Hoe Elon Musk het belang van begrip & first principles begrijpt

Column – Het was een artikel in Quora, van Timothy Kenny, dat me aan het denken zette. De kop: “Hoe onthoudt Elon Musk wat hij leest?” De suggestie is duidelijk. Elon Musk is slim, weet veel en is veelzijdig. Komt dat omdat hij extreem veel gelezen heeft? Misschien ooit, maar nu schijnt hij nauwelijks meer te lezen. Als hij al wat leest is het vanaf zijn iPhone, en dan schijnen het voornamelijk biografieën te zijn. Vroeger was dat anders, als kind schijnt hij encyclopedieën te hebben gelezen, van kaft tot kaft.

De suggestie die wordt gedaan in het artikel in Quora is dat Musk zo ongelooflijk productief is in ideeën, doordat hij een combinatie toepast van wat bekend staat als de ‘Feynman-techniek’ en de methode van de first principles.

Richard Feynman (1918 – 1988) was een Amerikaanse natuurkundige en Nobelprijswinnaar in 1965 op het gebied van de QED (kwantumelektrodynamica). Hij was daarnaast bekend als brandkastkraker, nachtclubgast, tekenaar, bongospeler, brievenschrijver en kenner van de Mayacultuur. Je kunt je zomaar voorstellen dat Elon Musk een dergelijk veelzijdig intellectueel als een inspiratiebron zag.

Een van de eerste dingen die ik leerde, was dat je heel selectief moet zijn in het leren. It’s not about knowing the name of something, it’s about knowing the something.- Feynman

Je hoeft niet te weten hoe iets heet, je moet het begrijpen. Als je iets leest en je wil onthouden wat je gelezen hebt, is het beter om tijdens het lezen te stoppen. Je legt dan uit aan een kind wat je net gelezen hebt, het kind dat je zelf bent. Eigenlijk is dit precies wat je doet als je handmatig aantekeningen maakt tijdens een hoorcollege. Omdat je schrijfsnelheid minder is dan de spreeksnelheid van de docent, wordt je gedwongen om in eigen woorden de essentie van bepaalde gedeelten samen te vatten.

Het klinkt allemaal zo logisch als de pieten, en het is de vraag of Feynman het wel op prijs stelt dat dit een ‘techniek’ heet en het zelfs zijn naam heeft gekregen. We kunnen het hem niet vragen, we kunnen hem hoogstens een brief sturen en hopen dat hij hem ergens leest.

Vreemd idee? Een uitstapje dan

Feynman schreef 16 maanden na de dood van zijn eerste vrouw een liefdesbrief aan haar, Arline Greenbaum. Zij is in 1945 overleden aan tuberculose. Enige fragmenten uit de brief, omdat het zo ontroerend is.

Mooie laatste zin: sorry dat ik deze brief niet verstuur, ik weet je nieuwe adres niet.

Terug naar Elon Musk en de relatie met Richard Feynman. Dat Musk door een dergelijke man is geïnspireerd, verbaast niet. Feynman had als uitgangspunt dat alles wat je bedacht en beschreef, uitlegbaar moest zijn aan een gemiddeld persoon. Dezelfde uitdaging heeft Musk ook. Musk vergelijkt kennis met een semantische boom. Je moet de fundamentele principes zoals wortels, stam en grote vertakkingen begrijpen, en pas dan kun je je verdiepen in de details, de takjes, de blaadjes. Als je deze volgorde omdraait kun je het gevaar krijgen dat de blaadjes niets hebben om aan te hangen.

First principles

Daarop ook baseerde Musk zijn first principles. Hij waarschuwt nadrukkelijk voor de valkuil van the reason by analogy, het analogie-denken. We zijn geneigd om iets te doen, omdat het al eerder gedaan is. We zoeken variaties op een thema. Iteraties op een bestaande werkwijze. Daar tegenover staat het denken in first principles. Je brengt eerst dingen terug naar de meest fundamentele waarheid en daar baseer je je verdere ideeën op. (Zie de video vanaf 5:50 minuut.)

Als voorbeeld van het analogie-denken, noemt Musk de gangbare aanname dat opslag in batterijen duur is en dat de opslagcapaciteit beperkt is. Dat is op dit moment immers het feit. Als je hiervan uitgaat sta je al vanaf het begin op het verkeerde been.

Ga nu eens uit van de volgende aanname: goedkope, schone, bewaarbare en vermogende energie is mogelijk. Vervolgens zou je op grond van de first principles uit de natuurkunde aan de slag moeten. Je kunt op zoek gaan naar een ander samenspel van zwavelzuur, lood, nikkelcadmium, lithium-ion, lithium ion-polymeer, kathoden en anoden. Een nieuwe accu, een nieuwe combinatie op basis van vertrouwde elementen.

Je kunt ook aan waterstof denken. Het schijnt mogelijk te zijn om waterstof in vaste vorm in een tank op te slaan, in poeder of gelei. Met een liter waterstof zou een elektrische auto 250 kilometer kunnen rijden.

Stel dat het lukt: een goedkope, bewaarbare, schone en vermogende energiebron… Dan krijg je een totaal ander economisch model.

Dramatische nieuwe inzichten in mogelijkheden

Het geeft een dramatisch nieuw inzicht in de mogelijkheden van –bijvoorbeeld- de markt voor elektrische auto’s. En niet alleen de markt van auto’s, de hele energie-distributie gaat op zijn kop. Het is niet voor niks dat Musk ook nadrukkelijk kijkt naar het laden van de accu: zonnepanelen in de vorm van dakpannen.

Van Feynman leren we dus dat ‘begrip’ centraal staat; op basis van dit begrip is het mogelijk om de hele theorie te omschrijven. Je hoeft nauwelijks iets te onthouden, je moet het begrijpen. Begrip als tentstok voor het grote verhaal.

Van Musk leren we dat het verleidelijke analogie-denken dodelijk blokkerend kan zijn om het onderscheid te maken. Niets is vanzelfsprekend, alles is verschillig, en je zou telkens weer op zoek moeten gaan naar de first principles die aan een bepaald idee ten grondslag kunnen liggen.

En, zo stelde Feynman ook al, het meest generieke first principle is dat je jezelf niet voor de gek moet houden, ookal ben jij zelf de makkelijkste persoon die je voor de gek kunt houden.

Je kunt je afvragen welke first principles ten grondslag liggen aan wat ook wel digital wordt genoemd. Digital als de verzameling van veranderingen die mogelijk worden door het inzetten van technologie, waardoor het samenspel tussen bedrijven en klanten, tussen de verschillende groepen deelnemers in een samenleving, tussen kiezers en gekozenen, wezenlijk verandert van karakter. Denk er maar over na.

‘Normaal doen’

Een ding is zeker. Het onlangs gehanteerde first principle van Mark Rutte, ‘normaal doen’, is niet bruikbaar voor digital. ‘Normaal doen’ is strijdig met het verbod op analogie-denken. Een transformatie is gebaseerd op een verzameling van nieuwe normen en dus strijdig met het ‘normale’.

En nog een ding is zeker. Als Richard Feynman als first principle ‘normaal doen’ hoog in zijn lijstje had staan, had hij nooit de prachtbrief aan zijn overleden vrouw geschreven. Want dat is niet normaal.