“Uitgevers moeten voorop lopen met ideeënvorming, maar niet met innovatie.”

Dries van Ingen, algemeen directeur van Boom Uitgevers Amsterdam, vindt Google regelmatig over de rand gaan en moet nog zien of e-books iets blijvends worden van zijn uitgeverij. Vandaag zijn verhaal in deel 7 van de 10-delige reeks ‘State of Print‘, waarin uitgevers van boeken, kranten en tijdschriften vertellen hoe zij digitale ontwikkelingen beleven.

Hoe belangrijk is innovatie voor een uitgeverij?

“Innovatie is heel belangrijk voor een uitgeverij. Het vak is enorm veranderd. De huidige verandering binnen het boekenvak is niet van een orde van grootte als de uitvinding van de boekdrukkunst, maar we komen behoorlijk dichtbij. Er gebeurt momenteel zo gigantisch veel in de markt, dat dit twee stromingen in het boekenvak veroorzaakt. Of uitgevers zetten de hakken in het zand of ze gaan enorm mee in deze stroming, bang om de boot te missen.

Als wij een van beiden zouden doen, dan zouden wij binnen de kortste keren over de kop gaan. De uitgeverij moet voorop lopen als het gaat om ideeënvorming, maar je moet niet voorop lopen in innovatie. Dat moet men kunnen scheiden. Met de introductie van de iPad hebben wij gekeken wat dit voor onze organisatie kan betekenen. De inschatting om mee te gaan met een trend is om de mix te zoeken tussen wat uitgevers begrijpen en aankunnen en wat de markt begrijpt en aan kan.

Als die mix gevonden is, dan kan er op die trend worden ingespeeld. Een marktleider kan de markt bepalen, dit is bijna een verplichting van de marktleider. Wij zijn in niches marktleider, daardoor kunnen wij ook bepalen wat er in die niches gebeurt en voorop blijven lopen. Uitgeverijen die hiërarchische structuren en aandeelhouders hebben, zoeken meer zekerheid, zij doen aan onzekerheidsreductie. Daar speelt altijd angst om geen winst te halen, dit gaat ten koste van het innovatieve karakter. Dit is bij ons gelukkig niet het geval.”

Wat zal de toekomst brengen voor jullie uitgeverij?

“Je hebt twee takken binnen een uitgeverij: print en digitaal. Print krimpt en digitaal neemt toe.  De snelheid hiervan is enorm en wordt gedicteerd door de markt. Literatuur (fictie) zal het minst worden aangetast door de digitalisering. E-books kunnen wel helpen ter penetratie van de markt. Non-fictie zal het zwaarst getroffen gaan worden door digitalisering, vooral business to business (B2B). Hier draait het meer om opzoeken van kennis dan de beleving ervan. Bij literatuur draait het om de beleving, de emotie van het lezen. Met een boek heb je meer een band dan met een e-book, een boek ruikt, je voelt het en het wordt eigen.

Deze verandering vindt nu al plaats, het is geen toekomstplaatje. Voor ons heeft deze verandering niet zo’n impact, of het nu digitaal is of print is voor ons geen issue. We maken ook nog cd-roms, het is maar net wat de markt wil. Ongeveer 10% van onze omzet is nu digitaal en dit groeit jaarlijks door. 17% van onze omzet genereren wij via onze eigen webwinkels, onze omzet via boekhandels is nagenoeg gelijk gebleven.

Om voorbereid te zijn om de grote verandering in de markt, hebben wij twee jaar geleden onze auteurscontracten aangepast. Van alle nieuwe titels hebben wij direct de e-bookrechten, voor de oudere titels hebben wij een addendum gemaakt met de auteurs, 95% van de auteurs reageerden hier uitermate positief op. De royalty’s voor een e-book zijn bij ons even hoog als voor een fysiek boek. Hogere royalty’s zoals bij andere uitgeverijen zijn bij ons simpelweg niet mogelijk, bijvoorbeeld door het btw-tarief.”

E-books

Wat is uw mening over e-books?

“Een jaar of zeven geleden hoorde ik voor het eerst in Amerika over e-books. Ik betwijfelde wel ten sterkste of wij ooit geld aan e-books zouden gaan verdienen, ik zag er weinig brood in. We zijn er wel mee begonnen, vooral omdat we wilden weten wat het allemaal inhield. We dachten na over wat voor beleid er rondom e-books gemaakt moest worden. Ik heb onze fondslijsten doorgenomen en heb daar 75 titels uit gekozen die als e-book uitgebracht gaan worden. Per titel hebben wij gekeken of de titel geschikt was als e-book, is de markt er klaar voor etc.

Over het managementgedeelte ben ik het meest optimistisch als het om de verkoop van e-books gaat, de rest moet ik nog maar zien. A.W Bruna is marktleider, zij moeten wel in de e-books en bieden deze aan via Bol.com. Ik neem mijn pet af voor hoe zij het doen, maar onbekend is of zij er echt iets aan verdienen. Als A.W. Bruna vorig jaar enkele tienduizenden e-books heeft verkocht, dan schat ik in dat van dat aantal driekwart een titel van Stieg Larsson is.”

Wat voor prijs hanteren jullie voor de e-books?

“Wij zijn gestart met de bekende 80%-prijs, maar wij hanteren momenteel een e-bookprijs die gebaseerd is op 60% van de verkoopprijs van het fysieke boek.”

