmediaal verhalen vertellen, transmedia storytelling of digital storytelling, is de laatste tijd erg ‘hot’.
Narrativiteit
Om storytelling te kunnen begrijpen moet je uitgaan van narrativiteit. Wat is narrativiteit? Met narratief bedoelen we in normaal taalgebruik gewoonlijk verhaal. Je kan narratief definiëren als een keten van gebeurtenissen in een oorzaak/ gevolg relatie dat plaats vindt in tijd en ruimte.(1)
Kenmerkend voor een narratief is dat het een begin, midden en einde heeft. Het karakter gaat zo een verandering door. Narratieve elementen zijn zo de formele bouwstenen van een verhaal of concept. Bij het begrijpen van een narratieve concept probeert een toeschouwer/gebruiker de samenhang van een set gebeurtenissen te begrijpen, de toeschouwer let dus op coherentie in het concept. Wij als toeschouwer/gebruiker snakken naar structure en indien het concept deze niet presenteert, maken we deze zelf. (2)
Narratieve elementen in een verhaal zijn de ingrediënten als tijd, ruimte, conflict en personage. Conflict staat gelijk aan drama. Geen drama zonder conflict. De manier waarop een verhaal wordt opgebouwd verloopt meestal via wat men noemt ‘de opwinding van Aristoteles’, grafisch ziet dat eruit als een stijgende lijn die naar een climax toewerkt, waarna een sterk dalende lijn het einde van het verhaal aankondigt. In zo’n verhaal zitten meerder plotwendingen verwerkt, waardoor iedere keer weer het verhaal wordt voortgestuwd. Tijd, ruimte en personage kunnen ieder invloed hebben op het conflict.
In tegenstelling tot de traditionele lineaire vertelling worden zowel binnen de beeldende kunst als in films, in televisieprogramma’s, in reclame, in videoclips en games verschillende verhaallijnen door elkaar gebruikt en tegelijkertijd verbeeld.
Crossovers
In het (moderne) theater, immers een evolutie van de aloude drama-principes, zijn crossovers en mixed media geen onbekenden. (3) Crossovers tussen verschillende media, zoals video, multimedia en telecommunicatietechnologie komen steeds meer naar voren in de vorm van mashups.
Zoals Tejpaul Bhatia het verwoord tijdens een interview met Kevin Roberts:
Multi-platform story-telling requires story-teller’s to think on multiple levels and in multiple dimensions. The audience is no longer in one place and no longer on a single device for a scheduled period of time. These additional layers and moving parts require quite a bit of effort on the story-teller’s part.
The story-teller is no longer just a writer. She is a writer, a producer, an architect, a metadata specialist, a marketing exec, a business person, and a user experience professional.
Een crossmediabenadering zorgt voor intensievere communicatie met de doelgroepen. Zo kun je in een advertentie je doelgroep uitnodigen voor deelname aan een virale internetgame, waarbij de winnende deelnemers uitgenodigd worden voor een georganiseerd finale evenement. Deze aanpak biedt de mogelijkheid de doelgroep een ‘crossover’ te laten maken naar andere media. Een dergelijke campagne van gecombineerde middelen biedt meer contactmomenten en mogelijkheden tot interactie. Het houdt de aandacht van de doelgroep vast en nodigt uit tot participeren. Het is niet zozeer dat het om contactmomenten moet draaien maar om de relevantie van de boodschap.
Remediatie in narrativiteit
Remediatie is het opnemen van eigenschappen van een oud medium in een nieuw medium. De term remediatie is een rechtstreekse vertaling van de Engelse term ‘remediation’. Jay David Bolter en Richard Grusin zijn de auteurs van het boek Remediation. Ze beschrijven hier in dat elk nieuw medium de inhoud van oudere media in zich opneemt, en noemen dit fenomeen remediatie (remediation). Zo bestaat een film uit teksten die vergelijkbaar zijn met toneel. En een computerspel gebruikt vaak verhaallijnen uit films.
