Lokale co-creatie

“Efficiënter vergaderen en de burger meer bij de lokale politiek betrekken”. Dat is het wensenlijstje van menig gemeenteraadslid. Efficiënter vergaderen lijkt nog een stap te ver, maar er ontstaan steeds meer initiatieven om de burger actief te betrekken bij de lokale politiek. Naast de veel gebruikte nieuwsbrieven en weblogs van gemeenteraadsleden, is ‘interactieve beleidsvorming’ in opkomst. Voorzichtig zetten gemeentes internet in om de burger mee te laten denken of beslissen. Een ideale manier om meer draagvlak en betrokkenheid te creëren bij de burger. Tijd voor een overzicht van recente voorbeelden en best practices op gemeentelijk niveau.

Eenrichtingsverkeer

Een kerntaak van de gemeente is het actief informeren van de burger. Dit gaat vaak gepaard met een stroom aan gegevens van de gemeente richting de burger. De digitale nieuwsbrief is hiervoor nog altijd het meest gebruikte middel. Groot probleem echter is de bereikbaarheid van de burger. Hoeveel mensen zouden er geabonneerd zijn op de nieuwsbrief van hun gemeente? En hoeveel mensen zouden trouw hun gemeentelijke RSS feed lezen? Het mag duidelijk zijn dat de gemeente meer uit de kast moet halen om de burger te betrekken bij haar beleid.

Personalisatie

Persoonlijke weblogs van gemeenteraadsleden worden steeds meer ingezet door gemeentes om de dialoog aan te gaan met de burger. Via een blog spreekt de gemeenteraad zich op een actieve manier uit over bepaalde issues in de gemeente. Maar weblogs kunnen ook uitstekend dienen om reacties van burgers uit te lokken. In de praktijk blijkt het echter moeilijk om de burger actief te betrekken, gezien de beperkte hoeveelheid reacties op de verschillende blogs van Nederlandse gemeentes.

Op internationaal terrein heeft iedere zichzelf respecterende burgemeester minimaal zijn eigen persoonlijke blog op de gemeentelijke website. De excentrieke Boris Johnson heeft zelfs zijn eigen url. De hoeveelheid actuele informatie zorgt voor veel actieve lezers gezien de hoeveelheid reacties. Leuker is misschien nog wel boriswatch.com, een site voor de echt betrokken burger, waar zelfs shirts en strings van Boris te koop zijn!

Interactieve beleidsvorming

Iets minder vaak voorkomend op gemeentelijke websites zijn zogenaamde polls om erachter te komen hoe de burger denkt over bepaalde onderwerpen. Vancouver – al jaren bovenaan de lijst van meest prettige leefomgevingen – heeft over uiteenlopende onderwerpen een korte enquête uitstaan op de website. De burger wordt om zijn mening gevraagd over het beleid voor voetgangers, de tevredenheid over taxidiensten en zelfs over hoe de Winterspelen in 2010 het beste kunnen worden gevierd.

Gaan we nog een stapje verder met de inmenging van de burger, dan komen we bij zogenaamde interactieve beleidsvorming. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de herinrichting van een marktplein. Omwonenden en belanghebbenden worden in een interactief proces uitgenodigd om wensen en ideeën te formuleren of zelfs een voorkeur uit te spreken. Burgers reageren dan niet op kant en klare plannen, maar helpen zelf met het maken van die plannen.

Deze vorm van cocreatie die al zeer succesvol wordt toegepast in de commerciële wereld (Wikipedia en meer recenter Nokia Labs en de IdeaStorm van Dell) lijkt zich ook steeds dieper te nestelen in de publieke sector.
Burgers geven vaak pas actief hun mening als hun directe leefomgeving wordt beïnvloed. Een nieuw ontwerp voor de nieuwe Koemarkt in Purmerend leverde een stroom aan stemmen op waar menig verkiesbaar gemeenteraadslid jaloers op zou zijn.

Hoewel net in de startblokken wordt met Ambtenaar 2.0 het 2.0 denken geleidelijk omarmd door de overheid. Steeds meer lokale initiatieven springen uit de grond: wijbouweneenwijk.nl (al eerder op Frankwatching gepasseerd) waarbij de burgers mee kunnen helpen aan het ontwerpen en inrichten van een nieuwe woonwijk in het dorp Opeinde, is een mooi initiatief om draagvlak en betrokkenheid te creëren bij de bevolking.

In de UK wordt al langer gewerkt aan soortgelijke projecten onder de naam mysociety.org. Een leuk voorbeeld is fixmystreet.com waar burgers lokale problemen kunnen rapporteren, bekijken of bediscussiëren. De site meldt netjes naast het aantal meldingen per straat, ook het aantal opgeloste problemen.

Toekomstbeeld

Hoe zal de interactie tussen de burger en de lokale overheid er uitzien in de toekomst? Worden de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 online gehouden als proeftuin voor de landelijke verkiezingen of toekomstige referenda? Of lopen we dan te ver vooruit op de feiten?

Lokale aangelegenheden zoals het bouwen van een wijk of het aan de kaak stellen van straat- en buurtproblemen lijken ideale onderwerpen om een start te maken met interactieve beleidsvorming. Zaken waarbij meerdere partijen zijn gemoeid en die buurtoverschrijdend zijn, nemen in complexiteit toe en zullen daardoor lastiger te vangen zijn in een interactieve tool. Kleinschalig beginnen lijkt een goede start en bij succes langzaam uitbouwen naar complexere vraagstukken!

Sebastiaan van Rijsewijk werkt bij internet adviesbureau Jungle Rating.