Wikipedia: Sociaal experiment in overleg en samenwerking

[[image:wikipedialogo.jpg::right:1]]Tijdens The Next Web Conference afgelopen zomer sprak schrijver Kevin Kelly zijn verontrusting uit over de groei van informatie. De groei van de hoeveelheid informatie ligt tien keer hoger dan de groei van onderwerpen waarop de informatie betrekking heeft. Informatie is daarmee het snelst groeiende product dat de mens ooit heeft gecreëerd. Een project wat probeert om deze informatiegroei bij te houden is Wikipedia, dit artikele gaat in op de voors en tegens van deze online encyclopedie.

Korte historie

Na een discussie in 2001 besloten twee internetvrienden met hulp van hun werkgever de oude online encyclopedie Nupedia om te zetten in een nieuw formaat, genaamd Wiki. Waar de artikelen eerst werden beoordeeld met behulp van peer review, kunnen bij een Wiki de artikelen door iedereen aangepast worden.

Al snel bleek deze nieuwe aanpak veel beter te werken en de encyclopedie groeide als kool. Enkele maanden later was de eerste mijlpaal van duizend artikelen bereikt en momenteel groeit het aantal artikelen met zo'n 6% per maand. Het huidige aantal artikelen komt zelfs boven de 5 miljoen uit (waarvan 1,5 miljoen Engelstalig en bijna 250.000 Nederlandstalig). Ook het aantal talen waarin Wikipedia beschikbaar is groeit gestaag door tot boven de tweehonderd.

[[image:articlecount.jpg::center:0]]

Afbeelding 1: Aantal artikelen Wikipedia 2001-2006 (bron: Wikipedia Statistics)

In 2001 ging de Nederlandstalige Wikipedia van start, in augustus 2006 bleek uit onderzoek van Multiscope dat deze site inmiddels de nummer 6 website van Nederland is geworden. "Met een bereik van 32% scoorde nl.wikipedia.org in juli 2006 een zesde positie in de Multiscope Visiscan top 250 van best bezochte Nederlandse websites. Het bereik verviervoudigde daarmee in de afgelopen twee jaar (juli 2004 = 7%). De sterke groei die Wikipedia doormaakt is te vergelijken met de ontwikkeling die bewezen internet concepten als Startpagina en Marktplaats in hun historie meemaakten. (…) Het Nederlandse publiek waardeert Wikipedia met het rapportcijfer 8,1. Binnen de categorie ´Portalen – Gidsen en Naslagwerken´ scoort Wikipedia daarmee de hoogste tevredenheid."

Kwaliteitsverbetering

In 2006 werd er tijdens een Wikisymposium een interview gehouden met de beheerders van de Engelse, de Duitse en de Japanse Wikipedia. Uit hun antwoorden valt goed op te maken hoe Wikipedia haar best doet om aan de kwaliteit van de artikelen te werken. Zo zijn er verschillende beheerposities en zelfs een bestuur van vrijwilligers. Vanwege de taalverschillen hebben de niet-Engelse Wikipedia’s een verregaande mate van zelfbestuur.

Zo is er in de Duitse versie een methode voor het belonen van kwaliteitsartikelen. Iedere schrijver of groep schrijvers kan een artikel voordragen voor een peer review en als de kwaliteit hoog genoeg ligt kan het als 'Lesenswerter Artikel' opgenomen worden. Mocht de kwaliteit nog verder toenemen dan kan het uiteindelijk in de hoogste regionen van de Duitse Wikipedia komen en een 'Exzellenter Artikel' toekenning ontvangen (zie ook: Exzellente Bilder).

[[image:exzellenz.jpg::center:1]]

Afbeelding 2: Aantal excellente artikelen Wikipedia (Duitstalig vs. Engelstalig) 2003-2006 (bron: Wikimedia Commons)

Overigens blijkt voor afzonderlijke artikelen het wisdom of crowds principe niet echt op te gaan: het zijn juist de artikelen die door (slechts) een of enkele schrijvers geschreven zijn die het hoogst gewaardeerd worden.

[[image:wales_jimbo_lt2005.jpg::right:1]]Op de vraag waarom er geen reputatiemanagementsysteem is, wordt geantwoord dat het systeem wel geprogrammeerd is maar dat het voorlopig ongebruikt blijft. Dit omdat het in strijd is met het idee dat Wikipedia voor iedereen te bewerken moet zijn. Zolang men het vandalisme nog weet te beteugelen, zal de openheid een hoger doel blijven dan het eventuele gemak van beheer. Een kleine opmerking hierbij is dat in tijden van onoplosbare conflicten oprichter Jimmy Wales (zie foto) het laatste woord heeft.