Een opvallende overeenkomst tussen het oeroude medium theater en de nieuwe media in de vorm van games is de afhankelijkheid van beide van de eenheid van ruimte en tijd. Dit in tegenstelling tot film en televisie, die in staat zijn ruimte en tijd te construeren naar de behoefte van de (dramatische) vertelling. De eenheid van ruimte en tijd die noodzakelijk is in het theater doordat makers en kijkers tegelijkertijd aanwezig zijn, is met name afhankelijk van de tijdelijkheid en ruimtelijkheid van de maker. Immers, in de bioscoop is ook een publiek aanwezig, echter zonder op dat moment in een directe relatie te staan tot de makers. (4)
Zoals Arjen Mulder verwoord op Mediamatic.net:
Zodra er een nieuw medium op de markt komt, ontmaskert het z’n voorganger als alleen-maar-medium, terwijl het zelf meer is dan dat, een open venster op de wereld daarbuiten namelijk. Foto is mooi, maar film beweegt. Film is mooi, maar televisie is live. Televisie is mooi, maar het web is interactief. Elk nieuw medium poogt zichzelf te ontkennen als medium en tegelijk alle andere media te laten fonkelen als medium en niets dan medium. Elk nieuw medium wil transparant zijn, onzichtbaar, en de rest is dan opaak, ondoorzichtig. Door nieuwe media kijk je heen, naar de werkelijkheid; van oude media zie je enkel hun medialiteit, hun technische randvoorwaarden. (5)
Transmedia, multiplatform of enhanced storytelling?
Het wordt (vooral in Amerika) ook wel transmedia entertainment, multiplatform of enhanced storytelling genoemd. Het beschrijft de stroming van de nieuwe manier van het vertellen van verhalen, beelden, karakters, informatie en geluid via verschillende mediakanalen, wat een nieuwe dimensie geeft aan de totaal ervaring en beleving van de consument. (6)
Een van de bekendste auteurs op het gebied van transmedia is Henry Jenkins. Een transmediaal verhaal ontvouwt zich via verschillende media waarbij ieder aspect iets toevoegt aan het geheel
A transmedia story unfolds across multiple media platforms, with each new text making a distinctive and valuable contribution to the whole. In the ideal form of transmedia storytelling, each medium does what it does best – so that a story might be introduced in a film, expanded through television, novels, and comics; its world might be explored through game play or experienced as an amusement park attraction. (Jenkins, 2006)(7)
Kortom, elk medium doet dan datgene waar het in uitblinkt en is niet afhankelijk van een ander medium. Zo kan een verhaal geïntroduceerd zijn in de film en worden uitgebreid in televisieseries, boeken, games en strips. Jenkins beargumenteert dat het van groot belang is dat de verschillende media ook op zichzelf staan, dus niet afhankelijk zijn van bijvoorbeeld de film. Door het gebruik van verschillende media probeert transmedia storytelling zogeheten “entrypoints” te creëren, waardoor de consument in de mogelijkheid gesteld wordt zich volledig onder te dompelen in het verhaal en de marketing die daarmee gepaard gaat.
Elk product is een ingang (entrypoint) tot het geheel. Het verdiept de ervaring en dat motiveert om meer te consumeren. Een fan verliest al snel zijn interesse als er niets meer te verkrijgen is. Nieuwe producten vergroten en verdiepen de ervaring zodat de loyaliteit van de fan wordt vastgehouden. Naast het feit dat transmedia storytelling de ervaring van de fan te weet te intensiveren en dat het zorgt voor een doorgaande stroom van afzet zorgt het fenomeen voor een grotere groep van belangstellenden. Een groter publiek wordt bereikt doordat het niet alleen om een film draait, maar ook om een spel, een boek of speelgoed.
Als voorbeeld voor deze transmedia storytelling gebruikt Jenkins de film The Matrix. Hij stelt bijvoorbeeld dat de billboards op de achtergrond in het eerste deel van de trilogie, cheatcodes bevatten voor het spel Enter the matrix.
Maar ook StarTrek is een sterk voorbeeld, waarbij fans zelf verder het verhaal schrijven. De makers van StarTrek houden vervolgens weer rekening met dat geschreven verhaal door het verhaal in de TV serie daar op af te stemmen. Het ‘collective intelligence’, de gedachten van de doelgroep bij elkaar, is daarbij heel belangrijk.
