De 6 opvallendste media-momenten van 2022 [deel 2]

De tweede helft van 2022 zit er bijna op. Tijd om de balans op te maken! Wat zijn opvallendste media-momenten van juni tot december? We zetten er 6 op een rij.

1. Koningin Elizabeth wordt opgevolgd door het nieuwe seizoen van The Crown

Waar Queen Elizabeth in juni nog een kopje thee dronk met beertje Paddington om haar platina jubileum te vieren, stond begin september het land in het teken van collectieve rouw. De langst regerende vorst ooit overleed op 8 september. Er werden vlaggen gehesen, schoten gelost, koninklijke gebouwen gesloten, postzegels en bankbiljetten veranderd. Zelfs het volkslied werd aangepast uit respect voor de overleden vorstin. Charles III, de zoon van Queen Elizabeth werd na zijn herdenkingstoespraak officieel tot koning gekroond. Een belangrijk mediamoment waar heel de wereld naar keek.

Buitengewoon opvallend, of een gelukstreffer? In deze periode was de releasedatum van het nieuwe seizoen van The Crown. Deze fictieve Britse dramaserie is al sinds 2016 een hit. De show kreeg wegens het recente overleden van Queen Elizabeth extra veel aandacht. Nog niet gezien? Kijk dan alvast de trailer van het nieuwste seizoen als opwarmertje.

2. Iran staat in vuur en vlam, is dit een revolutie?

Ander wereldnieuws was de dood van Mahsa Amini. De 22-jarige Iraanse vrouw werd opgepakt door de zedenpolitie omdat ze zich niet had gehouden aan de regels van het Islamitische geloof. Amini had namelijk haar hoofd niet goed genoeg bedekt. Ze werd gearresteerd en zwaar mishandeld, met de dood tot gevolg. Haar dood staat symbool voor het begin van een opstand in Iran.

Uit woede en protest verbrandden Iraanse vrouwen hun hoofddoek of knipten ze hun haar af. Ze eisen rechten en vrijheid. Beelden van de protesten gingen via sociale media de wereld over en deden mensen veel. Zelfs minister van Justitie Dilan Yeşilgöz zette uit steunbetuiging de schaar in haar haar tijdens een live uitzending van het praatprogramma Op1. De beelden van de opstand hebben ervoor gezorgd dat er meer aandacht is voor de posities van vrouwen in Iran. Amini heeft een vuur aangewakkerd dat niet meer te doven is.

Het protest werd doorgezet door de Iraanse sportklimster Elnaz Rekabi die meedeed de Aziatische kampioenschappen zonder hibjab. Dit kreeg ontzettend veel aandacht op social media en daarbuiten. Ze werd zelfs ontvangen als een held toen ze aankwam op het vliegveld in de hoofdstad Teheran. Op social media zei ze achteraf dat dit per ongeluk was, iets wat velen niet geloven.

Naast haar maakte rapper Toomaj Salehi een politiek statement met ‘Noem ons geen rebellen. Wij zijn hier voor de revolutie’ te zingen. Een protestlied dat zich door media-aandacht over de hele wereld heeft verspreid en nu overal gezongen wordt.

Vorige maand maakten ook Iraanse voetbalspelers een statement door tijdens het WK voetbal in Qatar niet mee te zingen met hun volkslied. Foto’s en filmpjes werden massaal op het internet gedeeld. De statements – nog steeds in volle gang – gaan het world wide web over en zorgen ervoor dat het protest in beweging blijft.

3. De soapserie van techmiljardair Elon Musk die Twitter overneemt

In april 2022 kondigde Tesla-eigenaar Elon Musk aan dat hij Twitter wilde kopen voor 44 miljard dollar. Twitter ging akkoord. In juli krabbelde Musk terug, waarna hij door het socialmediabedrijf de rechtszaal in werd gesleept. Van Twitter moest hij zich houden aan de afspraak. De langdurige juridische strijd begon. Het opvallende was dat Musk iedereen constant up-to-date hield door het – hoe kan het ook anders – uitsturen van tweets.

Na, volgens The New York Times, weken te hebben geprobeerd om de prijs naar beneden te krijgen heeft Musk uiteindelijk de zaak verloren en 44 miljard dollar betaald en zo werd de oprichter van SpaceX op 28 oktober 2022 eigenaar van Twitter. Vanaf hier volgt het wispelturige mediagedrag van de nu nóg machtigere techmiljardair rondom het platform met blauwe vogeltje.

Twitter Blue-abonnement

Na de overname ontsloeg hij meer dan de helft van de medewerkers, inclusief het bestuur. Hierna introduceerde hij het ‘Twitter Blue-abonnement’ waarbij gebruikers voor een maandelijkse bijdrage een blauw geverifieerd vinkje krijgen. De nieuwe feature kwam online en werd bijna gelijk weer offline gehaald. Het zorgde voor te veel chaos. Het abonnement werd gelijk misbruikt, en door de grote vraag werd er veel druk uitgeoefend op het uitgedunde personeel. Eind november is Twitter Blue toch opnieuw gelanceerd. Ondertussen zijn adverteerders en masse weggelopen en hebben honderden medewerkers gelijktijdig hun ontslag ingediend. Allemaal gebeurtenissen waar het internet aandacht aan blijft besteden.

De chaos blijft doorgaan. Zo heeft de EU Twitter gewaarschuwd dat het platform verbannen wordt als het zich niet aan de Europese regels voor social media houdt. Musk heeft met het platform nu nog meer macht over de vrijheid van meningsuiting online. En daar is niet iedereen even blij mee.