Wikipedia versus Encyclopædia Britannica

Wikipedia is een groot succes maar hoe reageren andere encyclopedieën als Britannica en Encarta hier op? Is Wikipedia wel te vergelijken met de eeuwenoude traditie van het encyclopedie schrijven? In december 2005 publiceerde het wetenschappelijk tijdschrift Nature een onderzoek naar de juistheid van de artikelen in Wikipedia en de Britannica. Gerenommeerde wetenschappers kregen uit beide encyclopedieën een artikel over hetzelfde onderwerp, geheel gestript van opmaak, te beoordelen. Uiteindelijk bleek in deze steekproef een Wikipedia artikel gemiddeld vier fouten te bevatten tegenover drie gemiddeld in de Britannica.

[[image:kurt.jpg::center:1]]

Afbeelding 3: Kurt Jansson (links), president van Wikimedia Duitslang, laat een lijst van 10.000 Wikipedia-auteurs zien (bron: Nature.com)

Doordat Britannica al snel met kritiek (pdf) op tal van punten kwam, laaide de discussie in alle hevigheid op. Britannicafans spraken van een onbetrouwbare encyclopedie waarin iedereen met een muisklik een heel artikel kon veranderen, en prezen de hoogopgeleide professionals die Encyclopædia Britannica al jaren tot een betrouwbare bron van kennis maken.

[[image:dailyreach.jpg::center:1]]

Afbeelding 4: Daily reach Wikipedia.org vs. Brittanica.com 2002-2006 (bron: Alexa)

Wikipedia-adepten plaatsten daar tegenover dat alle fouten gevonden in de test van Nature inmiddels al verbeterd waren. Ook bevat de Wikipedia inmiddels beduidend meer artikelen dan Britannica en komen er dagelijks velen bij. Verder is er een groot team van vrijwilligers met kennis op allerlei vlakken constant bezig om de encyclopedie verder te verbeteren. Voor sommige vrijwilligers is het opsporen van fouten in artikelen zelfs een ontspannend tijdverdrijf geworden.

[[image:daily-traffic-rank.jpg::center:1]]

Afbeelding 5: Daily traffic rank Wikipedia.org vs. Brittanica.com 2002-2006 (bron: Alexa)

Een van de sterkste punten van Wikipedia is wellicht dat het in staat om mee schalen met de groei van het internet. Tim Bray drukte het belang van Wikipedia uit als: "We have to figure out how to make the Wikipedia good, because that’s all there’s going to be".

Toekomst en trends

Wellicht moeten we de kracht van Wikipedia niet alleen in de encyclopedie zoeken maar ook in het sociale proces om tot een omschrijving van de werkelijkheid te komen. Zoals consultant Deborah E. Finn het uitdrukte “Wikipedia is a social experiment in negotiation and collaboration”.

Wellicht kunnen we Wikipedia zien als een voorbeeld hoe de mensheid in de toekomst met meningsverschillen over interpretatie van de werkelijkheid kan omgaan. Waneer we de argumenten over en weer bekijken zien we hier een strijd die op verschillende vlakken gevoerd wordt.

1. De oude versus de nieuwe media. Dankzij de opkomst van internet zijn er volledig nieuwe methoden van datamanagement mogelijk. Omdat gevestigde media hier vaak te laat op in speelden zijn zij op velen fronten voorbij gestreefd.

2. Elite versus massa. Waar vroeger professionals aan het werk waren om data om te zetten in kwaliteitsinformatie, wordt hier nu vaak de kracht van de massa voor ingezet. Hiertegen blijft de professionele informatievoorziening zich verzetten om het eigen bestaan veilig te stellen.

3. Betaald versus gratis. Waar er vroeger maar weinig informatie gratis beschikbaar was of men voor het verkrijgen moeite moest doen, is met de komst van internet informatie veel gemakkelijker toegankelijk geworden. De stroom aan gratis informatie lijkt alleen maar toe te nemen, terwijl de aanbieders van betaalde inhoud het steeds moeilijker krijgen.

Hoe deze trends zich in de toekomst zullen voort zetten blijft nog een beetje een open vraag, maar al op verschillende vlakken hebben de nieuwe media met behulp van de massa en gratis verspreiding grote overwinningen behaald.

Sjors Timmer is medio 2006 afgestudeerd EMMA student aan de HKU en free lance webdesigner.