Computer is slimmer dan de mens

In mei 1997 vond het meest spectaculaire schaaktoernooi in de geschiedenis van de mens plaats. Tegenover elkaar aan de wedstrijdtafel zaten twee kemphanen, de regerend wereldkampioen Garry Kasparov en de computer Deep Blue. In een eerder duel, in februari 1996, had Kasparov de machine met een 4-2 overwinning nog overtuigend verslagen.

Na de nederlaag hadden de programmeurs van IBM de software dramatisch verbeterd en waren er nu van overtuigd dat Kasparov zou verliezen. Het eerste spel wist Kasparov nog te winnen. Het volgende spel werd gewonnen door Deep Blue. Hierna volgden drie gelijkspellen. In het laatste duel wist de machine in slechts 19 zetten Kasparov van het bord te vegen. Einduitslag 3½ – 2½ in het voordeel van Deep Blue. Een machine had voor het eerst in de historie gewonnen van de mens. Maar was het intelligentie of slechts brute rekenkracht die Kasparov deden verliezen?

Turing test

“I propose to consider the question, can machines think?”, met deze zin begint het wetenschappelijke artikel “Computing Machinery and Intelligence” (1950) van wetenschapper Alan Turing. In het artikel beschrijft Turing een experiment waarmee getest kan worden of een computer intelligent is of niet. De test werkt als volgt. Een menselijke ondervrager voert tegelijkertijd een normaal gesprek met een persoon en een computer. Communicatie vindt plaats door het uitwisselen van getypte berichten. Aan het eind van de test moet de ondervrager bepalen wie de computer is. Slaagt hij hier in, dan is er dus sprake van een niet-intelligente computer. De ondervrager heeft de computer dan door. Tot op heden is nog geen enkele computer voor deze test geslaagd.

Jeopardy!

In februari 2011 vond in de Verenigde Staten een nieuwe strijd plaats tussen een computer en de mens. Het bekende televisiespel Jeopardy! was de plek waar het strijdtoneel zich afspeelde. Tegenover de presentator bevonden zich drie personen. Brad Rutter, de man die het grootste geldbedrag aller tijden heeft gewonnen in Jeopardy!. Ken Jennings, de man die het meeste aantal afleveringen achter elkaar heeft meegedaan aan het spel en Watson, de nieuwste weldenkende computer van IBM.

https://www.youtube.com/watch?v=4PSPvHcLnN0

Vernoemd naar de oprichter van IBM is Watson een computer zoals er geen ander ter wereld bestaat. Watson bestaat uit 90 servers die ieder hun interne geheugen hebben volgestampt met allerlei gestructureerde en ongestructureerde weetjes en feitjes. Van een harddisk wordt geen gebruik gemaakt, aangezien Watson in staat moet zijn om binnen drie seconden antwoord te geven op Jeopardy! vragen. De software waarop Watson draait is van een zelflerende soort. De computer is in staat om menselijke vragen, zoals die uit Jeopardy!, te begrijpen. Zelfstandig gaat het apparaat in zijn enorme databases op zoek naar mogelijke antwoorden. Watson interpreteert, analyseert en associeert net zoals wij mensen doen.

Van te voren was bepaald dat het spel twee dagen zou duren. Diegenen die het grootste geldbedrag bij elkaar zou sprokkelen zou de winnaar zijn. Op de eerste dag maakte Watson nog wat foutjes. Zo beantwoordde hij een vraag in de categorie “Amerikaanse steden” met de Canadese stad Toronto. De tweede dag liet hij echter geen spaander heel van zijn tegenstanders. De computer won uiteindelijk 1 miljoen dollar. Jennings en Rutter gingen met respectievelijk $300.000 en $200.000 naar huis. Alle partijen beloofden de helft van het gewonnen geld aan een goed doel over te maken. Watson was zelfs zo vriendelijk om al zijn geld te doneren.

Films als “2001: A Space Odyssey”, “The Terminator” en “The Matrix” voorspellen een zwartgallige toekomst waarin de computer het menselijke ras vernietigt of tot slaaf maakt. Is met Watson de toon gezet voor een allesoverheersend Skynet? Vormt zo’n toekomst een mogelijke scenario? Volgens de wetenschappers van IBM niet. Watson wordt in de toekomst allereerst ingezet om complexe vragen in de gezondheidszorg te beantwoorden. Denk bijvoorbeeld aan het stellen van een diagones bij patiënten.

Ik weet het allemaal nog niet. Met Watson komt de toekomst ineens wel heel dichtbij. Een ding weet ik zeker. Voortaan sluit ik ’s avonds mijn computer af.