Het nationale Digitaliseringsdebat

Op woensdag 3 maart 2021 bundelen Amnesty International Nederland, Open State Foundation, Waag en Bits of Freedom hun krachten om het nationale verkiezingsdebat over digitalisering te organiseren. In een alsmaar verder digitaliserende overheid en samenleving spelen data en digitale processen een belangrijke rol. Desondanks laten onder meer de toeslagenaffaire, het datalek bij de GGD en de enorme invloed van Facebook en Google zien dat de politiek op dit thema achterloopt. Onder leiding van Aldith Hunkar gaan kandidaat-Kamerleden van VVD, CDA, D66, PvdA, GroenLinks en SP met elkaar in debat en wordt hun technische kennis op de proef gesteld. Aan het einde van het live-debat is de kiezer goed voorbereid op één van de belangrijkste verkiezingsthema’s van nu: digitalisering.

Digitalisering als actueel politiek thema
De gevolgen van digitalisering zijn elke dag in het nieuws. Deze thematiek mag daarom niet ontbreken in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen. Want hoe goed is de politiek op digitale vraagstukken voorbereid? De tijdelijke commissie Digitale toekomst concludeerde vorig jaar in haar eindrapport al dat er meer parlementaire grip moet komen op digitale onderwerpen. Tegelijkertijd vertrekken veel Kamerleden die actief waren op digitale dossiers. Dat baart zorgen, maar biedt ook kansen. Dit debat geeft een podium aan nieuwe stemmen en ideëen. Queeny Rajkowski (VVD), Harry van der Molen (CDA), Lisa van Ginneken (D66), Andrew Harijgens (GroenLinks), Barbara Kathmann (PvdA) en Mahir Alkaya (SP) gaan met elkaar in debat over de meest prangende digitale onderwerpen van deze tijd. Welke rol speelden algoritmes in de toeslagenaffaire? Hoe heeft het GGD-datalek kunnen gebeuren? Hoe zit het met de politieke strijd rondom het “beteugelen van Big Tech”? Wat vinden de kandidaten van de inzet van digitale middelen ten behoeve van massasurveillance? En hoe gaan ze eigenlijk zorgen dat zicht en grip op digitalisering beter geborgd wordt bij de overheid?

Thema 1: toezicht op algoritmes
De toeslagenaffaire heeft blootgelegd dat de inzet van data en algoritmes vergaande effecten kan hebben. Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens had de Belastingdienst de nationaliteit van aanvragers van kinderopvangtoeslag niet zo mogen verwerken als jarenlang gebeurde. Deze verwerkingen waren onrechtmatig, discriminerend en daarmee onbehoorlijk. Moeten overheden stoppen met de inzet van zelflerende algoritmes tot er meer controle en toezicht is? Kandidaten gaan met elkaar in debat over een “algoritmeregister”, de Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden, de Wet open overheid en het budget van de Autoriteit Persoonsgegevens.

Thema 2: Big Tech
De bestorming van het Capitool in de Verenigde Staten heeft de discussie over regulering van socialemediaplatforms zoals Facebook, Twitter en YouTube zo mogelijk nog verder aangezwengeld. Deze platforms zouden mensen door middel van ondoorzichtige algoritmes extremistische en polariserende content voorschotelen en bijdragen aan radicalisering. Ook faciliteren ze op grote schaal de nauwkeurige profilering en manipulatie van gebruikers. Dit brengt grote risico’s met zich mee voor de democratische rechtsstaat. Hoe willen de kandidaten ervoor zorgen dat voorstellen voor regulering, zoals de Europese Digital Services Act en Digital Markets Act, niet alleen symptomen bestrijden, maar bijdragen aan fundamentele oplossingen?

Thema ronde 3: Massasurveillance
De afgelopen jaren zijn de digitale bevoegdheden van de politie en de geheime diensten uitgebreid. Zo maakt de Wet computercriminaliteit 3 (de “hackwet”) het mogelijk voor de politie om op afstand in te breken op telefoons en andere apparaten. Ook is er een scherpe toename in de hoeveelheid sensoren waartoe de politie toegang heeft in de publieke ruimte, zoals camera’s en slimme deurbellen. Tegelijkertijd blijkt uit onderzoek dat de politie al jarenlang op grote schaal privacywetgeving overtreedt. De geheime diensten hebben op hun beurt met de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (de “sleepwet”) meer bevoegdheden gekregen om op grote schaal data te verzamelen en uit te wisselen. Maar ook daar blijkt dat de rechten en vrijheden van mensen stelselmatig onvoldoende beschermd worden. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? En waarom wordt er zo laks op gereageerd? Wij vragen de kandidaten hoe zij tegen deze ontwikkelingen en trends aankijken.
Het nationale Digitaliseringsdebat is live te volgen – De stream kan live worden gevolgd op digitaliseringdebat.nl en via de televisiezender NPO Politiek. Kijk en luister mee op woensdag 3 maart tussen 16:00 en 17:30 uur. Dit debat wordt mede mogelijk gemaakt door Engage! TV.