Nieuwe media biedt kansen voor culturele sector

De erfgoedsector kan veel baat hebben bij nieuwe media, zoals de iPad. Tijdens de conferentie Connect! van MuseumFuture, een initiatief van ErfgoedDigitaal, passeerden de mogelijkheden de revue. Wat kan nieuwe media betekenen voor de boekenwereld? En hoe kunnen sociale media worden ingezet?

MuseumFuture richt zich sinds maart 2010 op de culturele sector en met name op de mensen in die sector die de mogelijkheden van nieuwe media voor hun instelling willen ontdekken. MuseumFuture hoopt de sector een platform te bieden waar nieuwe inzichten en best practices in het toepassen van nieuwe media worden gedeeld. Naast het weblog organiseerde MuseumFuture voor het eerst een conferentie: Connect!

Steven Kamminga, hoofdredacteur van MuseumFuture, heette ons welkom in Hotel Theater Figi te Zeist. De reden voor deze conferentie werd meteen toegelicht: om nieuwe mogelijkheden en kansen van nieuwe media voor de culturele sector te laten zien.

Boekenwereld en digitalisering

Prof. dr. Paul Rutten trapte af met zijn lezing over de ‘Boekenwereld en digitalisering’. Hij neemt de boekenwereld als voorbeeld van de nieuwe dynamiek en de progressie die nieuwe media en technologieën met zich meebrengen. Neem nu bijvoorbeeld de populaire iPad. Deze is nergens specifiek voor gemaakt, maar combineert een aantal traditionele kanalen. Het is een e-reader, een tv en een notebook. De iPad is multifunctioneel: in staat om verschillende functies  te vervullen. Maar lijdt de iPad misschien aan het Swiss Army Knife Syndroom? En is het eigenlijk nergens goed in?

Rutten citeert Marshall McLuhan en stipt daarmee aan waar meestal de schoen wringt bij innovatie. We lopen achteruit de toekomst in, de inhoud van een nieuw medium is het oude medium, we kijken naar de toekomst via de achteruitkijkspiegel  en hebben last van het horseless carriage syndroom. Echt innoveren is het oude medium loslaten. De consequenties van innovaties, in dit geval nieuwe media, worden pas duidelijk in gebruik en toepassing. De iPad is misschien wel een van de beste resultaten van de nieuwe technologieën. In een jaar of 5 heeft het traditionele medium ‘boek’ zich ontwikkeld naar de iPad, die in de verste verte niet lijkt  op een boek.

De samenleving verandert, er ontstaan nieuwe sociale omgangspatronen, er is geen sprake meer van content push maar content sharing. Kijk naar diensten zoals Facebook, die alleen gericht zijn op delen, maar ook duiden en verrijken. Het verkeer naar websites gebeurt op basis van doorverwijzen en wordt steeds minder keyword-gestuurd. In de boekenwereld ziet men bijvoorbeeld dat het e-book niet langer een boek is: het is iets anders geworden, het integreert verschillende communicatiekanalen en sluit steeds meer aan bij de behoeften tijdens het lezen van het boek.

IDEO, een design & innovation consultancy, geeft zijn visie op de ontwikkeling van het boek in dit filmpje.

[vimeo]https://vimeo.com/15142335[/vimeo]

Het boek is niet langer eenzaam, de gefixeerde tekst wordt verlaten, gaming wordt er onderdeel van en de kloof tussen print en e-book wordt alsmaar groter. Maar wat betekent dit voor de culturele sector? Hoe gaan we met al die nieuwe media om? En is het noodzakelijk om hierop in te haken? Paul Rutten denkt van wel. De erfgoedsector heeft al die content waar alle distributeurs om zitten te springen. De uitdaging zit in de ontwikkeling van diensten om de content sharing op gang te brengen. Hierbij speelt het sociale component een cruciale rol, waarbij de behoefte van de gebruiker/bezoeker aangesproken en vervuld wordt.

Naast nieuwe ontwikkelingen stipte Rutten ook de valkuilen aan: de toekomst is onzeker en het meegaan in deze nieuwe ontwikkelingen moet ook passen bij strategische en commerciële belangen.

Workshops

Met deze bagage begonnen we aan twee series van workshops. De workshops, tien in totaal, varieerden van het uitdiepen van social media in de sessie Social Media voor dummies tot het beantwoorden van vragen over het nut van audiovisuele middelen in musea in de workshop Digitaal voor eigen rechter spelen. Helaas was het lastig om bij elke workshop aanwezig te zijn. De workshops die ik heb bezocht waren Ondergedompeld in het Utrecht-verleden en Het museum binnen handbereik. Beide workshops belichtten een interessant onderwerp, respectievelijk De Hollandse Waterline en de museum iPhone apps van Graphic Design Museum, Van Gogh Museum en Centraal Museum.

Helaas bleef het bij een toelichting op de projecten en konden de presentaties het stempel workshop niet dragen. Achteraf bleek dat slechts twee van de tien workshops echt het karakter hadden van een workshop, waarin de deelnemers daadwerkelijk praktisch en creatief in groepjes aan het werk waren.

Congres bleek warming-up

Indira Reynaert verzorgde de endnote van de dag. Sociale media werden vergeleken met de pennen en potloden in een ouderwetse tekendoos, het zijn slechts tools om de dialoog aan te gaan. Dat was geen verrassing. Dat de organisatie voor het socialemediageweld klaar moet zijn, is duidelijk. Maar hoe doe je dat, waar begin je morgen mee? Dat is meer de vraag die beantwoord  moet worden. Een tip kwam vanuit de zaal: www.23dingen.nl, vanuit de bibliotheekwereld maar voor de hele sector toepasbaar.

De conferentie kreeg de ondertitel ‘Een nieuwe media workout voor de culturele sector’ mee. En was het ook een workout? Volgens de Van Dale is een workout een intensieve lichamelijke oefening.  Van een workout word je moe, ga je tot het uiterste, maar bovenal krijg je een voldaan gevoel als deze afgerond is.

De eerste conferentie van MuseumFuture voelde meer als een warming-up, van de 10 workshops waren er twee die echt de vorm hadden van een workshop met interactiviteit, de andere kunnen beter beschreven worden als presentaties, met over het algemeen interessante verhalen.

De culturele erfgoedsector is warm gedraaid, het wachten is nog op die intensieve oefening in nieuwe media.