Infobesitas: kun je breken met een nieuwsverslaving?

Op de hoogte blijven van het nieuws is geen moeilijke opgave. Met online kranten, NOS, BNR, CNN en andere nieuwsmedia, staat de gemiddelde smartphone roodgloeiend van de nieuwsalerts. Waarom volg je de hele dag het nieuws? Verschillende mensen hebben te kampen met een ware obsessie om steeds op de hoogte te blijven van het laatste nieuws: infobesitas. Wat is het en hoe kom je er vanaf? 

In de longread ‘Brekend: geen nieuws vandaag’ schrijft auteur Louis Stiller in 45 minuten hoe hij nieuwsjunk werd en weer van zijn infobesitas afkwam en een gelukkiger homo-digitalis werd. Uitgeverij Fosfor (online only) staat bekend om haar prikkelende essays. In 2014 startte de online uitgever met maandelijkse journalistieke verhalen. Korter dan een boek, maar langer dan een tijdschriftartikel.

Dat geldt ook voor de long-read van Louis Stiller. Voor wie Stiller niet kent, hij is essayschrijver en mediadocent aan de schrijversvakschool in Groningen. De van oorsprong literatuurwetenschapper, is een veelschrijver. Er staan zo’n dertig gepubliceerde boeken en rapporten op zijn naam. In ‘Brekend: geen nieuws vandaag‘ (aff.) lees je over zijn nieuwsverslaving, en hoe hij daar vanaf wilde komen. De weg die hij aflegt, leidt tot een zelftest met ‘tien tekens dat je nieuwsverslaafd bent’ en wat je daarmee kunt doen.

Zeer vlot leesbaar en bij vlagen humoristisch, lees je in ‘Brekend’ hoe Louis Stiller verward, gefrustreerd en onbevredigd raakt door de ‘trending-topic tombola’. En hoe onaf nieuws (echt en hoaxes) over ons heen wordt gebraakt, via welk kanaal dan ook, Stiller werd er bezorgd en angstig door en meent dat hij niet de enige is. “Om de dooie donder niet,” schrijft de Groningse auteur en haalt een Brits onderzoek van TalkTalk aan, waaruit blijkt dat 4,5 miljoen Britten nieuwsverslaafd zijn.

Wat is nieuwsverslaafd?

Maar wat is nieuwsverslaafd? Daarin overtuigt Stiller de lezer allerminst. Nieuwsverslaafd ben je volgens hem als je drie keer per dag naar nieuwssites surft (oh, dus kwantiteit betekent verslaving?) en als je tijdens werktijd voortdurend naar nieuwssites gaat, “substantieel meer dan gok- en pornosites”. Ja, hallo Louis, NSFW (not safe for work), weet je nog? Stillers eigen verslaving valt trouwens best mee: een uurtje per dag nieuwsconsumptie zou ik geen verslaving willen noemen. DWDD en het 8-uurjournaal, en je zit al aan dat uurtje.

Maar toch, het onderwerp dat Stiller aangrijpt, is actueel en houdt ons al tijden bezig. In januari van dit jaar schreef Herien Wensink voor de NRC bijvoorbeeld over haar tiendaagse nieuwsdetox. Zij ervaart wat Stiller ook beschrijft: als je van het nieuwsinfuus afgaat, krijg je ontwenningsverschijnselen, een leeg gevoel en het idee disconnected te zijn.

We moeten de oorzaak niet bij de nieuwsmedia zoeken, maar bij onszelf.

De symptomen van infobesitas

Beiden, zowel Wensink als Stiller, hebben een punt. Nieuws filteren is een grote klus en cold turkey gaan is niet altijd even succesvol. Nieuws-grazen in plaats van met concentratie long-reads en achtergronden lezen, gaat ten koste van kennis en inzicht en bevordert gevoelens van onrust, hoofdpijn en FOMO. Juist, de symptomen van infobesitas anno 2016 2010.

Opvallend trouwens dat we nieuws kijken en teveel eten aan elkaar koppelen. De vraatzucht naar nieuwsgaring draaft maar door. Overeenkomst: te weinig beweging van het lichaam?

Een paradox in het snackgedrag

Maar wisten we dat niet al? Snacken is slecht voor je gezondheid, zoals nieuws-snacken niet al te best is voor je gemoedstoestand. Irene Costera Meijer signaleerde dat tien jaar geleden al, toen zij in ‘De toekomst van het nieuws’ (aff.) in dit snackgedrag een paradox ontdekte. Want ‘echt’ nieuws wordt hoog gewaardeerd, maar als ‘saai’ ervaren. Licht verteerbaar nieuws wordt niet hoog gewaardeerd, maar we vinden het wel een stuk aangenamer.

De belangrijkste les die Stiller met je deelt: we moeten de oorzaak niet bij nieuwsmedia zoeken, maar bij onszelf. Vergeet het medium, de frequentie of de lengte. Een eigen, zelf-gecompliceerde mix van online en papier helpen om de wereld beter te begrijpen zonder uren surfen en filteren. Dat is Stillers conclusie. Maar verder dan aandachtig lezen en af en toe naar de vogels buiten kijken, komt hij niet.

Dat is mager, want er is een therapie voor nieuwsjunks die daar vanaf willen komen. Enkele ingrediënten die ik zelf zo af en toe toepas:

• Kies voor een andere mindset: niet overdrijven, het valt best mee.
• Geniet ervan dat je nieuws mist (JOMO).
• Je telefoon vergeten.
• Minder werken.
• Mediteer tegen informatiestress..

Lezen of niet lezen?

De inzichten van Louis Stiller worden verpakt in een patatje-met-versie. De auteur geeft een kijkje in zijn eigen zoektocht voor een belangrijk kenmerk van onze tijd. Hij noemt goede onderzoeken en verwijzingen. Als je dat wilt weten, heb je een prettig leesuurtje, inclusief een kwartiertje kijken naar wolken. Zinvoller is het om de literatuurverwijzingen van Stiller door te lezen. Maar ja, dat is wel een stuk saaier.

Over het boek

Titel: Brekend: geen nieuws vandaag.
Auteur: Louis Stiller
Uitgever: Fosfor
Jaar: Amsterdam, 2016
Mediatype: Long-read, 35 bladzijdes
Prijs: €3,99
Bestellen: via Bol.com (aff.)

Illustraties met dank aan 123RF.