10 jaar blockchain: de hype, de échte impact & de toekomst

Blockchain-technologie bevindt zich midden in het “dal van desillusie”, dat standaard na de piek van de hype komt. Na dat dal zullen we de echte toegevoegde waarde pas gaan merken. In dit artikel een analyse van de echte disruptie die we tot nu toe gezien hebben, en een vooruitblik op de gedecentraliseerde toekomst.

In De Correspondent stelt Jesse Frederik dat blockchain een oplossing is voor bijna niets. Een manier om “op omslachtige wijze een doodnormale database te bouwen.” Grappig dat een collega en een goede vriend van mij onafhankelijk van elkaar het artikel van Jesse naar mij doorstuurden vergezeld met de vraag naar mijn mening. Grappig ook, dat Victor van der Hulst in Computable – heel kort door de bocht gezegd – ongeveer benoemt wat ook mijn initiële reactie was:

In de opkomst van internet is de hype cycle heel herkenbaar met als dieptepunt de dotcom bubble eind jaren ’90. En zie waar we nu staan met internet.

10 jaar blockchain… en nu?

Het is al 10 jaar geleden dat Satoshi Nakamoto zijn paper publiceerde dat de wereld uiteindelijk zou veranderen in de crypto-gekte die we vandaag de dag om ons heen zien. Maar welke werkelijke effecten hebben we nu gezien na tien jaar massale hype en controverse rond blockchain? En wat zal er gebeuren in de toekomst als de technologie meer algemeen geadopteerd wordt, zichzelf meer bewijst en uit het ‘dal’ kruipt?

Een opsomming en analyse van het verleden en de naderende disruptie en real life impact van blockchain-technologie. Een verhaal over het oplossen van het probleem van vertrouwen, en het wegsnijden van de middle man in het voordeel van de Commons.

De echte impact en verandering die we tot nu toe hebben gezien

De crypto-gemeenschap roemt de potentiële, hypothetische verdiensten en (maatschappelijke) winst van de implementatie en adoptie van blockchain-technologie, op een vooralsnog onbepaald punt in de toekomst. Critici wijzen op een gebrek aan gedocumenteerde, zinvolle verandering in de echte wereld van vandaag.

Laten we eens kijken wat er tot nu toe echt veranderd is, afgezien van een paar mensen die van de ene op de andere dag miljonair werden, anderen die hun huis verloren en een paar Ferrari’s die nieuwe eigenaren kregen.

Blockchain-initiatieven zijn ingezet voor vrijwel alle sectoren die je kunt bedenken – van financiën en veiligheid tot entertainment, media en zelfs porno. Er zijn vier sectoren waar ik tot nu toe de meeste invloed en verandering heb gezien. Los van financiële en aandelenmarkten, zal ik hier de focus leggen op bankieren, kadasterregistraties (van grondeigendom), supply chain management en medische dossiers.

Bankieren versus fintech

De financiële sector was de eerste die logischerwijs ernstig op zijn kop dreigde te worden gezet door blockchain-technologie. Waarschijnlijk bang geworden door het succes van de Bitcoin en andere blockchain-gebaseerde digitale valuta’s, hebben grote particuliere banken wereldwijd al ingezet op hun eigen blockchain-integraties. Of ze zijn begonnen in te zetten op hun eigen cryptocurrencies, vaak in consortia.

Volgens sommigen een mooie ontwikkeling, volgens anderen een poging van de krachtige en onbetrouwbare reuzen om hun macht en positie te behouden. Ondertussen zijn ook centrale banken wereldwijd wakker aan het worden. Meer dan één is begonnen met eigen experimenten in deze sfeer.

Dat zeg ik: Ripple

Ripple – de Enterprise blockchain-oplossing voor global payments – heeft zichzelf bijvoorbeeld verzekerd van een paar grote financiële partnerschappen. Medio november 2017 kondigden ze een deal met American Express en Banco Santander aan, waarbij American Express-klanten in de VS betalingen konden versturen aan rekeningen van Santander UK via Amex FX’ International Payment Network, waarbij de betalingen uiteindelijk werden verwerkt door Ripple’s blockchain.

