18 slimme tools voor usability-onderzoek

Aan de slag gaan met usability wordt steeds makkelijker. Er zijn de laatste jaren steeds betere en slimmere tools bijgekomen om usability-onderzoek te ondersteunen. Soms is pen en papier of een gesprek de beste methode, maar hier richten we ons op online tools.

In onze vorige 2 artikelen gaven we een overzicht van methoden voor kwalitatief en kwantitatief usability-onderzoek. Vooral bij het ontwerpen en optimaliseren van online middelen kunnen onderstaande tools helpen.

Over het algemeen geldt voor deze tools dat ze in een gratis versie beschikbaar zijn, maar dan wel beperkte mogelijkheden hebben. Vaak kan er voor extra mogelijkheden wel betaald worden. Sommige tools zijn van bedrijven die nog meer usability-tools aanbieden. Als er meerdere daarvan worden gebruikt, kan een abonnement aantrekkelijk zijn.

Flitstesten

Een zeer snelle en goedkope manier om pagina’s te onderzoeken, zijn flitstesten. Via een webapplicatie wordt een afbeelding van een pagina gedurende enkele seconden getoond aan een proefpersoon. Daarna worden vragen gesteld over wat de proefpersoon heeft gezien. Het is vooral nuttig om landings- en contentpagina’s op een kwalitatieve manier te onderzoeken.

Nadeel aan deze methode is dat het geen diepgravende resultaten oplevert. Ook is de mate waarin de proefpersonen representatief zijn niet of nauwelijks te bepalen bij openbare tests, ook al kun je wel proefpersonen uitnodigen via social media.

Clue

Met Clue kan alleen openbaar getest worden en er wordt alleen gevraagd wat de proefpersonen onthouden hebben. Met de betaalde grote broer Verify kunnen wel uitgebreidere tests worden gedaan.

Five second test

Met de gratis versie van deze tool kan alleen openbaar getest worden. De vragen na afloop zijn zelf te bepalen. Proefpersonen zijn volledig willekeurig. Bij de betaalde versie zijn meer mogelijkheden voor afgeschermde tests en e-mail uitnodigingen.

Geautomatiseerd testen

Wat verder dan de flitstesten gaan de volgende tools. Ontwerpen voor pagina’s kunnen online gezet worden en er kunnen gericht vragen over gesteld worden. We noemen ze geautomatiseerd omdat de vragen vooraf bedacht zijn. De tests kunnen dan gedraaid worden zonder de aanwezigheid van een testleider.

Intuition HQ

Met deze tool kunnen ontwerpen online gezet worden (als statische afbeeldingen) en taken voor proefpersonen worden gemaakt. Een pluspunt is de prijs: die is $ 9 per test. Uitnodigingen moet je zelf versturen.

Usabilla

Met Usabilla kunnen – zoals het Nederlandse bedrijf het zelf noemt – micro-usability tests worden gedaan. De pagina’s of afbeeldingen worden samen met enkele vragen voorgelegd aan proefpersonen. Deze plaatsen notities en punten bovenop de pagina of afbeelding. Resultaat is een visuele weergave: een soort clickmap met kwalitatieve feedback.

Loop11

Loop11 is vergelijkbaar met Usabilla, maar biedt toch net wat andere mogelijkheden. Zo kunnen HTML-pagina’s getest worden met interacties en al. Ook kan het geïntegreerd worden met Ethnio (zie hieronder). Wel is de prijs wat aan de hoge kant ($350 per project).

UserTesting

UserTesting heeft een groot bestand van proefpersonen die geselecteerd kunnen worden op basis van kenmerken als leeftijd, inkomen en webervaring. Deze voeren van te voren opgestelde taken uit. Bestaande website kunnen worden onderzocht, maar ook online prototypes. Een voordeel is dat er snel en goedkoop proefpersonen kunnen worden gevonden. De feedback van de proefpersonen is over het algemeen van goede kwaliteit.

Begeleid testen

Direct contact tussen een testleider en proefpersonen kan diepgaande feedback opleveren. Screensharing-tools als GoToMeeting en WebEx kunnen gebruikt worden voor remote communicatie. Opgenomen sessies kunnen voor latere analyse gebruikt worden.

Silverback

Deze krachtige tool kan 30 dagen gratis geprobeerd worden en is daarna ook nog vrij goedkoop. Opnemen, analyseren en terugzien van sessies gaat zeer eenvoudig. Silverback kan alleen voor on-site testen worden gebruikt. Het is als het ware een usabilitylab in het klein. Groot nadeel is dat het alleen beschikbaar is voor Macs.

