Flashmob als organisatievorm

Het wordt steeds lucratiever om naar nieuwe of andere organisatievormen te kijken. Zeker in deze tijd is het interessant om vormen te vinden die minder kosten (de zogenaamde coördinatiekosten verlagen) en evenveel of meer opleveren. Als voorbeeld gebruik ik in dit artikel de mogelijkheden van flashmob voor het organiseren van activiteiten.

Tot nu toe worden flashmobs vooral gebruikt voor creatieve uitingen. Voorbeelden zijn legio, struin YouTube er maar op na. Oprah die verrast wordt door een geregisseerde exploderende menigte, eerbetonen aan Michael Jackson all over the world. Een stapje verder gaat T-Mobile door dit fenomeen voor een reclameuiting te gebruiken. Negatieve voorbeelden zijn ook te noemen, denk maar aan de confrontatie van Ajax- en Feyenoordsupporters in Beverwijk,  een vroege vorm van flashmobbing.

Wat is een flasmob?

Een flashmob wordt omschreven als een (grote) groep mensen die plotseling op een openbare plek samenkomt, iets ongebruikelijks doet en daarna weer snel uiteenvalt. Flashmobs worden veelal georganiseerd via moderne communicatiemiddelen zoals het internet.

Kenmerkend voor dit fenomeen is het ogenschijnlijke gebrek aan coördinatie, het grote bereik en het gebrek aan ‘normale’ hiërarchische structuren om activiteiten te organiseren. Die laatste pik ik er even uit.

Traditionele organisatievormen

De traditionele organisatievormen zijn bijna allemaal geënt op een hiërarchische structuur. Vanuit ons arbeidersverleden een logische keuze. Iedere transactie tussen mensen zorgt voor prijsstijging. Om ervoor te zorgen dat het aantal transacties beperkt wordt biedt hiërarchie een regiemodel. Immers: hoe meer mensen er betrokken zijn bij transacties, hoe meer coördinatiekosten. Een hiërarchische structuur biedt een model om te organiseren in een aantal ‘(management)lagen’. Daarmee zijn de kosten in de hand te houden (‘slechts een paar lagen die geld kosten’). Inmiddels is de hiërarchische oplossing niet de enige oplossing meer, mede ingegeven door de technologische mogelijkheden. Shirky beschrijft dit fenomeen ook in zijn boek Here comes Everybody.

Mogelijkheden van internet en social tools

De hedendaagse mogelijkheden van internet en social tools laten zien dat voor het organiseren van activiteiten en voor het in de hand houden van de kosten die hiërarchische structuur veel minder belangrijk is. De tools zijn goedkoop, de overhead kan bijna niet goedkoper (die is er zo goed als niet).

De flashmob is daar een goed voorbeeld van. Wat gebeurt er als we dergelijke initiatieven ook gebruiken voor zakelijke activiteiten? Geen oersaaie, oeverloze inspraakavonden over complexe infrastructurele projecten die worden aangelegd. Maar flashmobs waarbij mensen die zich hebben georganiseerd rond een bepaald thema (eens, oneens, milieu, economie etc.) de kans krijgen (of nemen) om in een paar minuten hun standpunt naar voren te brengen (op hun eigen manier!).

Burgerinitiatieven

De flashmob lijkt zich goed te lenen voor burgerinitiatieven. Participatiebeleid zou een hele nieuwe invulling kunnen krijgen als gedacht wordt aan deze organisatievorm. Dat vraagt wel van overheid(smensen) dat zij hun weg weten te vinden in de internetwereld. Het lijkt mij dat dit wel eens een kans kan zijn om geslaagde referenda, inspraakavonden en burgerparticipatie te organiseren. Ik ben benieuwd wie het lef heeft om dit eens te gaan proberen.

Om dichter te blijven bij de oorspronkelijke creatieve grondslag van de flashmob, kunnen evenementen of congressen hieraan voordeel behalen. Waar T-Mobile een stap zette door de flashmob te gebruiken voor hun reclame, zie ik mogelijkheden om producten bijvoorbeeld vóór launching door groepen mensen te laten testen. Laat deze mensen daarna naar het launchingevenement komen voor hun testoordeel. Honderden mensen die met elkaar een cijfer of kleur vormen (of een andere uiting die zij kiezen) om de tevredenheid van de nieuwe producten te tonen, dat is toch interessanter en leuker dan een testverslag lezen.

De kracht van een dergelijke organisatie is dat er mensen aan meedoen die daadwerkelijk geïnteresseerd zijn in het product en de mogelijkheid om een testoordeel uit te brengen.

Deze manier van organiseren leidt tot een zeer diverse groep mensen, met meer verschillen dan overeenkomsten, op eentje na: ze willen er allemaal aan meedoen. En dat willen is wat het toepassen van flashmob als organisatievorm zo interessant maakt. Je weet niet wat voor mensen je krijgt, met welke achtergrond, van welk niveau (de ‘professioneel of amateur’-discussie). Maar wat je wel weet is dat zij allemaal (weliswaar met hun eigen redenen en mogelijkheden) eraan mee willen doen.

Organiseren vanuit de kracht van mensen

Mitsen en maren zijn natuurlijk ook te bedenken; hoe houd je zicht op de kwaliteit? Kun je dit het beste alleen doen bij initiatieven waar het gaat om de kwantiteit? Wie draagt het ‘risico’? Vragen die iedere keer de revue moeten passeren bij de afweging om een dergelijke vorm in te zetten. Geïnteresseerd ben ik in de mogelijkheid om te organiseren vanuit de kracht van mensen. Dat is een trend die in mijn optiek met behulp van de juiste tools kan leiden tot kostenreductie en positieve groei (van mensen en activiteiten).