Verkiezingen & social media: wat zijn de spraakmakende momenten?

Het is vandaag verkiezingsdag en daarom blikken we terug op de afgelopen twee weken: wat is er allemaal gebeurd rondom de verkiezingen en wat betekent dit voor de kiezer? Kijk mee terug naar de opvallende momenten en de pure, ongefilterde reacties op social media.

MWM2 onderzocht voor BNR Nieuwsradio de meningen van consumenten gedurende twee weken in aanloop naar de verkiezingen. MWM2 analyseerde daarbij alle social media, dus niet alleen Twitter, maar ook Facebook, Instagram, fora en reacties op nieuwssites. Daarbij maken we gebruik van hoogwaardige software en handmatige analyses om het sentiment te meten en in te zoomen op de berichten. Tools kunnen het echte sentiment niet ondervangen, vanwege de ironie, sarcasme en emoties die gepaard gaan met de berichten.

Wat was het spraakmakendste moment?

Het afgelopen weekend barstten de social media ongeveer uit z’n voegen over de Turkije-rel: maar liefst 85.000 berichten die hierover gingen. Hoe heeft deze rel uitgepakt voor Mark Rutte? Niet zo goed, als we op de reacties op social media afgaan. Van de 5.000 berichten die over de rol van Rutte in deze crisis gingen, zien we twee keer zoveel negatieve als positieve reacties. Als we daarbinnen inzoomen op de verkiezingen, is maar liefst 77 procent negatief, 13 procent is neutraal en slechts 10 procent is positief.

Degenen die positief zijn, roemen Ruttes daadkrachtige optreden en vinden dat hij het slim heeft gespeeld. De negatieve reacties houden voor een belangrijk deel verband met de timing van deze rel, zo’n drie dagen voor de verkiezingen. “Niet toevallig”, vinden veel mensen op social media. En mensen vragen zich daarom af of deze rel niet in scene is gezet om Rutte goed te positioneren en kiezers af te snoepen van de PVV. Ook zijn er ernstige twijfels over Ruttes houding ten aanzien van Turkije ná de verkiezingen. Velen denken dat hij na de verkiezingen al gauw weer verzoenende taal zal spreken. Zo tweette iemand:

Verder noemen mensen Rutte ‘laf’, ‘onbetrouwbaar’ en een ‘sluwe hond’. Het lijkt erop dat de Turkije-rel vooral positief zal uitpakken voor de PVV, maar dat weten we pas na vandaag. Mensen op social media zijn ook benieuwd naar hoeveel Nederlanders hun stem hierop gaan baseren.

Het langverwachte Carrédebat

Je weet het vast nog, het langverwachte Carrédebat op zondag 5 maart. Heeft dit de kiezer geholpen bij het bepalen van zijn stem? Het antwoord hierop is: nee. We vonden veel berichten op social media, in totaal waren het er zo’n 17.000, waarvan het overgrote deel (15.000) op Twitter. 40 procent van de berichtgeving was negatief, en dat is best veel. Als we dan verder inzoomen op de berichten, komen we tot de conclusie dat mensen niet veel wijzer zijn geworden van het debat. Het debat heeft hoogstens geholpen in de keuze voor links of rechts, of het bevestigen van de keuze die al gemaakt was.

Opvallend was wel dat de politici puur op de inhoud werden beoordeeld, en niet zozeer op oppervlakkige zaken hoe de politici eruitzagen. Helaas was er geen enthousiasme over de inhoud, terwijl mensen wel aangaven te hopen dat het debat hen zou helpen in hun keuze. De algemene mening: saai, lang en vooral: nietszeggend. De vorm van het debat en de interviews van Diane Matroos hielpen daarbij ook niet. Zij wekte op social media erg veel ergernis. Exemplarisch hiervoor was een mevrouw die tweette:

Andere ergernis was de vele reclame-onderbrekingen die mensen op het idee brachten te zappen naar Arjen Lubach. Wat sommige mensen dan ook deden. Daarover een citaat van een mevrouw die op een forum voor vrouwen zegt:

Ik ben het Carré-debat aan het kijken (eerste debat dat ik kijk) maar ik vind het best saai en het duurt nog zo lang. Maar ik moet van mezelf kijken omdat ik politiek belangrijk vind, nog twijfel tussen 2 partijen en vind dat mensen (en ikzelf dus ook) voor zichzelf goed moeten kunnen onderbouwen waarom ze op een bepaalde partij stemmen.
Maar ondertussen wil ik dus eigenlijk veel liever gewoon Floortje naar het einde van de wereld en Zondag met Lubach terugkijken. 

Aanval op Rutte vanwege gaswinning in Groningen

Op de avond van 6 maart was Mark Rutte te gast bij Pauw en Jinek. Hij kwam daar hevig onder vuur te liggen van woedende Groningers, die boos zijn over het kabinetsbeleid rond de gaswinning in hun regio. Wij hebben onderzocht hoe hier op Twitter op gereageerd is, en nadrukkelijk gekeken of we ook regionale verschillen konden ontdekken. De uitzending leefde erg in Groningen, Friesland, Den Haag en Amsterdam, maar minder in de rest van het land (en bijvoorbeeld ook nauwelijks in Rotterdam en Utrecht).

