Onderwijs 2.0 heeft docent 2.0 nodig

Onlangs las ik bij één van mijn opdrachtgevers een artikel over ICT in het onderwijs. In dit artikel werd ingegaan op de mogelijkheden van een aantal tools zoals Second Life, de iPhone, de iPad en Twitter. Uiteindelijk kwam men tot de conclusie dat klassikaal onderwijs voorlopig de belangrijkste vorm van onderwijs zal blijven. Ik was verbaasd over hoe deze conclusie tot stand kwam. Er werd alleen gekeken naar een aantal tools en er was weinig aandacht voor vakinhoud en didactische kennis.

Binnen dit artikel beschrijf ik een andere benadering. Binnen deze benadering staan de tools niet centraal, maar de interactie van technologie, vakinhoud en didactiek. De docent staat hierbij centraal.

De laatste twee decennia is er veel geïnvesteerd in hardware en infrastructuren binnen het onderwijs. Deze investeringen kan je het beste karakteriseren als de ‘technologische push’. Bij de technologische push wordt de aanwezigheid van ICT gezien als eerste stap tot gebruik van ICT. Analyse van dit soort projecten leert dat de verwachte overdraagbaarheid in de praktijk zelden voorkomt (Kozma 2003). De technologische push heeft er niet voor gezorgd dat onderwijzers collectief met ICT aan de slag gaan.

Voor het realiseren van duurzame veranderingen voor kwaliteitsverbetering van onderwijs door ICT levert de onderwijskundige pull meer op dan de technologische push. (Kozma 2003, Venezky en Davis, 2002). Kenmerkend voor de onderwijskundige pull is bijdragen aan het oplossen van een gedefinieerd onderwijsprobleem.

De onderwijsontwikkelaars en opleiders zorgen voor een succesvolle integratie van ICT in het onderwijs. Welke kennis hebben onderwijsontwikkelaars en opleiders hiervoor nodig? Het TPACK-model geeft een duidelijk antwoord.

Het TPACK model

Kennis over de interactie tussen leerinhoud, didactiek en technologie zijn de basis onderdelen van het TPACK model. De bedenkers van het TPACK model (Matthew J. Koehler en Punya Mishra) geven verder aan dat ICT binnen het onderwijs op verschillende manieren kan worden gebruikt, snel aan verandering onderhevig is en allesbehalve transparant is voor de eindgebruiker.

Opleiders hebben hier duidelijk moeite mee. Ze zijn nu vooral gewend aan methodes die een aantal jaren meegaan. Door de komst van nieuwe technologieën wordt hun vak dynamischer en is de integratie van ICT afhankelijk van het les onderwerp en de context waarin les wordt gegeven. Het TPACK model beschrijft de volgende onderdelen:

• Content Knowledge: kennis van een bepaald vakgebied.
• Pedagogical Knowledge: kennis van didactiek.
• Pedagogical Content Knowledge: didactiek van een bepaald vakgebied.
• Technology Knowledge: kennis van technologie.
• Technological Content Knowledge: o.a. de impact van technologie op een bepaald vakgebied.
• Technological Pedagogical Knowledge: hoe doceren en leren kunnen veranderen als je bepaalde technologieën op een specifieke manier gebruikt.

Hoe kan je TPACK in de praktijk gebruiken?

Uit dit artikel komt o.a. naar voren dat ICT het onderwijs kan verbeteren, de onderwijskundige pull speelt daarbij een belangrijke rol. Het TPACK model kan daarnaast helpen inzicht te geven welke invloeden technologie heeft op vakgebied van de opleider. De werkgever heeft hierbij een belangrijke rol.

Het is verstandig dat de werkgever randvoorwaarden biedt in de vorm van:

1. Expertise groepen; delen van kennis binnen de diverse onderdelen van het TPACK model
   (Bijv. expertise groep “Wiskunde & ICT” of “online video & onderwijs”)
2. Het vastleggen en publiceren van ervaringsverhalen en “best practices”
3. Het aanbieden van literatuur (vaktijdschriften, onderzoeken etc.)
4. Het aanbieden van trainingen en opleiding

Daarnaast zijn er ook initiatieven van opleiders, onderwijskundigen en onderwijs gerelateerde organisaties nodig. Ik wil zelf daar ook een steentje aan bijdrage.

Dit jaar open ik een website (www.tpack.nl) met een uitgebreide uitleg over het TPACK model. Binnen deze website wil ik opleiders de mogelijkheid bieden hun “best practices” te delen met andere opleiders. Ik zoek nog een aantal mensen die dit intitiatief met mij willen gaan opstarten.

Bronnen:

• Jaarboek ICT en samenleving 2006: De digitale generatie
• Wiki TPACK
• Weblog Wilfred Rubens