Domweg, grofweg: emoties in social media

In haar kersttoespraak sprak de Koningin haar onvrede uit over het anoniem en domweg, grofweg uiten van emoties via sociale netwerken. De reacties daarop zijn natuurlijk nog steeds legio.  De vraag die natuurlijk interessant is om te stellen is of er een kern van waarheid zit in haar uitspraken. Wat zit hier achter?

Dinsdag 16 februari vierde Winkwaves haar vierde verjaardag en traditiegetrouw deed ze dit niet alleen. Waar de eerste drie verjaardagen nog bestonden uit een kleine groep relaties werden dit keer zo’n 100 genodigden ontvangen. Dit jaar stond het inhoudelijke programma, mede geïnspireerd op de nieuwjaarstoespraak van Koningin Beatrix, in het teken van het uiten van emoties binnen sociale media. In deze post een verslag van het onderzoek en de presentatie van Winkwaves.

Platte communicatie?

Communicatie in social media via korte berichten op bijvoorbeeld Twitter lijkt in eerste instantie plat en niet in de buurt te komen van de rijkheid van traditionele communicatie. Maar zit er niet vaak een enorme rijkheid en emotie achter berichten in sociale media? En is het niet zo dat we moeten gaan kijken naar hoe we die rijkheid in beeld kunnen brengen? Zouden we online systemen niet moeten en kunnen uitbreiden met mechanismen die recht doen aan de rijkheid die non-verbale communicatie toevoegt in offline gesprekken?  Als daarnaast ook blijkt dat om mensen te laten leren, de verhouding tussen positieve en negatieve emoties ongeveer 3:1 moet zijn, dan zijn er genoeg vragen en aanleidingen voor Winkwaves om zich een weekje op te sluiten en te werken aan de eerste in een 4-maandelijks terugkerende publicatie rond een specifiek thema. Ditmaal dus Domweg, grofweg: emoties in social media.

Het ‘Philip Freriks-effect’ van Social Media

Social Media leiden in zekere zin aan het ‘Philip Freriks-effect’. Alles wordt volledig geëxpliciteerd. Met feitelijke informatie is dat niet zo’n probleem, maar geëxpliciteerde emoties komen vaak toch wat lullig over. Daarnaast worden berichten vrijwel waardevrij en bijna emotieloos online gezet, althans zo lijkt het.

Toch zijn er grote verschillen in hoe we bepaalde berichten de wereld in brengen. Nokia bijvoorbeeld, is nuchter en zakelijk wanneer ze schrijven over een nieuwe nominatie voor een prestigieuze award. Wanneer hetzelfde gebeurt bij Layar gaat letterlijk het virtuele dak eraf. Tegelijkertijd twitteren we gemoedstoestanden (boos zijn, moeheid) zonder dat onze virtuele identiteit, onze avatar, deze gemoedstoestand representeert. En vaak gaat er een complete belevingswereld, waar we als kortstondige lezer geen beeld van hebben, schuil achter een individueel bericht. Het is aan onze verbeelding om die beelden zelf in te vullen. Het beeld online doet vaak geen recht aan deze diepere lagen achter een bericht.

Om erachter te komen hoe ons gedrag in specifiek Twitter is en welke rol emoties daarin spelen heeft Winkwaves samen met de universiteit van Malaysia onderzoek gedaan naar hoe verschillende type gebruikers omgaan met dit medium. Gekeken is naar verschillende type gebruikers, namelijk merken, professionals, beroemdheden en consumenten en naar de aard van hun tweets. Wat blijkt, met name zakelijke gebruikers zijn zeer impliciet in het uiten van emoties via sociale media als Twitter. En als blijkt dat emoties en non-verbale uitingen van zeer groot belang zijn in communicatie, dan moeten we toch op zoek naar andere manieren om emotionele lading te geven aan wat we online schrijven? Dit is waar Tweeticon in beeld komt.

Tweeticon: Emoties in social media

Tweeticon stelt je in staat om niet alleen korte berichten te plaatsen, zoals we van Twitter gewend zijn, maar geeft je eerst en vooral de mogelijkheid om een emotionele lading te geven aan je berichten. Deze lading wordt toegekend door  uit 22 basisemoties een emotie te kiezen die je gemoedstoestand tijdens het schrijven van het bericht representeert. Het resultaat: een verrijking van de online uiting met een specifieke emotie en in het geval van een Tweeticon ook een begeleidende emoticon of avatar die die gemoedstoestand uitbeeldt.

In deze setting heeft de toevoeging van emoties aan online berichten volgens Winkwaves tot een aantal interessante observaties geleidt:

• Bestaande social media als Twitter lokken (inderdaad) uit tot domweg en grofweg emoties uiten: Communicatie via dergelijke media nodigt niet uit tot het voor anderen begrijpelijk expliciteren van de emotie bij de boodschap.
• Explicitering van emoties leidt tot constructievere communicatie: Het expliciteren van de emotie bij een bericht lijkt ertoe te leiden dat er een bewuste belangenafweging wordt gemaakt over welke emotie wordt meegegeven. Online communicatie wordt daarmee rijker en constructiever.
• Bewustwording van emoties leidt tot positievere communicatie: Het expliciteren van je emotie doet je nadenken over wat het effect van die uiting is op de lezer van het bericht. Er lijkt een genegenheid te zijn om berichten positievere emoties mee te geven, om bijvoorbeeld niet als negatieveling bekend te staan.
• Explicitering van emoties leidt tot sterker groepsgevoel: De vraag “wat voel je nu” lijkt mensen te stimuleren om rijkere en interessantere berichten te formuleren. Het leidt tot een hogere mate van vertrouwen in – en intimiteit met – de volgers of lezers.

Welke plaats gaan emoties innemen in social media?

Samenvattend lijkt het erop dat het toevoegen van een emotionele lading aan online berichten effect heeft op hoe we omgaan met het plaatsen en interpreteren van berichten. Het is een onderwerp dat we ook niet alleen in Tweeticon terugzien. Het is gedrag dat we in volledig gecustomizede hashtags als #fail, #wilnietzieligoverkomen en #sjongejongejonge (to name a few) op Twitter steeds vaker zien terugkomen. Dit lijkt erop alsof we met elkaar ook behoefte hebben aan mechanismen om meer emotie aan online communicatie toe te voegen. Dit gevoel leek in de zaal in ieder geval gedeeld te worden. Het onderzoek heeft natuurlijk nog lang geen antwoord gegeven op de vraag hoe sociale media te verrijken zijn met non-verbale communicatievormen, maar het kan zeker een eerste stap in die richting vormen.

Het onderzoek naar emoties in social media is door Winkwaves gebundeld in het eerste 0-nummer, een uitgave waarin iedere keer een specifiek thema wordt geëxploreerd en begeleidt wordt met een werkend prototype. De ambitie is om iedere vier maanden een 0-nummer uit te brengen rond een steeds wisselend thema. Observaties en conclusies kunnen in deze bijdragen aan het beter begrijpen en verreiken van de werking van sociale media. Al met al een lovenswaardig initiatief volgens mij dat verder inhoud en verdieping tracht te geven aan de ontwikkeling en het begrijpen van sociale media. Ik kijk in ieder geval uit naar het tweede 0-nummer en Winkwaves+5.