Morae

Een Windows-alternatief is Morae, waarmee ook remote-onderzoek mogelijk is. Ook deze tool is 30 dagen gratis, maar de aanschafkosten daarna zijn vrij hoog.

Ethnio

Met Ethnio worden daadwerkelijke bezoekers van een site kort ondervraagd. Een directleider kan daarna direct contact opnemen (telefoon, chat of screensharing-tools) en vragen stellen aan bezoekers terwijl ze de site nog bezoeken.

Muisbewegingen

Wie klikt waar? Die vraag wordt veel gesteld bij usability-onderzoek. De volgende tools houden bij waar de muiscursor van bezoekers zich bevindt en waar geklikt wordt. Typisch resultaat van zo’n onderzoek is een heatmap. Vergelijkbaar dus met eyetracking. Van beide vormen kan gezegd worden dat ze weinig inzicht verschaffen in wat bezoekers echt doen en zien.

Userfly

Een recht-toe-recht-aan tool voor het opnemen van sessies van daadwerkelijke bezoekers. Het heeft geen dashboard voor het weergeven van de resultaten.

Clickheat

Een open-source en gratis alternatief, vergelijkbaar met Userfly.

Mouseflow

Kliks en scrollbewegingen worden bijgehouden en in heatmaps weergegeven. Werkt met live sites door een javascript toe te voegen.

Clicktale

Een wat uitgebreidere en duurdere tool is Clicktale. Formulieren kunnen bijvoorbeeld diepgaand geanalyseerd worden. Op het blog worden regelmatig heatmaps gepubliceerd.

Cardsorting

In het eerste artikel uit deze miniserie stonden we al stil bij cardsorting. Proefpersonen worden gevraagd om een set van items te clusteren. Het geeft vooral inzicht in de logische verbanden die bezoekers zien. De tools hieronder ondersteunen zowel open als gesloten cardsorting.

WebSort

Met WebSort kunnen zowel tekstuele cards als afbeeldingen gebruikt worden. De resultaten kunnen vrij uitgebreid geanalyseerd worden en in Excel-formaat worden gedownload.

OptimalSort

Vooraf kunnen vragen gesteld worden aan proefpersonen. Dat kan handig zijn om de resultaten te interpreteren naar doelgroep. Ook deze tool heeft vrij uitgebreide mogelijkheden voor analyse. OptimalSort maakt onderdeel uit van een suite met meer UX tools van Optimal Workshop. Het testen van een sitemap is daarmee bijvoorbeeld mogelijk.

UserZoom Online Card Sorting Studies

Ook deze tool valt onder een toolkit van het bedrijf UserZoom. In tegenstelling tot de andere 2 cardsorting-tools is hiervan geen gratis versie. UserZoom richt zicht meer op grote adviesprojecten, wat blijkt uit de casestudies van vooral grote internationale websites.

A/B testing

Twee verschillende versies naast elkaar op een live site onderzoeken zal vooral gebeuren tijdens een optimalisatie. Webprogrammeurs met enige ervaring zouden dat zelf kunnen doen, maar er zijn ook enkele gebruiksvriendelijke tools voor beschikbaar. Dat kan schelen in de kosten, zeker als de resultaten op een geschikte manier worden gepresenteerd.

Google Website Optimizer

Al wat langer beschikbaar en baanbrekend voor het gebruik van A/B tests. Hier is in 2008 een artikel over verschenen op Frankwatching met de titel: ‘Betere resultaten met Google Website Optimizer‘. De tool is gratis, maar vergt wel enige kennis op het gebied van scripts en webstatistieken.

Visual Website Optimizer

Met deze tool kan een bestaande pagina worden geladen en vervolgens in een visual editor worden gewijzigd. Ook de taken per pagina kunnen daarin worden ingevoerd (klikken op een logo, zoeken, etc.). In de resultaten kan de score wat betreft conversie voor de versies vergeleken worden. De gebruiksvriendelijkheid is beter dan de Optimizer van Google, maar daar is de prijs ook wel naar.

Tot slot

We hopen met dit overzicht de stap naar het uitvoeren van usability-onderzoek wat verkleind te hebben. Voor vrijwel elk budget zijn er geschikte oplossingen. De analyse van de gegevens blijft wel de nodige aandacht verdienen. Een verkeerde conclusie bij een goed onderzoek is alsnog weggegooid geld.

Dit overzicht van tools is zeker niet compleet. Zo missen er eyetracking tools. De techniek daarachter is nog iets te kostbaar. Als er nog aanvullingen zijn: laat maar weten in de reacties.