Wat meer recentelijk, in januari van dit jaar, werkten Ripple en betaaldienst MoneyGram International samen aan een project om internationale betalingen te laten plaatsvinden met behulp van Ripple’s XRP coin.

Maar het gaat nog verder: zelfs twee centrale banken hebben al kringen op het water gemaakt met Ripple. Samen met de Saoedi-Arabische monetaire autoriteit – de Centrale Bank voor het Koninkrijk van Saoedi-Arabië – testte Ripple al directe betalingen over de blockchain tussen de binnenlandse banken in de regio. En al in 2017 voltooide Ripple met succes een proof-of-concept met de Bank of England.

Kadasterregistratie in Zweden

De toewijzing van eigendom van een stuk grond is in de meeste landen nog steeds een low-techproces. Vaak belast met veel en zwaar papierwerk, waardoor ruimte ontstaat voor fouten of namaak.

Om onregelmatigheden en vervalsingen te verminderen en de transparantie te vergroten, begon Zweden experimenten met blockchain om landregisters op te zetten. Het land begon in juni 2016 te experimenteren, en heeft tot op heden verschillende stadia van experimenteren met succes afgerond. Zweden zal naar verwachting het blockchain-landregistratiesysteem op zijn plaats hebben in 2019.

Landeigendom in India en Estland

Deze ontwikkeling is niet beperkt tot Zweden: om de transparantie te verbeteren en geschillen rondom grondeigendom te verminderen, heeft de regering van de zuidoostelijke Indiase staat Andhra Pradesh al meer dan 100.000 kadasterregistraties met succes opgenomen in een eigen blockchain-register. Estland is ook goed op weg met een vergelijkbaar blockchain-kadaster.

Supply Chain Management: Maersk, IBM en Walmart

Vanaf het begin leek Supply Chain Management (SCM) voor de logistiek-, retail- en e-tailsectoren een geweldige eerste kandidaat voor disruptie door blockchain. Veel partijen zijn betrokken bij een gemiddeld logistiek proces: van de fabrikant, exporteur, en de douane-afdelingen van verschillende landen, tot aan winkels en eindklanten.

Tracking van vracht en pakketten is cruciaal voor de betrokken partijen. Blockchain zou partijen in staat stellen om het distributiesysteem op de voet te volgen en overzichtelijk te beheren, en de digitale handtekeningen die in de tracking worden gebruikt, zouden het moeilijk maken om onnauwkeurig te labelen of te knoeien met records.

Maar voor de disruptie van supply chain management lag het probleem in het creëren van een business case voor een “grootboek” – want dat is een blockchain-oplossing in essentie – dat niet noodzakelijkerwijs in handen van één partij is. Hoe zou iemand ooit een positieve ROI kunnen verkrijgen op het investeren in een blockchain-oplossing voor SCM?

In de tussentijd heeft ’s werelds grootste scheepvaartmaatschappij Maersk al blockchain-technologie van IBM in gebruik genomen om containers te volgen. Walmart maakt gebruik van dezelfde technologie om de reis van zo’n 1.100.000 items te traceren, van de fabrikant naar de winkel.

Medische dossiers in Estland en de V.S.

Als er iets is dat je zeer veilig zou willen opslaan, benaderen en beheren zijn het wel medische dossiers. Onlangs heeft cybersecuritybedrijf Guardtime een “keyless toegangssysteem” gecreëerd op basis van blockchain-technologie. Het werd als eerste in Estland goedgekeurd. De uitvinding van Guardtime heeft een golf van cyberveiligheid gecreëerd die nu wordt gebruikt om alle medische dossiers van Estland te beschermen. Het is een van de eerste bewezen toepassingen van blockchain voor de gezondheidszorg – en, waarschijnlijk, verre van de laatste.

In de V.S. is er ondertussen ook het voorbeeld van Gem. Opgestart met als doel om patiënten controle over hun medische dossiers en DNA-gegevens te geven, is Gem nu een partnerschap aangegaan met het Amerikaanse Center for Disease Control and Prevention om blockchain te gebruiken om besmettelijke ziekten onder controle te houden.