Beveiliging van e-books (DRM)

“DRM is een heel sjiek woord voor beveiliging. DRM werkt op dit moment niet, ik zie liever een online omgeving voor onze e-books komen, en streaming want het downloaden van e-books is vragen om problemen. De iPad gaat hier verandering in brengen, tablets zijn de toekomst. Ik zie alleen het e-book voorlopig nog niet doorbreken in Nederland, Nederland is hier niet het land voor. Maar binnen 5 jaar zal het wel fors veranderd zijn. In Amerika heb je andere organisaties die met e-books bezig zijn, een Nederlands of Europees equivalent van Amazon is er niet.

Natuurlijk buit Amazon de e-bookmarkt redelijk uit, maar mag Elsevier het wel omdat zij een uitgever zijn en Amazon mag het niet omdat ze een winkelier zijn? Ik begrijp niets van de negatieve houding ten opzichte van grote organisaties als Apple en Amazon. Dat is de macht van marktleider zijn, ik bewonder hun ondernemerschap. Google gaat regelmatig over de rand, dat moeten ze niet doen. Google heeft een interessante filosofie en dat is een wereldbibliotheek. Google heeft ons ook benaderd met de vraag of wij onze boeken wilden opsturen. Zij digitaliseren deze boeken en bieden dit aan als pdf in Google Booksearch. Het addertje onder het gras is, dat wanneer het auteursrecht verloopt na verloop van tijd, Google deze boeken rechtenvrij in bezit heeft en deze boeken dus mag gaan aanbieden.

Google heeft toegezegd dat van de boeken maar 20% zichtbaar is, maar dit is willekeurig. Het kan dus ook zo zijn dat lezers onbedoeld het hele boek kunnen inzien. Voor ons is de voorwaarde om aan Google mee te werken, dat Google ons meer garanties geeft ter bescherming van de boeken. Een ander probleem is de regeling op het beeldrecht van illustraties. Wij hebben alleen de rechten van de illustraties in een fysiek boek. Ik betwijfel of Google deze rechten gaat regelen met de illustratoren. Je moet oppassen met dit soort partijen en niet te happig en te snel reageren.”

E-bookpiraterij

Wordt piraterij op e-books overschat of onderschat?

“Het is goed dat Stichting Brein zich nu bezig houdt met de e-bookmarkt. Je moet het auteursrecht goed verdedigen. Buma Stemra heeft in de muziekindustrie een belangrijke rol gespeeld, maar had wellicht feller moeten zijn. Wij moeten als boekenbranche leren van de fouten die zijn gemaakt in de muziekindustrie. Dit houdt in pittig verdedigen met misschien zelfs een proefproces, om te kijken wat juridisch haalbaar is.

Aan de andere kant moet het voor de welwillende consument ongelooflijk makkelijk zijn om e-books aan te schaffen en moeten we niet de illusie hebben e-books afdoende te kunnen beveiligen. E-books moeten een lage prijs hebben, liefst online staan, niet downloadbaar zijn en ze moeten er goed uitzien. Ik denk dat hierdoor een stuk piraterij vermeden kan worden. Wat precies de oplossing is om piraterij tegen te gaan en hoe groot piraterij daadwerkelijk is, kan ik niet inschatten. Daarvoor is nog te veel onbekend. Wij hebben zelf een gezonde angst voor piraterij. Wij hebben onze e-books nog niet op bijvoorbeeld Marktplaats zien staan.

Ik betwijfel of onze titels ook piraterijgevoelig zijn. Het verschil tussen de muziekindustrie en de boekenbranche is dat muziek al digitaal is, al op de walkman had muziek een drager. De muziek is volkomen ambulant geworden. Om een boek te lezen, heb je geen apparatuur nodig, het boek is zijn eigen drager. Daarnaast is de beleving van muziek een andere beleving dan van een boek. Een boek heeft een aparte emotie.”

Toekomst

Wat brengt de toekomst voor het boekenvak?

“De boekenbranche is een  conservatieve branche, zeker de literaire uitgevers zijn over het algemeen conservatief. Voor sommige uitgevers is het slim om even niets te doen met e-books. Er hoeft niet altijd voorop gelopen te worden, instappen wanneer de markt duidelijk is, is ook een strategie. Kannibalisering van het boek is een mogelijkheid, het kan natuurlijk gebeuren dat het e-book beter gaat verkopen dan het fysieke boek.

Hoe groot zal de markt zijn na deze digitaliseringsslag, daar gaat het om. Als wij uitgaan van die 60%-prijs voor een e-book en de helft van onze markt wordt digitaal, dan scheelt ons dit bijna een kwart aan inkomsten. Dit zal bij een aantal uitgeverijen leiden tot faillissementen. Dit zullen niet alleen uitgeverijen zijn die puur gericht blijven op het fysieke boek, dit zullen ook uitgeverijen zijn die e-books uitgeven. De crisis en de digitalisering zullen hun tol gaan eisen.

Er is momenteel ook een te groot aanbod van boeken, de digitalisering zal gaan zorgen voor een verdere oververzadiging van de boekenmarkt. Daarom is het verstandig om altijd te werken met pilots en experimenten in plaats van het afwijzen van een nieuwe trend. Een uitgeverij weet pas of een nieuwe ontwikkeling iets is, door het te doen. Pas daarna kan men bepalen of het iets blijvends is voor de organisatie of niet. Wij hebben geen haast met het uitbrengen van onze e-books, we lopen in de pas qua kennis maar niet qua aanbod.”

Het volledige interview zal na de reeks ‘State of Print‘ in een gratis e-book gepubliceerd worden en hier op Frankwatching verschijnen.

Volgende week deel 8: “De zachtaardige boekenwereld komt in aanraking met de meedogenloze IT-wereld”