Dirty little secrets about E-waste

Terwijl we ons dagelijks druk maken over wat er óp ons scherm gebeurt zouden we ons meer bezig moeten houden met wat erín zit. Computerhardware zit vol gevaarlijke stoffen die tijdens of na het gebruik vaak in het milieu terechtkomen. De bits en bytes van de virtuele wereld krijgen zo een venijnige long tail die we zelden te zien krijgen maar waar we wel iets aan kunnen doen.

Eind augustus bezocht ik in Banff, Canada de 13e editie van de Interactive Screen conferentie. Zestig kunstenaars, filmers, programmeurs. mediatheoretici en activisten verbleven gedurende een week in de Canadese Rocky Mountains om te discussiëren, te presenteren en te integreren onder het motto ‘Sustain!’: duurzaamheid in de digitale wereld. Een onderwerp dat veel tongen losmaakte was E-waste: wat er overblijft wanneer je je computer bij het vuil zet.

Bits and Atoms

Julian Priest, pionier van open WIFI netwerken, benadrukte dat de digitale wereld niet kan bestaan zonder de fysieke wereld van atomen en moleculen. Alle informatie die via internet tot ons komt, staat op hard drives van computers die met modems, routers en kabels met elkaar verbonden zijn. Wanneer je naar Frankwatching surft zoekt jouw computer de juiste server op. Dit lukt in de meeste gevallen niet in één keer, waardoor je page-request uiteindelijk via een aantal tussenstops op het juiste adres belandt. Vervolgens wordt de informatie in kleine pakketjes teruggestuurd, die weer via kabels, routers en andere servers jouw computer bereiken en deze letters zichtbaar maken. Wanneer je vervolgens op een link klikt of onderaan de pagina een reactie geeft, begint het verhaal opnieuw.

Julian Priest demonstreert het verband tussen informatie en de fysieke wereld aan de hand van een zelfgebakken cake met de ASCI code “eat cake”

Wat internet zo bijzonder maakt, is dat dit proces volkomen transparant is. Het maakt niet uit waar jij je bevindt, waar de server zich bevindt, en hoeveel servers ertussen zitten. De informatie komt ‘automatisch’ naar je toe, tenzij je in China woont en naar Amnesty International surft. Die transparantie zorgt ervoor dat we vaak iets wezenlijks missen: de componenten die het Internet mogelijk maken, zijn allesbehalve virtueel. Computers en servers zijn fysieke apparaten, opgebouwd uit vergankelijke componenten die samen veel stroom verbruiken. Een avatar in Second Life gebruikt per jaar evenveel energie als een gemiddelde Braziliaan. De Europese Google Server Farm staat niet in Amsterdam waar de snelste verbindingen zijn, maar in Groningen, waar de goedkoopste stroom te krijgen is.

Gevaarlijke stoffen

Computers, servers, monitoren, maar ook game consoles en andere elektronische apparaten bevatten zware metalen, weekmakers, brandvertragers en andere giftige stoffen. LCD monitoren bevatten kwik, dat het centrale zenuwstelsel kan aantasten. Monitoren en printplaten bevatten lood, gevaarlijk voor hersenen en de lever. Nikkel kan allergische reacties veroorzaken. Brandvertragers zijn van zichzelf al giftig maar kunnen bij verbranding worden omgezet in dioxines die DNA mutaties kunnen veroorzaken, enzovoorts.

Overzicht van mogelijke gezondheidsgevaren (met dank aan Green Citizen)

Gelukkig voor ons Westerse gebruikers merken we daar doorgaans weinig van, omdat deze stoffen vrijwel niet vrijkomen tijdens het normale gebruik. De apparaten die we gebruiken worden echter vrijwel uitsluitend gefabriceerd in lage lonen landen. De regelgeving is daar minder streng en de arbeiders worden vaak dagelijks geconfronteerd met stoffen die zeer schadelijk kunnen zijn.