Meer voorbeelden van blockchain-innovatie

Het doel is hier niet om een uitputtende lijst te bieden. Dit is enkel om een handvol voorbeelden te laten zien van blockchain-disruptie in de vier sectoren die het meeste effect hebben gevoeld. Wil je meer voorbeelden van blockchain-disruptie? Bekijk dan deze compilatie door Bernard Marr.

Verwachte disruptie

Wat voor disruptie kun je in de nabije toekomst verwachten? Ten eerste is het belangrijk dat we erkennen dat we na de hype, de boom en de relatieve bust (in termen van marktwaarde), binnenkort meer en meer signalen van echte, zinvolle verandering en positieve waarde zullen zien, als gevolg van blockchain-impementatie en -adoptie. Met andere woorden: wat we hierboven aan voorbeelden al zien, is nog maar het prille begin.

In de Gartner hype cycle van vorig jaar werd blockchain nog weergegeven aan de afgrond van de “Trough of Disillusionment”:

Als je er niet zo bekend mee bent: de Gartner hype cycle zegt eigenlijk iets over de verwachtingen die mensen in de markt hebben van een bepaalde nieuwe technologie, en het verloop daarin in de loop van de tijd. Minder direct zegt het ook iets over de ware (zakelijke) waarde die diezelfde technologie zal brengen. De meeste en de meest stabiele waarde komt na het dieptepunt en in de “Slope of Enlightenment”.

De hype is nu – inderdaad – voorbij. We beginnen te zien welke werkelijke waarde blockchain-technologieën kunnen toevoegen aan de wereld. En dan als bijna een losse illustratie daarvan, welke waarde ze financieel zullen brengen.

Maar wat zijn dan de ruimtes waarbinnen we de eerste en de meeste van deze positieve impact en financiële waarde zullen zien?

Identity Management, gezondheidszorg, hybride cloud en e-commerce/logistiek

Blockchain-tech zal in 2030 naar verwachting een markt van twee biljoen dollar vertegenwoordigen (dat is een aardige stijging, ten opzichte van de 2,5 miljard USD vorig jaar). Meer wereldwijde en marktbrede nadruk op veiligheid, decentralisatie, efficiëntie en personalisatie helpen om die gigantische potentiële markt te creëren.

Voorbij de wereld van fintech zijn tal van start-ups toepassingen aan het bouwen om gebruik te maken van blockchain in de gezondheidszorg en supply-chain management, zoals we hierboven hebben gezien. Er is daarnaast een ruime hoeveelheid voorbeelden van blockchain in verzekeringen, reclame, autonome voertuigen en transport, Internet of Things, schone energie, contentcreatie en -distributie, en nog veel meer.

John Licata gebruikt in dit artikel gegevens van Statista om te laten zien in welke industrieën we de meeste financiële groei als gevolg van blockchain-toepassingen kunnen verwachten:

Herverdeling van de winst uit data

In mijn persoonlijke visie – zoals ik al eerder beschreef in de uitgebreide analyse ‘Blockchain Batman: Getting rich and saving the world’ – biedt blockchain-technologie 2 essentiële en nieuwe mogelijkheden voor de mens om zijn wereld te organiseren:

1. Een nieuwe manier om ons geloof in een valuta te onderbouwen.
2. Een manier om gecentraliseerde en particuliere platforms voor de distributie van informatie overbodig te maken.

Wat deze twee nieuwe mogelijkheden gemeen hebben, is het volgende: blockchain gaat over een nieuwe manier om vertrouwen te organiseren. Weg van gecentraliseerde instellingen en naar wereldwijde peer-to-peersystemen.

De disruptie van de platformeconomieën

We leven in een sterk gedigitaliseerde wereld waarin data worden beschouwd als het nieuwe goud (-stof, niet noodzakelijkerwijs -staven). Blockchain-technologie werd gebouwd voor en bovenop een digitale omgeving. De belangrijkste waarde die de samenleving op de korte tot middellange termijn zal zien is een herverdeling van de winst uit het verzamelen, analyseren en distribueren van data en informatie.

