Hoe Marilyn Monroe, Elvis & andere overleden sterren toch weer optreden

Met de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van CGI (computer-generated imagery) en kunstmatige intelligentie, zie je dat reeds overleden sterren, zoals Elvis en Marilyn Monroe, weer tot leven worden gewekt. Deze zogenoemde ‘delebs’ (dead celebs) of ‘clombies’ (cloned zombies) worden ingezet om op te treden in reclames en muziekshows. Een mooie manier om fans te betrekken… of ordinaire zakkenvullerij? In dit artikel zet ik een aantal opvallende voorbeelden op een rij.

1. Marilyn Monroe als covermodel (2022)

CR Fashion Book China lanceerde in juni 2022 een nieuwe editie met de digitale reïncarnatie van Marilyn Monroe. De in 1962 overleden actrice is te bewonderen in de nieuwste mode van onder andere Balenciaga, Miu Miu en Balmain. De CGI-beelden zijn door Web3-startup Amethyst gemaakt, in samenwerking met Authentic Brands Group dat de nalatenschap van Monroe beheert. De visuals worden als NFT’s verkocht.

“Few celebrities of the last century can claim a staying power equivalent to Monroe’s. Indeed, trends come and go, but Monroe—and what she stood for—will always be iconic,” is te lezen op de site van CR Fashion Book China. Maar er is ook kritiek. Fans willen dat Monroe – sowieso veel in de spotlights dit jaar met onder andere de film Blonde – met rust gelaten wordt. Mensen vinden het immoreel, eng, smakeloos en zorgwekkend dat iemand zelfs na de dood nog wordt ingezet om aan te verdienen. Zoals een fan het samenvat: “let. the. woman. rest.”

2. Monroe met Dior en Chanel (2011 & 1994)

Het was zeker niet de eerste keer dat Marilyn Monroe na haar dood digitaal optreedt. In deze reclame uit 2011 voor het parfum J’adore van Dior is Monroe te zien samen met onder andere Marlene Dietrich en Grace Kelly… naast de échte Charlize Theron. 😉 Wat vind jij van deze video: zien de actrices er levensecht uit of niet?

Er was overigens naast bewondering voor dit technologische hoogstandje ook kritiek. Zo vonden kijkers dat met name Dietrich en Monroe er raar uitzien. En, saillant detail: Monroe zou ooit gezegd hebben dat ze het luchtje van Chanel droeg, dus wat doet ze bij Dior? Daarvoor kunnen we trouwens zelfs nóg verder terug in de tijd, naar 1994. Voor een reclame van Chanel No. 5 verandert model Carole Bouquet in Monroe:

3. Bruce Lee en Johnny Walker (2013)

Ook de in 1973 overleden vechtkunstenaar en acteur Bruce Lee werd voor een reclame tot leven gewekt. In deze ad van Johnny Walker Blue Label beweegt en praat Lee soms levensecht, maar op andere moment lijkt hij wel een figuur uit een videogame. Volgens Marketingweek had de video de goedkeuring van Lee’s dochter, maar is er ook kritiek. Zo past het whiskymerk niet goed bij Lee, omdat hij geheelonthouder was (niet alleen voor zijn gezondheid, maar ook omdat het problemen thuis veroorzaakte).

In The Atlantic valt te lezen dat zijn dochter de advertentie desondanks goedkeurde, omdat vader alcohol niet immoreel zou vinden. Ze dacht ook dat de video een innovatieve manier zou zijn om haar vader’s ideeën naar buiten te brengen.

4. Audrey Hepburn en Galaxy Chocolate (2013)

In 2013 verscheen ook de digitale versie van Audrey Hepburn in een reclame. Ze zit in een bus, die door een ongeluk niet verder kan rijden. Ze staart uit het raam, flirt met een chauffeur in een auto en stapt uiteindelijk bij hem achterin, terwijl ze chocola eet. En dat alles in een sfeer die past bij haar oude films, met het door haar gezongen Moon River op de achtergrond.

In Marketingweek las ik dat haar zonen positief waren over de reclame, omdat het de ‘playful spirit’ van hun moeder perfect weet vast te leggen. En in tegenstelling tot Bruce Lee sluit het ook beter aan op haar eigen normen en waarden. Hepburn vermeed in het echte leven junk food, maar stond zichzelf wel één traktatie toe: een stukje chocolade.

5. Salvador Dalí maakt selfies met bezoekers museum (2019)

Kunstenaar Salvador Dalí zou ooit in een interview hebben gezegd: “I believe in general in death, but in the death of Dalí, absolutely not.” Het Dalí Museum in St. Petersburg (Florida, USA) lijkt dat waar te maken door hem hem weer tot leven te wekken met deepfake-technologie. In plaats van in een reclame, is hij in de tentoonstelling de gastheer. Hij verwelkomt bezoekers, vertelt ze verhalen, kan commentaar leveren over het weer én aan het eind kun je zelfs een selfie met hem maken. En bijzonder: voor elke bezoeker is de interactieve ervaring anders, er zijn namelijk wel 190.512 verschillende combinaties mogelijk!

De kunstenaar is in 1989 gestorven en had geen nakomelingen, maar in zijn testament had hij het Spaanse Koninkrijk als enige erfgenaam aangewezen. Het museum kreeg toestemming van de Dalí Foundation. En ik denk dat het in deze context wel een succes te noemen is. Wat vind jij?