E-waste

“Electronic waste, “E-waste” or “Waste Electrical and Electronic Equipment” (“WEEE”) is a waste type consisting of any broken or unwanted electrical or electronic device.” Wikipedia

De Verenigde Naties schatten in 2007 dat er jaarlijks 40 miljoen ton elektronische afval, ofwel E-waste wordt geproduceerd. Veel ervan is in potentie waardevol en kan worden hergebruikt mits het recyclen op een verantwoorde manier gebeurt. Dit wordt vaak te duur gevonden en daarom vindt veel E-waste zijn weg naar stortplaatsen of lage lonenlanden waar vaak handmatig en zonder voldoende bescherming wordt gerecycled. Ondanks veel goedbedoelde regelgeving, zoals de Basel Convention, wordt wetgeving op dit gebied vaak niet gehandhaafd.

[googlevideo]https://video.google.nl/videoplay?docid=5944615355863607664&ei=DsoJSfb-DI-o2wKTq73eAw&q=e+waste+india&hl=nl[/googlevideo]
E-waste in India

Jim Puckett van het Basel Action Network in Montreal stelt: “Until recently, nobody bothered to enforce the rules in Canada…The dirty little secret is that the electronics manufacturers and governments and a cadre of unscrupulous recyclers are all benefiting immensely via an illicit traffic in hazardous waste electronics that moves largely from Canada and the United States to countries like Nigeria, India, Pakistan and especially to China…Toxic waste, if left to a ‘free market,’ will follow the path of least resistance.”

Wat voor Canada geldt, geldt grotendeels ook voor de rest van de wereld.

Known and Suspected Routes of E-Waste Dumping. Afbeelding met dank aan Silicon Valey Toxics Coalition

Free Geek

Een Canadese organisatie die zich het lot van afgedankte computers aantrekt is Free Geek. Free Geek leidt vrijwilligers op tot ‘geeks’ die na 24 uur vrijwilligerswerk beschikken over een tweede- of derdehands computer, Open Source software en computerkennis. De organisatie geeft een luide stem aan de problemen van E-waste en gaf in acht jaar tijd 15.000 computers een nieuw leven. “We now have over 700 volunteers, and receive over 20 tonnes of equipment each month (we continue to grow). We’re able to re-use about 25% of the equipment we get. We’ve recycled almost 200,000kg of equipment since 2007 (that’s the equivalent of about 40 elephants).”

Mede-initiatiefnemer Ifny Lachance somt haar aanbevelingen op:

• RE-USE: Hergebruik computers en randapparatuur door ze een tweede leven te geven, bijvoorbeeld door ze te doneren aan stichtingen ze weer uitgeven. Verleng de gebruiksduur door oude computers te repareren en van nieuwe componenten te voorzien.
• REDUCE: Vermijd voortijdige aanschaf van nieuwe apparatuur wanneer dat eigenlijk niet nodig is. Gebruik software die minder hoge eisen stelt aan de hardware omdat ze er beter gebruik van maakt, zoals Open Source software
• RECYCLE: Als re-use en reduce niet helprn, zorg dan voor adequate recycling. Selecteer daarvoor betrouwbare recyclebedrijven die, als je dóórvraagt, weten wat er met de spullen gebeurt.

Bijschrift foto: Ruth Matemoja en James McLean ontmantelen computers bij Free Geek. Foto: Ifny Lachance

Meer informatie is te vinden op de site van Free Geek en in het document Dirty Little Secret.

En nu?

De conferentie maakte veel indruk op me. Keuzes voor soft- en hardware, on-line diensten en wel of niet upgraden van je computer hebben effect op het milieu en de levens van mensen ver van hier. Makers en gebruikers moeten zich bewust worden van de gevolgen en daarnaar handelen. Tegelijk is het moeilijk om feit en fictie te scheiden en te bedenken wat te doen. Tips zijn welkom en ik kom graag in contact met organisaties en individuen die hieraan bij willen dragen.