4. Klimaatactivisten bestormen musea voor media-aandacht

Wat niet mag ontbreken in dit overzicht is: klimaatactivisme met soep en lijm. Dit is natuurlijk wel wat plat gezegd, maar dit is wel wat het was. Twee klimaatactivisten van Just Stop Oil gooiden op 28 oktober 2022 een blik tomatensoep over De Zonnebloemen van Vincent van Gogh in de National Gallery in Londen. Na het gooien van de soep plakte ze zich vast aan de muur. Waarna er een betoog werd gehouden over wat meer waard is “kunst of leven?”.

De actie werd opgenomen en gedeeld op social media. Binnen minuten was de video overal te zien en hadden duizenden mensen hun mening over de actie gedeeld. De vraag is en blijft: is deze nieuwe techniek van klimaatactivisme effectief?

In Nederland werd de nieuwe manier van activisme toegepast door Extinction Rebellion klimaatactivist Jelle de Graaf. Hij plakte zich live op tv bij het programma Jinek vast aan de tafel, om daarna zijn standpunt over de ‘klimaatcatastrofe’ te delen. Twee dagen later werd ook in Nederland een schilderij besmeurd, het Meisje met de parel van Johannes Vermeer. Gelukkig hadden alle schilderijen een glazen plaat en zijn de werken zelf niet beschadigd, sommige oude lijsten daarentegen wel.

Volgens de activisten is cultuur niet ondergeschikt aan het klimaat, maar bieden ze een perspectief voor de urgentie van de klimaatcrisis.  Zoals in Trouw werd genoemd ‘De kunst is geen mikpunt, maar een medium’.

Over de effectiviteit van de acties valt te twisten. De acties kregen veel aandacht in de media en worden niet snel vergeten. Maar heeft men het ook over de indringende vragen die de activisten stellen? Of zijn er toch andere vormen van aandacht nodig waarbij kunst buiten schot ligt?

5. Onrust rondom het WK voetbal in Qatar

Niemand is het ontgaan: een bewogen WK dit jaar. In 2021 kwam er in een artikel van The Guardian aan het licht dat er in tien jaar tijd meer dan 6.500 arbeidsimmigranten zijn overleden in Qatar door de erbarmelijke werkomstandigheden rondom het bouwen van het stadion en de infrastructuur.

Waar normaal grote marketingcampagnes om het WK heen zijn, bleven grote bedrijven dit jaar liever stil of meer ingetogen. Op één supermarktketen na. Jumbo lanceerde begin november een WK-reclame met hossende bouwvakkers. De harde werkers liepen zingend en zwaaiend in oranje tenues over bouwsteigers. Een reclame die bij veel mensen en mensenrechtenorganisaties in het verkeerde keelgat schoot. De commercial is enkele uren na de lancering verwijderd en Jumbo heeft excuses gemaakt.

En dan die veelbesproken OneLove-band: een statement tegen alle vormen van discriminatie dat staat voor verbinding. Op het laatste moment verbood de Wereldvoetbalbond aanvoerders om deze te dragen. Aanvoerders die de band wél zouden dragen, zouden een gele kaart riskeren.

Na de aftrap van het WK zijn er verschillende statements tegen dit verbod gemaakt. Zo houden de spelers van het Duitse elftal demonstratief hun hand voor de mond op de teamfoto. “Ons iets verbieden komt neer op ons de mond snoeren”, voegde de Duitse voetbalbond, DFB, later toe via Twitter. Nancy Faeser, de Duitse minister van Binnenlandse Zaken had de OneLove-band wél om, terwijl ze naast Gianni Infantino (voorzitter van de wereldvoetbalbond) zat. Conny Helder, minister voor Langdurige Zorg en Sport, pakte dit anders aan, zij droeg alleen een OneLove-speltje.

6. Knuffels jagen Balenciaga letterlijk en figuurlijk het harnas in

We sluiten de lijst met het so called ‘Balenciaga scandal’. Het luxe Spaanse modehuis kondigde in november hun eerste homocollectie aan genaamd ‘Balenciaga Gift Shop’. De collectie werd gelanceerd met een campagne die foto’s bevatte van jonge kinderen met tassen gemaakt van pluchen teddyberen die bondagevoorwerpen dragen. Ondertussen kwamen er campagnebeelden van een samenwerking tussen Balenciaga en Adidas tevoorschijn, waar verontrustende documenten op te zien zijn. Ondanks dat dit props horen te zijn, bleek het dat er een gerechtelijk document op de foto stond dat verwees naar een rechtszaak over kinderporno.

Beide campagnes zorgden voor een storm van kritiek, waarbij gezegd werd dat Balenciaga kinderporno promoot en geweld tegen kinderen zou verheerlijken. In reactie hierop verwijderde Balenciaga alle foto’s van de platforms. Damna Gvasalia, creatief directeur van het Spaanse modemerk, bood via een verklaring zijn excuses aan voor de campagne. Daarnaast bood hij in een tweede verklaring zijn excuses aan voor de documenten in de advertenties.

Meer media-momenten

Een jaar vol opvallende, mooi en minder mooie mediamomenten. Hier vind je die van de eerste helft van 2022. Welke mist er nog? En welk muisje zal er nog een staartje krijgen? Laat het ons weten in de comments en tot volgend jaar!

Bronnen header-collage: Sergei Elagin / Shutterstock.com kovop58 / Shutterstock.com Creative Lab / Shutterstock.com