Het is helemaal geen multitasken

“Multitasking is niet efficiënt en maakt niet gelukkig”, zo luidde de vette kop op de voorpagina van het katern Opinie en Debat, in NRC/Handelsblad begin september. Het televisieprogramma Rondom 10 wijdde in diezelfde week een uitzending aan het verschijnsel dat steeds meer mensen verslaafd raken aan een combinatie van e-mail, sms, iPod, internet, noem de hele litanie van digitale aandachtvervuilers maar op. De mensheid gaat ten gronde aan de teloorgang van de aandacht.

In de NRC opent Marjoleine de Vos haar lange klaagzang als volgt: “De wereld probeert ons er op zeer vindingrijke wijze steeds heviger van te overtuigen dat het paradijs op aarde aanbreekt als we alles tegelijk en overal kunnen doen. Wat een ramp van een ideologie.”

Niet iedereen kent deze ideologie, denk ik dan. En vervolgens worden er twee kostbare NRC-pagina’s besteed aan de onmogelijkheid om twee dingen tegelijk goed te doen. Er wordt wetenschappelijk onderzoek bij gehaald: de multitasker is tijdelijk dommer en leert slechter.

In het programma Rondom 10 discussieert presentator Cees Grimbergen met een aantal studiogasten. Een aan apparaten verslaafde journalist vertelt dat hij zijn vrouw is kwijt geraakt door Hyves. De man verwart oorzaak met gevolg, denk ik dan. Hij moet Hyves op zijn blote knieën danken. Een politieman praat over zijn vrouw die hem verbood de laptop mee te nemen op vakantie. Onder de gasten zijn ook twee jonge meisjes, die met één hand blind kunnen sms’en. Wat opvalt is dat de meisjes, in tegenstelling tot de volwassenen, helemaal geen probleem lijken te hebben. Ze gaan spelenderwijs om met hun verschillende bezigheden.

[googlevideo]https://video.google.com/videoplay?docid=203817371724807791&hl=nl[/googlevideo]
Rondom 10 over Infostress, NCRV (14 september 2008)

‘Maar niets is heerlijker dan helemaal opgaan in wat je doet: lezen of naar vogels kijken’, zo mijmert Marjoleine de Vos. Eén ding tegelijk, en niet meer. Multitaskers zijn sneu, ze zijn arm en ze verleren het vermogen om aandacht te geven.

Maar het is niet zo somber. Jongeren kunnen namelijk iets wat ouderen veel minder hebben geleerd: ze hebben het vermogen om hun aandacht razendsnel te laten verspringen van bezigheid naar bezigheid. Het zijn de ongekroonde helden van de tijdindeling, time slicing. Ja, natuurlijk kunnen ze leren met een koptelefoon op. De zintuigen oor en oog hoeven niet rivaliserend te zijn. Het oog kan iets lezen en doorgeven aan de hersens terwijl het oor muziek consumeert die voor een ondergeschikte ondertoon zorgt. Een van de meisjes in Rondom 10 vertelde dat zij op school soms een oortje in heeft (‘oh ja, mag dat dan?’, klonk het verontwaardigd). En dat ze zich vervolgens precies herinnert bij welke muziek de leraar een bepaalde stelling uitlegde; het is haar manier om het te onthouden. Heel even versnippert zij haar aandacht. Bij díé tekst hoort die muziek.

Meerdere dingen tegelijk doen kan ingewikkeld zijn. Naar Nova kijken en tegelijkertijd een boek lezen is moeilijk. Maar de jongere van nu doet het niet tegelijk maar sequentieel. Tv – huiswerk – Hyves – tv – huiswerk, en dat in cycli van seconden.

Ik zit buiten, nu, ver weg, met een laptop. Begin deze week ben ik heel vroeg in de ochtend vanuit Nederland vertrokken. Het nieuws van Radio 1 om 05:00 hr meldde: ‘In delen van Spijkenisse en Geervliet is gisteravond wit poeder neergedaald’. Het was een slordigheid van Shell. Spijkenisse, Geervliet, wit poeder. Eén voet leunend op het gaspedaal, twee handen aan het stuur, twee ogen op de weg en twee oren bij Geervliet en Spijkenisse terwijl mijn hersens beelden maken van de poedersneeuw in de dorpjes. Ik loop me suf te multitasken. Niks nieuws, het kan makkelijk, want er is geen rivaliteit om de aandacht.

Het schijnt dat Elandjager Sara Palin heel snel na iedere bevalling al weer aan het werk was. En het schijnt ook dat ze bij haar jongste kind vrolijk de berichten uit haar Blackberry las terwijl ze bezig was haar borsten te kolven. Je kunt er van houden of niet, feit is dat het geen rivaliserend beslag legt op je zintuigen.

Tot voor een tiental jaren geleden hing er een bordje in de bus: niet spreken met de bestuurder. Hij zou te veel afgeleid worden. Het bordje is niet meer, de chauffeur heeft zich blijkbaar aangepast. Dat moest hij wel, uit baanbehoud.

Zo passen jongeren zich ook steeds meer aan aan de mogelijkheden van hun omgeving. Ze raken bedreven in het snelle schakelen. Zoals het verschil tussen een schemerlamp en een stroboscoop, tussen het langzame licht van de kroonluchter en de nanoflitsen in het dance event. De evolutie doet haar werk en ze doet het grondig.

Deze column is eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.