Virtueel leiderschap: 3 aandachtspunten

Het verplichte thuiswerken werpt een grote nieuwe uitdaging op. Een onderzoek onder 20.000 leidinggevenden laat zien dat mensen veel directiever zijn geworden, terwijl breeduit al is bewezen dat dit op afstand veel minder goed en soms zelfs averechts werkt. Denk aan bijvoorbeeld het creatieve vlak. Communicatie speelt in virtueel leiderschap een sleutelrol, maar hoe doe je dat via de videocall? Mijn 3 aanbevelingen.

In tijden van crisis, richten veel mensen zich al snel tot hun leiders. De minister-president, de baas op het werk… ze krijgen al snel veel vertrouwen en worden veel sterker geloofd en gevolgd dan voor de crisis. Leidinggevenden binnen organisaties onderschatten hierin vaak de grote impact die zij hebben en kunnen hebben.

Empathie is key

Toen ik een groot aantal toespraken van leiders analyseerde die hun personeel toespraken in de afgelopen tijd, kwam het directieve karakter sterk naar voren. Direct met de deur in huis vallen wat voor impact de crisis heeft en wat voor maatregelen er getroffen gaan worden. De leiders die daar met kop en schouders en positief bovenuit steken? Dat zijn mensen als Marriot CEO Arne Sorenson, die begon met het laten zien van zijn empathisch vermogen. Beginnen met compassie tonen met al zijn collega’s die thuiszitten in angst en die in hun (directe) omgeving wellicht al mensen hebben zien ziek worden of zien overlijden.

Hier scheid je in mijn optiek echt het kaf van het koren. De leiders van de losers. Naast de zakelijke kant van het verhaal, ook duidelijk het inlevingsvermogen tonen in de persoonlijke situatie van medewerkers. Hen het gevoel geven dat je hen ziet als onderdeel van de oplossing, in plaats van het probleem. Dat het de helden zijn, waarmee je de crisis te lijf gaat. En dat je begrijpt dat dit op afstand in een thuissituatie soms anders gaat dan je op kantoor verwacht.

Dit is iets wat leiders vaak niet standaard doen, maar wat de frustratie en verloren hoop van werknemers wel kan omzetten in teruggewonnen vertrouwen en strijdlustigheid.

Tenzij tijdverschil een obstakel is, adviseer ik altijd om live te spreken. Dit in plaats van een boodschap op te nemen, aangezien dat vele malen authentieker overkomt. Ook al adviseerde ik in een eerdere artikel om de camera standaard uit te zetten, bij het tonen van empathie is ‘rijke media’ (video, audio) essentieel.

Articulatie, intonatie en snelheid

Een prachtig onderzoek onder powervrouwen als Michelle Obama, Hillary Clinton, Christine Lagarde en Melinda Gates laat zien dat hun stem het meest krachtige middel is om empathie te tonen. Vooral articulatie, intonatie en snelheid zijn hierin cruciaal, vooral op virtueel vlak.

Dit is iets dat ik vaak mensen zie vergeten te oefenen, terwijl het écht het verschil kan maken. Van tevoren een paar keer de toespraak opnemen en zelf analyseren wat snelheid en stemhoogte doen, qua impact op de toehoorder. Vooral omdat iedereen nu met zijn neus op jouw verhaal zit, in plaats van achterin een grote zaal.

De duidelijke droom

Onzekerheid is iets wat veel mensen tot waanzin drijft. Onderzoek laat zien dat mensen liever direct pijn krijgen, dan met onzekerheid te moeten leven. Ontketen de Martin Luther King in jezelf en tover de kille, zakelijke mededeling om in een inspirerende, duidelijke droom. Een droom waaruit duidelijk wordt wat jouw concrete doelen zijn in de komende tijd. Die ook ingaat op hoe je die doelen gaat behalen, meten en hoe iedereen onderdeel kan zijn van die beweging.

De verbondenheid en duidelijkheid die je daarmee creëert, zorgt volgens onderzoek van PWC dat medewerkers significant beter betrokken raken bij het proces.

Duidelijkheid in toespraken

Als je toespraken van een aantal leiders als de premier van Nieuw-Zeeland, Jose Andres en Bill Gates in de afgelopen maanden naast elkaar legt, dan zie je dat ze steeds drie dezelfde manieren gebruiken om duidelijkheid te creëren:

1. Een structuur met constant het herhalen van ‘wat gebeurt er nu’ en ‘wat als’. Onderzoek laat zien dat het werken met contrasten het brein prikkelt en stimuleert op jouw verhaal te blijven focussen. Andere grootheden als Steve Jobs en Elon Musk gebruiken deze techniek ook regelmatig.
2. Het strategisch inzetten van metaforen, van anekdotes op het werk tot stukjes uit films, om het verhaal nog meer kracht bij te zetten. En vooral te verduidelijken.
3. Het meermaals herhalen van belangrijke punten, 3 tot 5 keer.

Communicatie is conversatie

McKinsey tot Simon Sinek, maar ook veel onderzoeken, laten zien dat je nog zo’n mooi en goed gebrachte droom kan hebben. Maar als je niet zorgt voor interactie en een luisterend oor, dan valt die droom alsnog in duigen. Helaas zie ik het nog te veel te vaak, er wordt snel een mededeling gedaan en omwille van de tijd worden er nog even ‘snel’ een handvol vragen beantwoord uit de chatbox. Daarna logt iedereen weer snel in in een nieuwe meeting.

De grootste reden voor medewerkers om niet mee te werken aan verandering in de organisatie, is omdat ze zich niet gehoord voelen. Elke verandering vraagt iets van ondernemers. Of het nu tijd, verantwoordelijkheid, comfort of controle is, het niet openstaan voor vragen en zorgen hierover, is naar mijn idee echt een doodsteek voor de conversatie.

Digitaal zorgt voor uitdagingen om deze conversatie goed te stroomlijnen, maar aan de andere kant juist ook voor veel meer kansen. Verschillende voorbeelden van bedrijven als Deloitte, ING en Heineken, laten zien dat de digitale ‘town halls’ enerzijds zorgen voor een grotere en betere dialoog. En daardoor ook voor meer begrip en betrokkenheid. Voorbereiding is hiervoor wel essentieel. Je wil deze dialoog goed faciliteren en niet standaard verwijzen naar een chatbox.

Er zijn allerlei mooie tools zoals Slido, waarmee je input kunt vergaren. Of wat dacht je van PollEverywhere waarmee je een Q&A prachtig kunt inrichten.

Verras met sterk leiderschap

Zie de decentraal werkende organisatie als een kans, om virtueel te verrassen met sterk leiderschap. Probeer blijvend virtueel de verbinding te maken en te behouden, ook al stapelen de geopolitieke, nationale en organisatie-onzekerheden zich op. Een vliegtuig kan niet opstijgen zonder tegenwind en een diamant krijgt door veel frictie uiteindelijk zijn glans.

Probeer in deze nieuwe werkelijkheid, ook de verschillende communicatieve uitdagingen op leiderschapsgebied, dan ook als kansen te zien om je te onderscheiden van anderen. Ontwikkel jezelf tot de inspirerende leider die collega’s door de crisis heen loodst.