Verplicht open standaards

Het kan vervelend zijn dat je in Engeland andere stekkers hebt voor het stopcontact dan in Nederland. Toch merkwaardig dat we op Europees niveau geen afspraken kunnen maken over dergelijke eenvoudige standaards als stekkers en stopcontacten.

Het kan onhandig zijn dat je gastank een tussenstuk nodig heeft als je gaat tanken in het buitenland. Dat is al tientallen jaren het geval. Toch raar dat we niet in staat zijn gebleken om dat met elkaar af te spreken.

Het kan frustrerend zijn dat je een dvd-r-schijfje niet kunt gebruiken in een dvd+r-recorder, of omgekeerd. Geen consument die het snapt, ik ook niet. Maar het komt voor.

Met deze wetenschap in gedachten is het daarom ook zo onvoorstelbaar opmerkelijk dat we er maar niet in slagen om het eens te worden over een standaard op het gebied van documenten. En dan heb ik het over documenten op de computer. Of het nu presentaties zijn, brieven, boeken of rapporten, of het nu rekenmodellen zijn of fotoboeken, overal waar de halve mensheid nu haar ziel en zaligheid legt in vastlegging is er sprake van een dreiging. Namelijk de dreiging dat het vastgelegde straks niet meer direct ontsluitbaar is omdat er een formaat van vastlegging werd gebruikt die nooit tot algemene standaard werd verheven. De enige standaard die we nu hebben is de standaard van Microsoft. In het jargon heet dat een de facto standaard. Iedereen gebruikt het, dus is het de standaard. Het is niet de meest elegante standaard, of de meest overdraagbare of duurzame, neen, het is de standaard waarmee we met z’n allen kunnen dansen naar de pijpen van een leverancier. En, als we mee willen doen, zullen we zijn software moeten kopen. Willen we toegang tot documenten volgens deze standaard, dan zullen we een licentie moeten kopen.

Het is zottigheid, temeer daar er een standaard is die prima voldoet, de Open Document Standard, ODS. Waarom zouden we ons daar niet op richten? Sterker nog, waarom wordt op Europees niveau niet verordonneerd dat om te beginnen alle hogere en lagere overheden enkel en alleen nog volgens deze standaard aan elkaar documenten mogen uitleveren, te beginnen per 1 januari 2010? Welke programma’s ze daarbij gebruiken is vervolgens hun keuze; dat mag natuurlijk best Microsoft zijn.

Mevrouw Kroes besloot vorige maand Microsoft te bestraffen voor haar gesloten gedrag met een boete van 899 miljoen euro. Het document waarin dit besluit staat beschreven is in drie versies beschikbaar: de internetstandaard html, de leesstandaard pdf en in het .doc-formaat. Van Microsoft.

Op de Rijksuniversiteit van Utrecht wordt van de geschiedenisstudenten van het curriculum verwacht dat ze een cursus tekstverwerking en presentatie afronden met behulp van Word en Powerpoint, beide producten van Microsoft. Er is niets mis met de intentie dat studenten werken volgens bepaalde richtlijnen, het is wel mis dat hiervoor verplicht de programmatuur van Microsoft moet worden gebruikt en dat niet de ODS-standaard hiervoor wordt gebruikt. Begrijp me goed, dit is niet een verwijt aan Microsoft, ze hebben met groot succes de markt gemaakt. Het is een verwijt aan de partijen die te lamlendig zijn om zodanige voorwaarden te stellen dat de goegemeente in Europa, zo’n 400 miljoen computers, niet afhankelijk raken van één leverancier. Vrije marktwerking moet je soms een handje helpen door keihard in te grijpen in diezelfde markt.

En er zijn meerdere alternatieven die zich keurig houden aan de open standaards. Gratis, en ook minder gratis, dat doet er niet eens toe. Alle populaire programma’s zijn te verkrijgen via OpenOffice, of met Google.

Hoe zit het met ons rentmeesterschap, onze verantwoordelijkheid om de aarde achter te laten zodanig dat de kinderen van onze kinderen nog kunnen lezen wat we ooit geschreven hebben? Miljarden investeren we nu in de archivering van dossiers en in de digitalisering van boeken. Laat het allemaal gebeuren volgens open standaards, zo is het pleidooi. Europa, doedurwatan.

Deze column is eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.