[googlevideo]https://video.google.com/googleplayer.swf?docId=-2235950045917177402[/googlevideo]
Henry Jenkins over Convergence Culture
Internet, lijm tussen de media?
De laatste tijd wordt in het crossmediaal verhalen vertellen, internet regelmatig gebruikt als platform. Internet vormt de lijm tussen de ingeschakelde media bij crossmedia concepten, zoals Christy Dena het verwoord. (8)
The Internet is an indisputably influential force in changes to the way entertainment is conceived, produced, distributed, experienced and critiqued.(Dena, 2006)
Veel gebruikte internetapplicaties (media kanalen) daarbij zijn momenteel Hyves, Youtube en Flickr. Op zich hoeft niet alleen het web de ‘lijm’ van een crossmediaal concept/format te zijn. In het geval van Serious Request (3FM actie rond Kerst) was de lijm de radio uitzendingen. Daaraan gekoppeld waren tv uitzendingen, mobiel en het internet.
Andere voorbeelden van crossmediale concepten zijn: The Blackbeard Connection en Idols.
Supersystems?
Harry Potter, Lord of the Rings maar ook K3 en Winx zijn supersystems (Kinder, 1994)(9) Een supersystem is geen synoniem voor crossmedia. Een supersystem wordt crossmediaal geexploiteerd en dat maakt het juist ook weer een andere vorm van storytelling. Zoals Kinder het in ‘Playing with power in movies, television, and video games’ verwoord:
‘A supersystem is a network of intertextuality constructed around a figure or group of figures from pop culture who are either fiction […] or “real” […]. In order to be a supersystem, the network must cut across several modes of image production; must appeal to diverse generations, classes, and ethnic subcultures, who in turn are targeted with diverse strategies; must foster “collectability” through a proliferation of related products; and must undergo a sudden increase in commodification, the success of which reflexively becomes a “media event” that dramatically accelerates the growth curve of the system’s commercial success.’
‘In the case of the superentertainment system, transmedia intertextuality works to position consumers as powerful players while disavowing commercial manipulation. It levels all ideological conflict within the single narrative of an all-encompassing game. And it valorizes superprotean flexibility as a substitute for the imaginary uniquesness of the unified subject.’
Andere voorbeelden van supersystems die crossmediaal worden geëxploiteerd zijn: Star Wars, StarTrek en America’s Army.
It’s still the same old storytelling, maar door het gebruik van verschillende media aan een verhaal voegt het een extra dimensie toe. Aan de hand van onze ervaringen die we opdoen uit de verschillende media, creëren we een (nieuw) beeld van het vertelde verhaal. Crossmediaal verhalen vertellen of transmedia storytelling biedt ons een nadere kijk op de personages of op de verhaallijn. En daar heeft ook de marketingcampagne baat bij: “Offering new levels of insight and experience refreshes the franchise and sustains consumer loyalty”, aldus Jenkins (7) Een ding is zeker, de discussie over narrativiteit is nieuw leven ingeblazen met de komst van digitale media, crossmedia en de opkomst van transmedia.
Bronnen
Foto Storytelling: Finelinefeatures.com
Afbeelding Aristoteles: Aristoteles voor de buste van Homerus (1653) door Rembrandt van Rijn
- Bordwell, David, Kirstin Tompson. Film art. An introduction. 17e druk. New York: McGraw- Hill, 2004: 69.
- Chatman, Seymour. Story and discourse. Narrative structure and fiction film. Ithaca: Cornell University Press, 1978: 45.
- Meereboer, Theo. Dramaturgie binnen Crossmedia / Discussie op het crossmedialog
- Kox, Ronald. Space, Interface, Database: Het sprookje van de bouwdoos en de lego
- Mulder, A. Space Trancemedia: van Simulatie tot Emulatie
- Dijkerman, Daphne Transmedia
- Jenkins, H. (2006). Convergence Culture. Where old and new media collide. New York: University Press.
- Dena, Christy ‘How the Internet is Holding the Center of Conjured Universes’
- Kinder, M. (1991) Playing with power in movies, television, and video games : from Muppet Babies to Teenage Mutant Ninja Turtles, University of California Press, Berkeley
Meer lezen?
Over de auteur
