Innoveren met een community: zo doet Amsterdam Smart City dat [case]

Innovatie is slim combineren van bestaande initiatieven. Dat bewijst de online community Amsterdam Smart City. Deze community brengt met haar netwerk mensen vanuit verschillende disciplines met elkaar in contact om samen tot oplossingen te komen voor een toekomstbestendige en leefbare stad. In dit artikel vertel ik hoe deze community is ontstaan, waarom deze community werkt en wat jij daarvan kunt leren bij het opzetten en het beheren van een community. Daarvoor belde ik met Maaike Osieck, communicatiemanager van het platform.

In 2009 werd de community opgezet vanuit een samenwerking met het bedrijfsleven en de gemeente Amsterdam, ondersteund met een subsidie vanuit Europa. De doelstelling was om in gezamenlijkheid tot innovaties te komen en Amsterdam te ontwikkelen als slimme stad. Een ‘smart city‘ is een stad waar de investeringen in kapitaal en communicatie-infrastructuur bijdragen aan duurzame economische groei en een hogere kwaliteit van leven, met een efficiënt gebruik van grondstoffen.

Het netwerk – dat toen nog geen online community had – is een publiek-private samenwerking tussen bewoners, kennisinstellingen, gemeente en bedrijven. Sinds 2011 kan het netwerk inmiddels zichzelf bedruipen. Hoe wordt dit netwerk gefinancierd? Dat doen elf partners, waaronder KPN, Alliander, Arcadis en de Hogeschool van Amsterdam. De community is toegankelijk voor bewoners, ondernemers, en lokale overheid in en om Amsterdam, hoewel geïnteresseerden er ook welkom zijn.

Experimenteer met de structuur om de groei bij te benen

Toen vorig jaar juni de online community live ging, maakte het netwerk (in de bèta-versie nog bestaand uit driehonderd mensen) een explosieve groei door. Van heinde en verre meldden mensen zich aan op het platform. In totaal hebben zich nu ruim 2700 leden geregistreerd, afkomstig uit meer dan zestig verschillende landen. Van de geregistreerde leden is twintig procent actief. En nog steeds melden zich elke week gemiddeld zestig nieuwe leden aan.

Er zijn dus een hoop registraties bijgekomen in een korte tijd. Hoe speel je daar als community op in? Ik sprak Maaike Osieck (sinds dag één betrokken bij Amsterdam Smart City). “Alleen al door de lancering van het platform, boren we een heel nieuw netwerk aan. We zijn nog steeds aan het experimenteren met de optimale structuur van het platform om de groei bij te kunnen benen.”

Breng partijen bij elkaar en spreek regelmatig fysiek af

Maaike werkt fulltime met een communitymanager samen aan het platform. Daarnaast komen ze regelmatig bij elkaar met het programmateam. Daarin zit een afvaardiging van de elf partners die het netwerk financieren. Uit het programmateam komen de meest ambitieuze voorstellen voort die ze vervolgens met het netwerk proberen te realiseren. Zo wil partner Alliander bijvoorbeeld binnen een paar jaar een miljoen zonnecellen realiseren in de hoofdstad.

Maaike: “In zo’n geval brengen we de hele keten fysiek bij elkaar om tafel. Deze ‘zoncoalitie’ bestaat onder andere uit bedrijven als NUON, Qurrent, Vandebron en Rooftop Energy. Best bijzonder, want sommige van deze partijen zijn concurrenten van elkaar. Maar juist met zo’n ambitie wordt de gehele taart groter en daarmee ook de individuele stukjes voor iedereen.”

Best bijzonder, want sommige van deze partijen zijn concurrenten van elkaar. Maar juist met zo’n ambitie wordt de gehele taart groter en daarmee ook de individuele stukjes voor iedereen.

Het inventariseren van de struikelblokken

In zo’n sessie inventariseren installateurs, dak-opmeters en zonnepanelenfabrikanten de struikelblokken om tot dat grote getal van een miljoen te komen. Vragen die dan langskomen: ”Zijn er genoeg installateurs? Zo nee, dan moeten we dus meer mensen opleiden.” Of: ”Zijn de daken wel groot genoeg? Nee? Waar ligt dat dan aan, misschien een verkeerde propositie? Of is de uitstraling van een woning dan verkeerd?” Is de uitdaging eenmaal tot verschillende kernvragen gereduceerd, dan pakken de partners dit gestructureerd op.

Een voorbeeld: Amsterdam rainproof

Amsterdam Rainproof is een initiatief om burgers, bouwers, ondernemers en woningcorporaties bij elkaar te brengen om na te denken over hoe de stad beter bestand te maken tegen hevige regenval. Stadsriolering kan zo’n enorme hoeveelheid water helaas niet snel genoeg verwerken. Er bestaan al waterbakken op daken die het regenwater kunnen opvangen. Na een regenbui kan het overtollige water weer verdampen. Door dit te combineren met andere slimme ontwikkelingen zoals Internet Of Things zijn deze bakken verbeterd. Nu zijn sommige van die daken uitgerust met technologie die het weerbericht op kan halen. Op basis daarvan wordt bij langdurige buien de bak eerder geleegd. Het water krijgt bij langdurige regenval namelijk geen kans te verdampen.