Twee gebieden waar we dus al snel een serieuze groei kunnen zien van zowel financiële en intrinsieke waarde, zijn blockchain-gebaseerde Identity Management- en socialmediaplatforms.

Blokchain voor Identity Management

Hoeveel gebruikersnaam- en wachtwoordcombinaties gebruik jij dagelijks, wekelijks of maandelijks? Hoeveel particuliere bedrijven en openbare instellingen verzamelen, bewaren, gebruiken en verkopen jouw persoonlijke gegevens? Wat als we dit kunnen omdraaien?

Zoals ZFort Group hier schrijft, in The Startup: “In een notendop; met behulp van blockchain als Identity Management-oplossing kan de gebruiker de controle nemen over zijn eigen gegevens. Door te beheren en te volgen hoe hun informatie wordt verdeeld, kunnen burgers kiezen aan wie zij hun informatie al dan niet verstrekken.”

Een goed voorbeeld van blockchain Identity Management lijkt mij Civic. Zoals omschreven op Cryptomorrow: “Civic, een […] Digital Identity Management-platform, werkt door het verzamelen van verschillende gebruikers-identificerende informatie en sluist deze door een identiteitsverificatieservice van een overheidsinstantie of een derde partij, afhankelijk van het land waarin de gebruiker zich bevindt.

Het systeem verzamelt vervolgens een cryptografische ‘hash’ en slaat deze op in de blockchain, terwijl andere persoonlijke gegevens van de servers worden gewist. Gebruikers kunnen gebruik maken van de gehashte informatie om zich te identificeren om een andere dienst te kunnen gebruiken. […] Zodra de gehashte gegevens worden opgeslagen, kunnen zelfs hackers of indringers de gegevens niet in handen krijgen [omdat die direct verwijderd zijn].”

Blockchain voor social media

Veel mensen hebben al geschreven over hoe Blockchain-technologie de aandachtseconomie kan beïnvloeden. Over hoe we getuige kunnen worden van de “gedematerialiseerde” wereldeconomie die nu gedecentraliseerd wordt, zoals Harvard Business Review hier beschrijft. Voorbeelden van platforms die binnen enkele jaren wellicht disruptie door blockchain-systemen kunnen verwachten, zijn juist die grote namen die een korte generatie geleden zelf nog de disruptors waren. Google, Facebook, Uber, AirBnB, en ga zo maar door.

Maar als het ten gelde maken van aandacht tegenwoordig veelal via socialmedia-platforms plaatsvindt, zijn we dan ook getuige van het begin van de disruptie van deze pijler én plaag van ons alledaagse moderne leven, en van marketing? Houd een oogje op Synereo en Steemit, als het gaat om social media op de blockchain.

De opkomst van de Commons

Wat we in essentie kunnen verwachten in de toekomst, is dit: blockchain verschaft vooral een kans voor de oprichting van ‘Commons’ – hulpbronnen en diensten onder algemeen eigendoms- en gebruiksrecht –  en de vervanging van platformmonopolies door collectief bezeten, gedecentraliseerde oplossingen. Zoals Alex Tabarrok hier beargumenteert en zoals Vitalik Buterin – centrale figuur in de wereld rondom Ethereum – herhaaldelijk geroepen heeft.

Als we over een paar decennia terugkijken, dan zien we dat veel van de diensten die we nu kennen als particulier eigendom, maar gericht zijn op openbaar gebruik, worden beheerd door gedecentraliseerde organisaties die we nu kennen als ‘Commons’.

Dag en hallo!

Zeg maar ‘Dag’ tegen de gecentraliseerde Googles, Facebooks, AirBnB’s en Ubers, maar ook tegen nationale, en gemeentelijke diensten voor landregisters, identiteit en medische dossiers zoals we die nu kennen. Mogelijk kun je ook dag zeggen tegen gecentraliseerde regeringen en politieke besluitvorming. En misschien zelfs tegen gecentraliseerde financiële en monetaire besluitvorming. En zeg maar ‘Hallo’ tegen Commons.

Maar alleen als wij ons, zelf gedecentraliseerd, georganiseerd inzetten om dit te bereiken. Het gaat immers niet om de technologie: het gaat om wat je ermee doet.