In totaal werd zo’n 17.000 keer over de uitzending van Pauw en Jinek met Mark Rutte getweet. Omdat vooral veel (neutrale) nieuwsberichten werden geretweet, was het sentiment overwegend neutraal (55%, ten opzichte van 30% negatief en 15% positief). Dat neemt niet weg dat we in het sentiment wel grote regionale verschillen hebben ontdekt. De woedende Groningers kregen veel steunbetuigingen van twitteraars uit Groningen en Friesland. Ze vonden dat het onderwerp niet genoeg aandacht krijgt omdat het geen Randstedelijk probleem is. Twitteraars uit Amsterdam en omgeving namen het vooral op voor Rutte. Ze vonden hem premierwaardig en beklaagden zich ook vaak over de opzet van Pauw en Jinek.

Zo tweette iemand uit Amsterdam:

En iemand uit het noorden van het land:

Internationale Vrouwendag

Op woensdag 8 maart was het Internationale Vrouwendag. Wij wilden weleens weten of er op social media ook een relatie gelegd werd met de verkiezingen. Bijvoorbeeld dat er meer vrouwen in de Tweede Kamer moeten komen, en of vrouwelijke politici op deze dag meer van zich laten horen. Qua volume werd er in het algemeen redelijk veel over Internationale Vrouwendag gesproken. Om 16:00 uur telden we bijna 13.000 berichten. En opmerkelijk is dat dat het aantal berichten gelijk verdeeld was over mannen en vrouwen. Maar het viel tegen hoeveel berichten er ook over de politiek of de verkiezingen gingen. Slechts 5 procent van de berichten ging daarover. En dan met name in de context van “Ik stem op een vrouw” of “Er moet in de kamer een eerlijkere verdeling komen tussen mannen en vrouwen”. Twee keer zoveel vrouwen als mannen deelden die mening op social media.

We hebben ook gekeken naar de politica. Lieten zij nou meer van zich horen vandaag? Ook dat viel tegen. Van de vier vrouwelijke lijsttrekkers hadden alleen Sylvana Simons en Marianne Thieme het over Internationale Vrouwendag. De tweet van Thieme was overigens zeer opmerkelijk. Zij postte een plaatje waarin zij zichzelf had afgebeeld als een soort Che Guevara, compleet met een kogelgordel en de tekst “Honderd jaar vrouwenkiesrecht – Partij voor de dieren”. Sylvana Simons/Artikel 1 postte meerdere berichten over Internationale Vrouwendag.

De katten van Wilders en de slang van Van der Staaij

Op donderdag 9 maart hebben we een wat luchtiger onderwerp onderzocht, namelijk het nieuws dat het gezin Wilders is uitgebreid met twee katten. Wellicht een tactische zet van Geert Wilders omdat nieuws over dieren en kinderen het altijd goed doet, maar of dat nu ook het geval was? Uit onze analyse komt naar voren dat hij duidelijk niet in zijn opzet geslaagd is. Maar liefst 50 procent van de berichten is negatief en slechts 25 procent zijn positieve reacties van mensen die het erg lief vinden. Meestal gaan katjes wel viral online (denk aan de Jumbo kerstreclame), maar in dit geval ligt het er zo dik bovenop dat de truc door de meeste mensen wel werd doorzien. Ze vonden het eerder ongepast dan vertederend. Hij kreeg dan ook op social media veel het verwijt dat hij niet met inhoudelijk nieuws komt en het debat schuwt. Verder was het onderwerp vooral ook voer voor grappenmakers. Omdat de twee katten door zijn vrouw uit een asiel zijn gehaald, ligt de opmerking dat Wilders asielzoekers in huis haalt natuurlijk voor de hand. En dat zagen we dan ook veel terug.

Verder zagen we ook veel serieuze én niet serieuze reacties op zijn oproep om te komen met namen voor de twee katten. Een kleine greep uit veelgenoemde reacties: Henk & Ingrid, Meer & Minder, Sylvana & Cidonia, Achmed & Fatima. Ook wordt de vergelijking gemaakt met Trumps “Grap ‘m by the pussy”-uitspraak.

Zoeken ook andere politici het nieuws met hun huisdieren? Soms, maar de tendens is dat kiezers liever iets horen over de band die politici met hun kiezer hebben, dan de band die ze met hun huisdieren hebben. Ook toen RTL Nieuws vorig jaar in het kader van Dierendag een item weidde aan politici en hun huisdieren, werd daar op social media veel op gereageerd. En dan met name op de slangen die Kees van der Staaij van de SGP houdt.

Kabbelende aanloop naar de verkiezingen

Welke van bovenstaande gebeurtenissen neem jij vandaag mee in jouw stemkeuze? Als we afgaan op social media kunnen we vooral meer uitgesproken mannen dan vrouwen verwachten. Vrouwen zullen wellicht vaker op de tweede vrouw op de lijst stemmen en in Noord-Nederland zal minder op Rutte gestemd worden dan in de Randstad. De aanloop naar de verkiezingen verliep vrij kabbelend en de meeste stemmers waren nog aan het zweven. Maar kan de Turkije-rel misschien de langverwachte gamechanger zijn voor de PVV dan wel de VVD?

Benieuwd naar meer analyses? Tot en met donderdag 16 maart ben ik rond 16:35 te horen bij BNR Nieuwsradio.