Door dit voorbeeld zie je dat het werkt om kleine en grote oplossingen te combineren, zo beaamt Maaike: “Die combinatie van kleine en grote oplossingen, kenmerkt Amsterdam Smart City.”

Welke rol speelt de communitymanager?

Als je je als deelnemer registreert op de online community, kun je updates plaatsen, anderen uitnodigen voor evenementen en zelf projecten aanmaken. Inmiddels hebben zich 295 organisaties aangemeld, die in totaal 175 projecten hebben gedeeld. Maaike: “Het is zeker geen feestje van die elf partners.” Het platform helpt om inzichtelijk te krijgen wie belangrijke spelers zijn bij technologische en sociale innovatie in de stad. De communitymanager speelt een belangrijke rol in het verbinden van mensen met elkaar. Maaike: “Er zit veel face to face-contact achter de online community. We spreken heel veel mensen.” Zo was er laatst iemand uit Blijburg die bezig was met de opslag van zonne-energie in batterijen, deze persoon wordt dan door de communitymanager gekoppeld aan de lopende projecten die daar mogelijk baat bij hebben.

Enthousiaste actievelingen aansporen

Sinds een maand stuurt de communitymanager een groep enthousiaste actievelingen aan: De Community of Curators. Dit is een groep van vijftien personen die expert zijn op een van de kennisgebieden mobiliteit, infrastructuur & technologie, energie, water & afval, circulaire stad, governance & educatie of citizens and living. Wat daarbij goed werkt, is dat elk thema minimaal twee experts heeft. Ze besteden een paar uur per maand op vrijwillige basis om te signaleren wat de trends en ontwikkelingen zijn binnen hun expertise. Deze delen ze via de community. In ruil daarvoor krijgen ze onder andere exposure op de website en bij evenementen zijn ze natuurlijk belangrijke spelers in het netwerk

Blijf focussen op een groeiplan

De communitymanager speelt ook een rol in het organiseren van evenementen, het maken van een contentplan en het schrijven een groeiplan voor de community. In dat groeiplan is opgenomen dat er meer bewoners betrokken kunnen worden uit de wijken van Amsterdam. Maaike: “We zijn ooit begonnen als een B2B-netwerk, maar zien dat er in Amsterdam veel actieve bewoners zijn die ons kunnen helpen. Die bewonersinitiatieven willen we ook in ons netwerk.”

Deel best practices met elkaar

Met onder andere de Hogeschool van Amsterdam documenteren Maaike en haar collega’s best practices uit het netwerk. Ze kijken daarvoor naar generieke lessen uit kleine gebieden en hoe deze ook op andere gebieden in een andere context kunnen worden toegepast. De Arena (ook een partner) bijvoorbeeld lijkt bij piekdrukte erg op een ministad. De uitkomsten van experimenten om daar bezoekersstromen in goede banen te leiden, kunnen ook bij andere evenementen en steden worden toegepast.

Dit soort lessen worden onder andere gedeeld in kleine bijeenkomsten Met het netwerk. Maar dat is niet het enige type event. Samen met Datalab organiseert Amsterdam Smart City meet-ups voor het netwerk. In een zestal sessies onder de noemer ‘Smart Data, Smart City’ mogen start-ups en individuen uit de community hun ideeën pitchen. Daarnaast is er vaak een keynote (bijvoorbeeld over hoe bewoners zelf de luchtkwaliteit kunnen meten) en is er ook ruimte voor oproepen. In 2018 wordt er een innovatiefestival georganiseerd in Amsterdam.

Denk goed na over de voertaal op het platform

Als je op het platform bent, valt direct op dat alles Engelstalig is. Met die keuze worstelt het team: “Als we voor een enkele taal kiezen, sluiten we hoe dan ook mensen uit. Voorheen hadden we alles in het Engels en in het Nederlands, maar dat werd te bewerkelijk. We hebben nu bewust gekozen voor Engels vanwege de grote belangstelling uit het buitenland. En omdat blijkt dat in de Amsterdamse start-up-scene Engels best gebruikelijk is als voertaal.” Nederlandstalige content wordt niet van het platform verwijderd, maar eigenlijk hoort daar wel een Engelstalige samenvatting bij.

Probeer niet áltijd te sturen

Volgens Maaike werkt het goed om ook gewoon te kijken wat er gebeurt, en niet altijd te willen sturen. “Dat is leerzaam en leuk. Het is leuk om je te laten verrassen waar de community het over wil hebben. Bij ons werkt het vooral heel goed dat we al een netwerk hadden voordat de online community er was. Vanuit die bestaande relatie voelen mensen zich al verbonden en willen ze graag iets voor je doen.”

Het laten slagen van innovatie

Kritische succesfactoren zijn de gesprekken die je met de leden hebt en die de leden met elkaar hebben. Maaike: “Om innovatie te laten slagen, is openheid essentieel. Andere partijen moeten namelijk weten waar je mee bezig bent om ergens bij aan te haken. Gebeurt dat niet, dan zal innovatie zeker niet gebeuren.”

Heb jij nog tips voor het managen van een online community? Laat het me weten in een reactie.