6. Tupac Shakur op Coachella (2012)

En laten we dan nu een stapje maken naar hologrammen. In 2012 traden Snoop Dogg en Dr. Dre op samen met de hologram van de in 1996 overleden rapper Tupac. Een ongekend technisch hoogstandje uit die tijd, waarbij het lijkt alsof Tupac weer écht op het podium rondloopt. Om aan het einde van zijn optreden in rook op te gaan.

Rapper Nas was tegenover Billboard enthousiast over het optreden, het was voor hem een herinnering aan de culturele betekenis van de legendarische rapper: “That’s what it’s all about. We love Tupac, the world loves Tupac, and he’s one of the greatest hip-hop artists who ever lived. He deserves that, to be celebrated like that and remembered like that.”

Maar Jason Lipshutz had zo zijn bedenkingen: “Watching a visual re-creation of the rapper traipse around the stage in choreographed movements felt incorrect, as if trying to capture the energy that Tupac exhibited in his life and rhymes was a fool’s errand. The hologram made me uncomfortable because Pac’s life was special, and that unique flame has been extinguished. Why do we need to watch an imitation of Tupac when we have an incomparable plethora of his own art at our disposal?”

7. Michael Jackson bij de Billboard Awards (2014)

Na Tupac kon het eigenlijk niet anders, dan dat er meer hologrammen zouden volgen. En niemand minder dan Michael Jackson maakte zijn opwachting tijdens de Billboard Awards van 2014. Voor de Jackson familie een ontroerend moment. “When he started walking and dancing, I was teary-eyed,” zei Jackie Jackson tegen Billboard. Anderen waren kritischer, waaronder fans die opmerkten dat z’n gezicht te jong of te eng was.

De vraag is wat Jackson er zelf van zou hebben gevonden. Misschien zat hij op dezelfde lijn als Salvador Dalí. In een interview met Ebony Magazine zei hij: “Music has been my outlet, my gift to all of the lovers in this world. Through it — my music – I know I will live forever.” Ook kennen we Jackson van zijn technische hoogstandjes in zijn muziekvideo’s en optreden. Maar toch vraag ik me af of het optreden zou hebben voldaan aan de eisen van de perfectionistische Jackson.

8. André Hazes als hologram (2017)

We kunnen de voorbeelden inmiddels ook dichter bij huis vinden. André Hazes trad in 2017 als hologram op tijdens Holland Zingt Hazes. Dit was de eerste keer dat deze techniek tijdens een Nederlands concert werd toegepast.

Tijdens RTL Late night vertelde Martijn Fischer hoe het hologram tot stand is gekomen.

9. Whitney Houston op tournee (2020 – 2023)

Zangeres Whitney Houston (overleden in 2012) treed niet eenmalig op, maar is zelfs op wereldtournee gegaan. De ‘An Evening With Whitney: The Whitney Houston Hologram Tour’ wordt aan de ene kant ontvangen als het eren en vieren van het talent van Houston. Maar aan de andere kant wordt het gezien als een platte manier van de erven om geld te verdienen. Ook Dionne Warwick, een nicht van Houston, heeft kritiek: “Het kan toch niet waar zijn, dit kan toch gewoon niet. Laat ik het zo zeggen: ik wil en zal er niets, maar dan ook niets mee te maken hebben.” Maar Pat Houston is enthousiast: “She would have loved this show for its ability to be intimate with an audience.”

Ondanks tegenslag door de coronacrisis, is de tournee nog aan de gang en treedt Whitney nu op in Las Vegas.

10. Kim Kardashian krijgt hologram van vader cadeau (2020)

Voor haar 40ste verjaardag kreeg Kim Kardashian van haar (toenmalige) echtgenoot Kanye West een hologram van haar overleden vader cadeau. Het hologram van Robert Kardashian spreekt haar toe (op basis van een script van West) alsof hij vanuit de hemel heeft gezien wat ze allemaal doet én wat hij daarvan vindt. Ook prijst hij Kanye West als “most, most, most, most, most genius man in the whole world”.

Een bijzonder emotioneel cadeau, maar ook wel bedenkelijk dat een overleden persoon woorden in de mond gelegd krijgt, die hij misschien in het echt niet zo zou hebben gezegd. Of het nu een grap is of niet. Dat gaat wel een stapje verder dan artiesten die enkel op het podium optreden.

11. Elvis bij America’s Got Talent (2022)

Het laatste voorbeeld dat ik hier wil delen, is het nieuwste technologische hoogstandje dat ik heb gezien. Tijdens America’s Got Talent maakt het bedrijf Metaphysic indruk door een jonge Elvis Presley live op te laten treden. Geen hologram, maar een live deepfake die op het gezicht van een artiest wordt gezet. En als verrassing treden ook een aantal juryleden op. Levensecht! Ik zou zeggen, kijk maar even.

Dit is echt wel de volgende stap in deepfake-technologie! Maar dit brengt allerlei risico’s met zich mee en vraagstukken over hoe je je hiertegen kunt weren.

Welke delebs gaan we nog zien optreden?

In dit artikel zijn we door de tijd gereisd van 2022 naar begin jaren 90 en weer terug. Nu live deepfakes tot de mogelijkheid behoren en de hologrammen steeds geloofwaardiger worden, ben ik benieuwd welke delebs we de komende jaren nog gaan zien optreden. Met daarbij de grote vraag, die steeds weer terugkomt: vieren en eren we hiermee het talent van die artiesten, beantwoordt het op een goede manier de nostalgie van hun fans, of gaat het toch gewoon platweg om de centen? Moeten we niet juist nieuwe, levende talenten de kans geven en de doden laten rusten? Ik ben benieuwd wat jij vindt.